Υποσχέσεις που μένουν στα λόγια, απουσία υποδομών και έλλειμμα οδικής παιδείας οδηγούν σε εκατόμβη νεκρών. Τι έλεγε ο Μητσοτάκης όταν ήταν στην Αντιπολίτευση
Ως Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης ο Κυριάκος Μητσοτάκης το 2017 διαβεβαίωνε ότι «ο ΒΟΑΚ θα γίνει. Σας δίνω τον λόγο μου γι’ αυτό κι εγώ, όπως ξέρετε, τον λόγο μου τον κρατώ. Είναι θέμα ασφάλειας και ανάπτυξης».
Στη συνέχεια, από τη θέση του Πρωθυπουργού σε περιοδείες του στην Κρήτη υποσχόταν πως ο ΒΟΑΚ «θα γίνει πράξη και η Κρήτη θα αποκτήσει επιτέλους τον δρόμο που της αξίζει» (29/5/2021).
Κάθε χρόνο που ο Κυρ. Μητσοτάκης διαβεβαίωνε για την πορεία των έργων δεκάδες νέοι χάνονταν στην άσφαλτο. Το 2023 μάλιστα ο Πρωθυπουργός, επιδιώκοντας να κάμψει τις αντιδράσεις για τα «θα» σχετικά με τον ΒΟΑΚ, είπε πως το έργο θα είναι η «παρακαταθήκη μου για την Κρήτη» (23/4/2023).
Μέχρι που έφτασε το 2024, πέντε χρόνια αφότου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας και πέτυχε το προσωπικό του στοίχημα «να γίνει η Κρήτη όλη μπλε», για να παραδεχτεί πως «ο ΒΟΑΚ δεν θα γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Για χρόνια ακόμη θα έχουμε το υφιστάμενο δίκτυο» (2/6/2024).
Πολλά ΜΜΕ με αφορμή το τραγικό δυστύχημα με τους τρεις νεκρούς νεαρούς, ηλικίας 15, 19, και 20 ετών και την 22άχρονη που νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση στη ΜΕΘ του Νοσοκομείου Χανίων ανοίγουν τον φάκελο των τροχαίων στην Κρήτη. Τραγική ειρωνεία αποτελεί το γεγονός ότι τα τέσσερα νέα παιδιά επέστρεφαν από κτήμα όπου εργάστηκαν ως σερβιτόροι στη δεξίωση του γάμου του Δημάρχου Χανίων Παναγιώτη Σημανδηράκη. Το παρών στον γάμο είχαν δώσει ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, ο Νίκος Ανδρουλάκης καθώς και δεκάδες τοπικοί άρχοντες.
Τι γίνεται με την πορεία των έργων
Ο ΒΟΑΚ αποτελεί πληγή για την Κρήτη, αφού από τους 523 νεκρούς από το 2015 έως σήμερα οι 112 έχουν αφήσει εκεί την τελευταία τους πνοή. Σε μεγάλο του μέρος θυμίζει επαρχιακό δρόμο αφού δεν υπάρχει καν διαχωριστικό στηθαίο.
Η Μαρία Σίτη, Συγκοινωνιολόγος, μιλώντας σε ΜΜΕ ξετυλίγει το κουβάρι του έργου για την ολοκλήρωση του οποίου έχουν ειπωθεί αμέτρητα «θα»: «Τελευταία φορά που παραδόθηκε σε χρήση κάποιο ολοκληρωμένο τμήμα του ΒΟΑΚ ήταν το 2018 με το τμήμα Γούρνες – Χερσόνησος μήκους περίπου εννέα χιλιομέτρων, το οποίο υλοποιήθηκε ως δημόσιο έργο από τον ΟΑΚ. Για το τμήμα Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος (14,5 χλμ.), το οποίο κατασκευάζεται ως δημόσιο έργο, έχουμε πολλές ανακηρύξεις έναρξης ήδη από το 2022, αλλά στην ουσία ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2024. Θεωρητικά επίκειται η παράδοσή του σε ένα χρόνο από τώρα (Σεπτέμβριος 2025), γεγονός πρακτικά αδύνατο κατά την εκτίμησή μου. Στη συνέχεια για το τμήμα Χερσόνησος – Νεάπολη (22,5 χλμ.) η σύμβαση υπογράφεται τον Απρίλιο του 2023 και μόλις τώρα έχουμε διανοίξεις σηράγγων στο ύψος του Σεληναρίου με τη διαδικασία του ΣΔΙΤ. Επίσης επίκειται η ολοκλήρωσή του το 2026, αλλά σε μεγάλο τμήμα του δεν έχουν συντελεστεί απαλλοτριώσεις, ως εκ τούτου αναμένονται και σε αυτό το τμήμα σημαντικές καθυστερήσεις»
Ρωτήθηκε γιατί υπάρχουν τέτοιες τραγικές καθυστερήσεις και όπως επισημαίνει: «Οι λόγοι είναι πολλοί, με αρχή την αντικειμενική τεχνική δυσκολία και συνθετότητα του έργου, την απουσία ώριμων μελετών, τις εκκρεμότητες απαλλοτριώσεων ακόμη και σε τμήματα τα οποία είναι τώρα υπό κατασκευή, την απουσία πολιτικής προτεραιότητας για το ζήτημα και βέβαια τις διάφορες εσωτερικές ανακατανομές των παραγόντων της αγοράς στα διαθέσιμα έργα». Επίσης, η κ. Σίτη τονίζει την ποιοτική διαφοροποίηση που έχει το τμήμα Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος που κατασκευάζεται από το δημόσιο: «Είναι σημαντικό να επισημανθεί το γεγονός της απαίτησης πρόβλεψης παράπλευρου δικτύου στο σύνολο του αυτοκινητόδρομου, αντιπλημμυρικών κ.ά., για το οποίο φαίνεται να υπάρχουν προβλέψεις μόνο για τα τμήματα που αποτελούν δημόσιο έργο (Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος) και όχι για τα τμήματα που κατασκευάζονται ή πρόκειται να δοθούν σε παραχωρησιούχο».
Τέλος, για τη συγκοινωνιολόγο αξίζει να επισημανθεί πως στην Κρήτη καρμανιόλα δεν είναι μόνο ο ΒΟΑΚ: «Από το 2018 κατά μέσο όρο, από τα στοιχεία του Εθελοντικού Συλλόγου Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων (σ.σ.: ΕΣΥΠΡΟΤΑ) που έχω αναλύσει, ένα 39% των θανατηφόρων είναι στο επαρχιακό δίκτυο, ένα 29-30% στις πόλεις και ένα 32% είναι θάνατοι στον ΒΟΑΚ. Ο κίνδυνος υπάρχει παντού, όπως καταλαβαίνετε, και ειδικά στο επαρχιακό δίκτυο».
Κακή οδηγική νοοτροπία και γηρασμένα οχήματα
Πέραν του μείζονος θέματος των υποδομών, το αλκοόλ, η τάση για επίδειξη και τα παλαιά οχήματα που οδηγούν οι νέοι είναι καθοριστικοί παράγοντες για την πρόκληση θανατηφόρων δυστυχημάτων, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει πως η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων είναι άντρες. Από τους 39 νεκρούς του 2024, οι 31 ήταν άντρες και οι οκτώ γυναίκες (όπως και το 2023). Την απαράδεκτη οδική συμπεριφορά εξηγεί σε ΜΜΕ ο Γιάννης Λιονάκης, Ασφαλιστής, ειδικός σε θέματα οδικής ασφάλειας και Πρόεδρος του ΕΣΥΠΡΟΤΑ: «Ξαναγυρίσαμε και επίσημα στην προ Covid εποχή σταδιακά και η περσινή καλή χρονιά φαίνεται πως ήταν κάτι συγκυριακό. Η έλλειψη πείρας και ενασχόλησης με την οδήγηση, όπως κάνουν σε άλλες χώρες μέσω πάρκων κυκλοφοριακής αγωγής από το νηπιαγωγείο ακόμη, οδηγεί τους νέους μας να ανεβαίνουν στο αυτοκίνητο χωρίς ιδιαίτερη γνώση ή με στρεβλές εικόνες από το σπίτι ή προσπαθώντας να μιμηθούν τους φίλους τους. Βιάζονται να ανδρωθούν. Δεν έχουν συνειδητοποιήσει πόσο σοβαρό είναι να κρατούν ένα τιμόνι. Εκείνο που κάνουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι να βγάζουμε την επιθετικότητά μας στον δρόμο. Αυτή η επιθετικότητα εκδηλώνεται κυρίως στην παραβίαση της προτεραιότητας του άλλου. Είναι και το αλκοόλ που καταναλώνεται έντονα στην Κρήτη, η αδρεναλίνη και η επίδειξη στους φίλους, ή πολύ περισσότερο στη φίλη, ότι “εγώ μεγάλωσα και τα καταφέρνω”».
Επιβαρυντικός παράγοντας όμως είναι και η παλαιότητα των οχημάτων που παίρνουν από τους γονείς τα νέα παιδιά. Ο Πρόεδρος του ΕΣΥΠΡΟΤΑ υπογραμμίζει: «Ως Έλληνες παραχωρούμε στον νεότερο το πιο παλιό αυτοκίνητο για να μάθει εκεί. Στην ουσία τού δίνουμε μια νεκροφόρα. Αυτό πρέπει κάποτε να αλλάξει με δεδομένο ότι η Ελλάδα έχει τον τρίτο πιο γερασμένο στόλο οχημάτων, με μέσο όρο ηλικίας τα 17 έτη. Όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας, τα αυτοκίνητα αυτά δεν πληρούν προϋποθέσεις ούτε ενεργητικής ούτε παθητικής ασφάλειας».
Από όλους τους νομούς της Κρήτης τον βαρύτερο φόρο αίματος, με βάση αναγωγές ανά εκατομμύριο πληθυσμού, πληρώνουν τα Χανιά. Την οριακά εμπόλεμη κατάσταση που επικρατεί καταδεικνύουν τα όσα διαδραματίζονται στα επείγοντα του νοσοκομείου της πόλης. Μιλώντας σε ΜΜΕ ο Γιώργος Πετράκης, Χειρουργός στο νοσοκομείο Χανίων, τονίζει: «Έχουμε επανέλθει στην προ Covid εποχή. Εγώ που εφημέρευα σήμερα Δευτέρα (σ.σ.: 19/8) ήρθαν περίπου δέκα τροχαία στα Επείγοντα. Από μικρά έως πιο σοβαρά, χωρίς να μετρώ τις πτώσεις. Έχουμε δέκα τροχαία κάθε μέρα. Φανταστείτε μαζί με τους τουρίστες εδώ στον νομό τώρα το καλοκαίρι κυκλοφορούν 1.000.000 αυτοκίνητα. Δεν μπορεί να υποστηρίξει το οδικό δίκτυο όλη αυτήν τη ροή των οχημάτων. Κάπως έτσι έρχονται τα τροχαία όσο η πολιτεία δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες της».
Ο Γ. Πετράκης σχολιάζει και το νέο αρνητικό ρεκόρ νεκρών του τρέχοντος έτους: «Από 1/1/2024 μέχρι σήμερα στον νομό Χανίων έχουμε 16 θανατηφόρα τροχαία. Στον νομό Ηρακλείου, όπου ο πληθυσμός είναι τριπλάσιος, έχουμε 17 θανατηφόρα τροχαία. Στον νομό Ρεθύμνου έχουμε τρία και στον νομό Λασιθίου τρία. Αυτό σημαίνει πως ο νομός Χανίων, αν και μικρότερος πληθυσμιακά, έχει πάρα πολλά θανατηφόρα τροχαία. Εγώ ως χειρουργός καλύπτω το τμήμα Επειγόντων Περιστατικών στο νοσοκομείο Χανίων, είμαστε η πρώτη ειδικότητα που έρχεται σε επαφή με τα θύματα των τροχαίων. Συνήθως τα θανατηφόρα αφορούν άτομα 15-45 ετών».
Ο Χειρούργός αποδίδει τον αριθμό των τροχαίων στην οδική συμπεριφορά και την πλήρη απουσία διαχωριστικών στο οδικό δίκτυο: «Η οδική συμπεριφορά είναι καθοριστικότατη, ειδικά στα περιστατικά που έχουμε κατανάλωση αλκοόλ, μη χρήση ζώνης – κράνους κ.λπ. Για τα μεγάλα ποσοστά θανατηφόρων τροχαίων στον νομό Χανίων είναι απαράδεκτο πως στον ΒΟΑΚ, από την περιοχή της Κισσάμου μέχρι την περιοχή Ηρακλείου δεν υπάρχει διαχωριστικό στηθαίο! Έχει μόνο στις εισόδους των μεγάλων πόλεων».
«Αν είχαμε πόλεμο, θα είχαμε λιγότερα θύματα»
Γροθιά στο στομάχι είναι τα λόγια μανάδων που έχουν χάσει τα παιδιά τους στους δρόμους της Κρήτης. Η Ρίτσα Γραμματικάκη, μητέρα της Πένυς Μουλιανάκη που έχασε τη ζωή της στις 25/3/2023 σε ηλικία 22 ετών, αναρωτιέται:
«Πώς ένας γονιός θα προστατέψει τα παιδιά του μόνος του; Είναι αδιανόητο κάθε μέρα να ακούμε στις ειδήσεις για παιδιά που φεύγουν στην άσφαλτο. Είναι τραγικό. Ντρέπομαι γι’ αυτή την κατάντια μας. Κάθε μέρα ένα παιδί φεύγει και ένα σπίτι κλείνει. Αν είχαμε πόλεμο, θα είχαμε λιγότερα θύματα». Η κραυγή της εκφράζει όλο τον πόνο και την αγανάκτηση της κρητικής κοινωνίας εξαιτίας της ανεκδιήγητης αδιαφορίας του «κράτους των Αθηνών».
Η υπόθεση της Πένυς είναι ανοιχτή αφού ο Εισαγγελέας παρέλαβε τη δικογραφία φέτος τον Αύγουστο. Η μητέρα της τονίζει: «Θα πρέπει ο καθένας που πιάνει ένα τιμόνι να είναι πιο υπεύθυνος. Αν έχει πιει, αν είναι κουρασμένος, απλώς ας το αφήσει για τον εαυτό του και τους γύρω του. Όταν οδηγείς έχει την ευθύνη εκείνων που έχεις μαζί σου και των άλλων που κυκλοφορούν. Είναι αδιανόητο να φεύγουν τα παιδιά μας από το σπίτι και να μη γυρνάνε ποτέ. Η Πένυ ήταν ένα παιδί με όνειρα, γεμάτο ζωή. Το μόνο που είχε να δώσει ήταν χαρά και θετική ενέργεια. Αυτό αποδεικνύεται εδώ και 16 μήνες που δεν έχουν σταματήσει άνθρωποι να έρχονται να τη βλέπουν».
Τον σεβασμό στη ζωή που πρέπει να μάθουν τα νέα παιδιά τονίζει η Αφροδίτη Παρασύρη, μητέρα του αδικοχαμένου 17χρονου Γιώργου Παρασύρη. Ο μαθητής έχασε τη ζωή του στις 20/10/2023 βυθίζοντας σε βαρύ πένθος το Γαζί του Αγ. Νικολάου: «Το παιδί μου ήταν συνοδηγός με τη ζώνη του, χωρίς να έχει πιει, δίπλα σε έναν οδηγό πιωμένο χωρίς ζώνη. Ο γιος μου ήταν 17. Οι γονείς θα πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας να σέβονται. Όταν κρατάνε τη ζωή κάποιου άλλου στα χέρια τους πρέπει να σέβονται. Είναι υποχρέωσή τους».
Τι μπορεί να γίνει άμεσα;
Η Συγκοινωνιολόγος Μ. Σίτη προτείνει τα παρακάτω χαμηλού κόστους έργα που μπορούν να γίνουν άμεσα:
- Οριζόντια σήμανση με επισήμανση των ορίων ταχύτητας.
- Κατακόρυφη σήμανση με επικαιροποίηση ορίων ταχύτητας και πρόσθετη σήμανση στα κρίσιμα σημεία «ΠΡΟΣΟΧΗ συμβαίνουν θανατηφόρα».
- Κολονάκια πλαστικά σε σημεία με διπλή γραμμή.
- Σε 600+ σημεία στο βασικό εθνικό και επαρχιακό δίκτυο να μπουν σύγχρονα συστήματα επιτήρησης οδικής συμπεριφοράς (καταγραφή ταχύτητας, ζώνης – κράνους, χρήσης κινητού κ.ά.).
- Αναθεώρηση του ρόλου της αστυνόμευσης (να υπάρχει σε σημεία μειωμένης οδικής ασφάλειας, κοντά σε κέντρα διασκέδασης, σε σημεία όπου διαπιστωμένα συμβαίνουν τροχαία με θάνατο ή βαρύ τραυματισμό).
