Το Μουσείο Μπενάκη ταξιδεύει στην Ινδία

Από τον φετινό Δεκέμβριο, το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει για πρώτη φορά έργα από τη συλλογή του σε δύο ινδικά μουσεία, εγκαινιάζοντας έναν πολιτιστικό διάλογο ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ινδία, δύο χώρες με αρχαιότατες πολιτισμικές παραδόσεις που γεφυρώνουν το παρελθόν με το παρόν.

Ο επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου δρ. Γιώργης Μαγγίνης υπογραμμίζει: «Η Ινδία αποτελεί έναν σημαντικό σταθμό στο πολυετές ταξίδι πολιτισμού του Μουσείου Μπενάκη στον παγκόσμιο χάρτη. Η παρουσίαση μιας έκθεσης αφιερωμένης στο έργο του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα στο Νέο Δελχί και η συνεισφορά σε μια διεθνή συνεργασία στο Μουμπάι τόσο με αρχαία αντικείμενα όσο και με μια προτομή του Μεγάλου Αλεξάνδρου από έναν ακόμη μεγάλο καλλιτέχνη του 20ού αιώνα, τον Γιάννη Παππά, συνάδουν με το όραμα του Μουσείου Μπενάκη για τον συνεκτικό ρόλο του πολιτισμού, πέρα από χρονικά και γεωγραφικά όρια.»

Η παρουσία του Μουσείου Μπενάκη στην Ινδία εντάσσεται στον σταθερό προσανατολισμό του προς συνεργασίες εντός και εκτός Ελλάδας. Πέρα από τα σύνορα της χώρας, αυτή την εποχή αντικείμενα από τη συλλογή του Μουσείου εμπλουτίζουν εκθέσεις στη Γαλλία (MUCEM, Μασσαλία), τη Νορβηγία (Εθνικό Μουσείο, Όσλο), τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (Μουσείο Λούβρου, Αμπού Ντάμπι) και βέβαια την Ινδία.

Η έκθεση «Γκίκας. Ταξίδι στην Ινδία», σε συνδιοργάνωση του Μουσείου Μπενάκη, της Εθνικής Πινακοθήκης Μοντέρνας Τέχνης στο Νέο Δελχί (National Gallery of Modern Art, NGMA) και της Πρεσβείας της Ελλάδας στην Ινδία, πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας και του Υπουργείου Πολιτισμού της Ινδίας στο περίπτερο Jaipur House της NGMA. Βασίζεται στην έκθεση «Γκίκας. Ταξίδι από τη Δύση στην Ανατολή» που παρουσιάστηκε από τον Οκτώβριο του 2024 έως τον Μάρτιο του 2025 στο Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138 και ταξίδεψε το κοινό της νοερά στα μέρη που επισκέφτηκαν ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας και η μέλλουσα σύζυγός του Barbara Warner το 1958: την Αμερική, την Ιαπωνία, το Χονγκ Κόνγκ, την Ινδία και το Νεπάλ. Σχεδόν ένα χρόνο μετά από την παρουσίαση στην Αθήνα, είκοσι επτά πρωτότυπα σχέδια του καλλιτέχνη από την περιπλάνησή του στην Ινδία ταξίδεψαν στο Νέο Δελχί. Ζωντανεύουν τη συναρπαστική γνωριμία με την απέραντη χώρα μέσα από απεικονίσεις τοπίων, ναών, χορευτών, μουσικών αλλά και του Βούδα. Άλλωστε, η Ινδία υπήρξε ο μοναδικός σταθμός από το ταξίδι του 1958 για τον οποίο ο Γκίκας δημιούργησε μια ολοκληρωμένη έκδοση με κείμενα και σχέδιά του (Ινδία, 1959). Η έκθεση είναι διαρθρωμένη στις ενότητες «Καλκούτα», «Βομβάη», «Τζαϊπούρ» και «Μπενάρες» και πλαισιώνεται από αρχειακό υλικό και αποσπάσματα από το βιβλίο αυτό.

Στα εγκαίνια της έκθεσης στις 11 Δεκεμβρίου 2025, οι προσκεκλημένοι ξεναγήθηκαν στην έκθεση από την επιμελήτριά της, κυρία Ιωάννα Μωραΐτη, έχοντας έτσι την ευκαιρία να ανακαλύψουν τον Έλληνα καλλιτέχνη που 67 χρόνια νωρίτερα αποτύπωσε στα σχέδιά του το πάθος, το μυστήριο, την ιερότητα και τη γραφικότητα της Ινδίας. Ο Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού της Ινδίας κύριος Vivek Aggarwal δήλωσε: «Η συνεργασία μεταξύ της NGMA, του Μουσείου Μπενάκη και της Πρεσβείας της Ελλάδας αντικατοπτρίζει τη δέσμευση για την ενίσχυση των διμερών πολιτιστικών δεσμών.» Και προσέθεσε: «Τέτοιες εκθέσεις συμβάλλουν στην προώθηση της κατανόησης και στη δημιουργία νέων ευκαιριών συνεργασίας μεταξύ των χωρών.»

Στη ομιλία της, η Πρέσβης της Ελλάδας στην Ινδία κυρία Αλίκη Κουτσομητοπούλου επεσήμανε τη συμπλήρωση 75 χρόνων διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και της Ινδίας και χαρακτηριστικά ανέφερε: «Η έκθεση αποτελεί ορόσημο των σχέσεων αυτών και επιβεβαίωση της φιλίας ανάμεσα στους δύο πολιτισμούς μας. Για χιλιετίες, η Ινδία και η Ελλάδα αντάλλασαν ιδέες στη φιλοσοφία, την αισθητική, την επιστήμη και τις ανθρώπινες αξίες. Το ταξίδι του Γκίκα στην Ινδία αποτελεί ένα ισχυρό παράδειγμα πολιτισμικής ανταλλαγής στην πράξη.»

Την επόμενη ημέρα, στις 12 Δεκεμβρίου 2025, εγκαινιάστηκε στο Μουμπάι της Ινδίας η μεγάλη έκθεση με τίτλο «Δίκτυα του Παρελθόντος: Μια ερευνητική έκθεση για την Ινδία και τον Αρχαίο Κόσμο» (Networks of the Past: A study Gallery of India and the Ancient World). Η έκθεση, που διοργανώθηκε και φιλοξενείται στο Chhatrapati Shivaji Maharaj Vastu Sangrahalaya (CSMVS), αποτελεί μια πρωτοποριακή μουσειολογική πρόταση.

Μέσα από 300 αντικείμενα αφηγείται συναρπαστικές ιστορίες από τους αρχαίους πολιτισμούς της Ινδίας, της Αιγύπτου, της Μεσοποταμίας, της Ελλάδας, της Ρώμης, της Περσίας και της Κίνας. Παράλληλα, αναδεικνύει τις πολιτισμικές ανταλλαγές ανάμεσα σε μακρινές περιοχές του αρχαίου κόσμου, τοποθετώντας την Ινδία στο επίκεντρο ενός παγκόσμιου δικτύου ιδεών, εμπορίου και τέχνης. Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού της Ινδίας και υποστηρίζεται από το πρόγραμμα «Sharing Collections» του Getty. Στην υλοποίησή της συμπράττουν, μεταξύ άλλων, το Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, τα Κρατικά Μουσεία του Βερολίνου, το Μουσείο Rietberg της Ζυρίχης, η Συλλογή Al-Sabah του Κουβέιτ και η Εφορεία Αρχαιοτήτων της Πόλης των Αθηνών. Η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή για τρία χρόνια και θα συνοδευτεί από πολυάριθμα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Το Μουσείο Μπενάκη, ένα από τα συνεργαζόμενα ιδρύματα (partner institutions) της έκθεσης, συμμετέχει ενεργά σε αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία με τον δανεισμό δέκα αντικειμένων από τη συλλογή του και με την επιστημονική τεκμηρίωσή τους, συμβάλλοντας στον διεθνή διάλογο γύρω από τον ρόλο της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας και προβάλλοντας το έργο των μουσείων της Ελλάδας.