Του Βασιλη Ταλαμαγκα
Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια επιχειρεί να εδραιώσει έναν αναβαθμισμένο ρόλο στη Μέση Ανατολή, αξιοποιώντας την θρησκευτική και γεωπολιτική της θέση. Μία από τις πιο πρόσφατες εξελίξεις είναι η προσπάθεια ανάληψης ρόλου μεσολαβητή, μαζί με το Κατάρ, ανάμεσα στη Χαμάς και άλλους περιφερειακούς ή διεθνείς δρώντες, στο πλαίσιο των προσπαθειών για ειρηνευτική λύση στη Γάζα αλλά και ευρύτερα, σε σχέση με το αμερικανικό σχέδιο που προωθείται και συνδέεται, έστω άτυπα, με το λεγόμενο «σχέδιο Τραμπ» για τη Μέση Ανατολή.
Η Άγκυρα διατηρεί εδώ και χρόνια ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Χαμάς, προσφέροντας πολιτική στήριξη αλλά και φιλοξενώντας στελέχη της οργάνωσης. Σε αντίθεση με πολλές δυτικές χώρες που χαρακτηρίζουν τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση, η Τουρκία την αντιμετωπίζει ως έναν σημαντικό πολιτικό παράγοντα στα Παλαιστινιακά εδάφη. Αυτή η θέση, σε συνδυασμό με τις στενές της σχέσεις με το Κατάρ – μία χώρα που επίσης έχει ρόλο-κλειδί ως ενδιάμεσος στην περιοχή – επιτρέπει στην Τουρκία να παρουσιαστεί ως δυνητικός διαμεσολαβητής σε διαπραγματεύσεις, ειδικά σε περιόδους κρίσεων όπως αυτή του 2023-2024 στη Γάζα.
Παρότι το λεγόμενο «σχέδιο Τραμπ» συγκεντρώνει πολλές συζητήσεις, αρκετά σημεία του παραμένουν αντικείμενο συζήτησης στο παρασκήνιο της διπλωματίας. Η Τουρκία, που αρχικά είχε καταδικάσει το σχέδιο, φαίνεται να υιοθετεί πλέον μια πιο πραγματιστική προσέγγιση, επιδιώκοντας να διασφαλίσει ρόλο στις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις που αφορούν την Παλαιστίνη, το Ισραήλ και τον αραβικό κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η Άγκυρα επιδιώκει να ενισχύσει τη θέση της ως «έντιμου μεσολαβητή», όχι μόνο για να επηρεάσει τις εξελίξεις, αλλά και για να ενισχύσει το διεθνές της κύρος. Παράλληλα θέλει να μετάσχει Τουρκικος στρατός στο μέλλον στην τήρηση της συμφωνίας .
Πέρα από το Παλαιστινιακό, η Τουρκία εμφανίζεται ιδιαίτερα δραστήρια και σε άλλα μέτωπα στη Μέση Ανατολή. Από τη Συρία και το Ιράκ, μέχρι τις σχέσεις με την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία, η τουρκική εξωτερική πολιτική επιχειρεί να αποκαταστήσει ή να αναβαθμίσει σχέσεις που στο παρελθόν είχαν διαρραγεί. Η ενεργή συμμετοχή σε περιφερειακά φόρουμ και η ανάδειξή της ως παράγοντας σταθερότητας ή εναλλακτικής επιρροής (π.χ. έναντι του Ιράν), ενισχύουν το αφήγημα της «νέας Τουρκίας» υπό τον Ερντογάν.
Η ανάληψη διαμεσολαβητικού ρόλου από την Τουρκία, σε συνεργασία με το Κατάρ, αντανακλά τη στρατηγική της Άγκυρας να ενισχύσει τη διπλωματική της επιρροή και να καταστεί αναντικατάστατος συνομιλητής σε κρίσιμα περιφερειακά ζητήματα. Είτε επιτύχουν οι προσπάθειες ειρήνευσης είτε όχι, η Τουρκία επιδιώκει να βρίσκεται στο τραπέζι των αποφάσεων, εδραιώνοντας τη θέση της ως πρωταγωνιστή στη μεταβαλλόμενη γεωπολιτική σκακιέρα της Μέσης Ανατολής.
Αυτό ακριβώς είναι το σημείο που πρέπει να προσέξει η Ελλάδα . Η ισχυροποιημένη διπλωματικά Τουρκία μπορεί να δημιουργήσει ζητήματα σε σειρά εθνικών μας θεμάτων . Η Ελληνική εξωτερική πολιτική πρέπει να προβλέψει τις όποιες εκπλήξεις και να είναι προετοιμασμένη .
