Του Βασίλη Ταλαμάγκα
Αν μελετήσει κάποιος τον Ποινικό Κώδικα θα δει ότι «τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών και χρηματική ποινή όποιος δημόσια ή δια του διαδικτύου διαδίδει ή διασπείρει με οποιονδήποτε τρόπο ψευδείς ειδήσεις που είναι ικανές να προκαλέσουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες ή να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εθνική οικονομία, στην αμυντική ικανότητα της χώρας ή στη δημόσια υγεία».
Είναι απολύτως σαφές ότι οι ανωτέρω τομείς της πολιτειακής αρμοδιότητας εξαρτώνται ευθέως από τη δράση της Κυβέρνησης και ιδίως από τα πεπραγμένα των καθ’ ύλην αρμόδιων υπουργών. Υπό το παραπάνω πρίσμα, οι εν λόγω τομείς αποτελούν προνομιακά πεδία άσκησης δημοσίου αλλά και κοινοβουλευτικού ελέγχου με τρόπο ώστε να διασφαλίζεται αφενός η ελευθερία στην πληροφορία για τους πολίτες και, αφετέρου η άσκηση του αντιπολιτευτικού έργου από τα κόμματα της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας.
Το ζήτημα το οποίο προκύπτει με την μετατροπή της διασποράς ψευδών ειδήσεων σε έγκλημα διακινδύνευσης είναι αυτό που έχει σχέση με τα όρια μεταξύ θεμιτής και απαγορευμένης έκφρασης. Το αποτέλεσμα αυτής της ερμηνείας είναι ότι αυτός που ασκεί την ελευθερία έκφρασης, πολίτης ή δημοσιογράφος αυτολογοκρίνεται και σιωπά, προκειμένου να αποφύγει ανεπιθύμητες διώξεις. Το απώτερο αποτέλεσμα είναι η μείωση ή η εξαφάνιση του χώρου εντός του οποίου διατυπώνεται και ασκείται ο δημόσιος έλεγχος και στην συνέχεια η ενημέρωση της κοινής γνώμης.
Στις αλλαγές που έγιναν τα τελευταία χρόνια, ο νομοθέτης θέτει ως προϋπόθεση και το στοιχείο του ψεύδους.
Διασπορά υπάρχει μόνο αν, η είδηση καθίσταται γνωστή σε μεγάλο αριθμό προσώπων. Είδηση είναι η ανακοίνωση για πρώτη φορά γεγονότος, το οποίο είτε συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ανακοίνωσης, είτε έχει συμβεί προσφάτως. Έτσι δεν είναι είδηση η ανακοίνωση γεγονότος του παρελθόντος, διότι αυτό είναι ιστορία, η ανακοίνωση σκέψεων καθώς και η δημοσιοποίηση γνώμης. Δεν είναι είδηση η εσφαλμένη γνώμη, η οποία περιλαμβάνει εικασία μελλοντικού περιστατικού, διότι τότε καθίσταται αδύνατη η απόδειξη του ψεύδους. Η είδηση για να είναι ψευδής πρέπει να αναφέρεται ή να ανάγεται σε ανύπαρκτο γεγονός. Επίσης πρέπει η ψευδής είδηση να είναι ικανή να επιφέρει φόβο ή ανησυχία στους πολίτες.
Αναφέραμε σειρά εννοιών όπως αυτά περιγράφονται στον Ποινικό Κώδικα για να κατανοήσουμε πλήρως ότι πολλοί χρησιμοποιούν αυτές τις ποινικές διατάξεις για να πλήξουν την ελεύθερη έκφραση κυρίως από τα social media.
Είναι σαφές ότι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και η ασυδοσία του διαδικτύου. Όμως για ότι αφορά στους επαγγελματίες της ενημέρωσης η όποια προσπάθεια «τσουβαλιάσματος τους» με τους «κατσαπλιάδες» του διαδικτύου είναι εκ του πονηρού και έχει σαφή πολιτικά χαρακτηριστικά.
