Τα πυρά του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ δέχεται ακόμη μια φορά ο πρωθυπουργός, ο οποίος εκτέθηκε ανεπανόρθωτα από την αποκάλυψη του Inside Story για την αναφορά του στη Βουλή για τα περί βιομηχανίας bots και στον φερόμενο ρόλο τους «στη διασπορά ψευδών ειδήσεων» αναφορικά με το έγκλημα των Τεμπών, την ώρα που στην Ελλάδα γίνονταν ιστορικές διαδηλώσεις για την απονομή δικαιοσύνης.
Το ΠΑΣΟΚ με ανακοίνωσή του επισημαίνει πως η Νέα Δημοκρατία και ο πρωθυπουργός «πιάστηκαν επ’ αυτοφώρω να εργαλειοποιούν ανυπόστατα σενάρια περί ρωσικών bots», τονίζοντας πως «ο θεσμικός κατήφορος της κυβέρνησης δεν έχει τέλος».
Ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει λόγο για «πρωθυπουργό bot» από τον οποίο η «ελληνική κοινωνία πρέπει να προστατευτεί από την προπαγάνδα του», καθώς πρόκειται για ειδικό στις υποκλοπές, στα bots και στην συγκάλυψη, καταλήγοντας πως πλέον είναι ακατάλληλος να κυβερνά.
Η ανακοίνωση του ΠΑΣΟΚ
Η Νέα Δημοκρατία και ο Πρωθυπουργός πιάστηκαν επ’ αυτοφώρω να εργαλειοποιούν ανυπόστατα σενάρια περί ρωσικών bots προκειμένου να υπονομεύσουν τις μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας των πολιτών για την τραγωδία των Τεμπών και το αίτημα τους για αλήθεια και δικαιοσύνη. Όπως αποκαλύπτει το Inside Story, το δημοσίευμα του EU Reporter –το περιεχόμενο του οποίου ο κ. Μητσοτάκης επικαλέστηκε από το βήμα της Βουλής– στηρίχθηκε σε διάτρητη «έρευνα», προερχόμενη από ιστοσελίδα με σοβαρά ερωτήματα για τη φερεγγυότητά της. Τα troll της κυβέρνησης και οι πάσης φύσεως “ομάδες αλήθειας” παρουσίασαν μάλιστα σε αγαστή συνεργασία με τους πολιτικούς τους προϊσταμένους τη φωνή της κοινωνίας ως κατευθυνόμενη από ξένες δυνάμεις.
Ο θεσμικός κατήφορος της κυβέρνησης δεν έχει τέλος.
Η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ
Πρωθυπουργός bot αποκαλύπτεται από τη δημοσιογραφική έρευνα
Ο κ. Μητσοτάκης είχε το θράσος από το βήμα της βουλής να αποδώσει την πάνδημη κινητοποίηση για τα συλλαλητήρια, σε bots και σχέδια δήθεν σκοτεινών δυνάμεων.
Επικαλέστηκε ένα δημοσίευμα της ιστοσελίδας EU Reporter που έκανε λόγο για συντονισμένη επιχείρηση κινητοποίησης μέσω ρωσικών bots.
Το ψέμα του, όμως, έχει κοντά ποδάρια , αφού η δημοσιογραφική έρευνα του Inside Story αποκάλυψε πως η «EU Reporter αποτελεί ένα μέσο, γύρω από τη δεοντολογία του οποίου εγείρονται σοβαρά ερωτήματα. Η ειδησεογραφική πλατφόρμα έχει βρεθεί στο επίκεντρο κριτικής στο παρελθόν από έγκριτα ΜΜΕ όπως οι New York Times και το Politico για δημοσίευση πληρωμένων άρθρων υπέρ κυβερνήσεων και εταιρειών, χωρίς να το δηλώνει». Παράλληλα, αναφέρουν πως ως bots παρουσιάστηκαν γνωστές σατιρικές σελίδες ή λογαριασμοί Ελλήνων κωμικών. O δε συντάκτης του άρθρου “πηγή Μητσοτάκη” δεν μπορεί να εντοπιστεί.
Ο πρωθυπουργός δήλωσε πως πρέπει «να προστατεύσουμε την ακεραιότητα του δημοσίου διαλόγου». Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία πρέπει να προστατευτεί από την προπαγάνδα του.
Ειδικός στις υποκλοπές, ειδικός στα bots, ειδικός στη συγκάλυψη.
Ακατάλληλος πλέον να κυβερνά.
Η αποκάλυψη του Inside Story
H ερευνητική ομάδα Inside Story και οι δημοσιογράφοι Κατερίνα Οικονομάκου και Ελίζα Τριανταφύλλου αποκαλύπτουν πως η συζήτηση περί… bots ξεκίνησε από ένα δημοσίευμα γεμάτο ασάφειες, από έναν άγνωστο συντάκτη, σε ένα ΜΜΕ που κανείς δεν γνώριζε μέχρι πρόσφατα.
Μετά από αυτή τη δημοσίευση όμως, φιλοκυβερνητικά μέσα και δημοσιογράφοι έκανα αναπαραγωγή της «θεωρίας περί bots» και τελικά η ιστορία έφτασε στο ελληνικό κοινοβούλιο και στα χείλη του πρωθυπουργού. Στις 13 Μαρτίου, η φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Manifesto» έκανε πρωτοσέλιδο τη θεωρία περί… bots.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει το Inside Story, στις 26 Φεβρουαρίου, δύο ημέρες δηλαδή πριν τα μεγαλειώδη συλλαλητήρια, δημοσιεύεται ένα ρεπορτάζ με «Greece’s worst rail disaster hijacked by a bot army on its two-year anniversary» («Η χειρότερη σιδηροδρομική καταστροφή της Ελλάδας καπελώθηκε από έναν στρατό από bot στην επέτειο των δύο ετών») στo «EU Reporter», μια ειδησεογραφική πλατφόρμα με έδρα στις Βρυξέλλες.
Το εν λόγω δημοσίευμα άφηνε υπαινιγμούς πως πίσω από τις επιθέσεις bots πιθανώς κρύβεται η Ρωσία.
Ενώ το δημοσίευμα έφερε αρχικά την υπογραφή Louis Auge, για τον οποίο δεν υπάρχει κανένα απολύτως διαδικτυακό ίχνος, λίγο αργότερα αυτό άλλαξε και ως αρθρογράφος εμφανίστηκε ο Paul Halloran, ένας άνθρωπος που δύσκολα μπορεί κάποιος να βρει στοιχεία για αυτόν.
Οι δημοσιογράφοι του Inside Story εντόπισαν ένα πρόσωπο με αυτό το όνομα και την ιδιότητα στο Linkedin. Στην γραπτή συνομιλία που είχαν μαζί του, απέφυγε επανειλημμένα να απαντήσει ευθέως αν είναι όντως ο συντάκτης του συγκεκριμένου κειμένου.
Στη συνέχεια, σε επικοινωνία του Inside Story με το EU Reporter, το ΜΜΕ απάντησε ότι το Louis Auge είναι ψευδώνυμο και ότι από τεχνικό λάθος αποδόθηκε το άρθρο στον δημοσιογράφο που το χρησιμοποιεί. Τελικά, ο εκδότης του μέσου, Κόλιν Στίβενς, επιβεβαίωσε ότι ο Paul Halloran ήταν πράγματι ο συντάκτης του δημοσιεύματος.
Τι έλεγε το κείμενο του EU Reporter
Το αρχικό κείμενο αναφερόταν σε «χιλιάδες bots», χωρίς ωστόσο να το τεκμηριώνει με στοιχεία. Από το Inside Story ζητήθηκαν απαντήσεις και το EU Reporter απέστειλε μια λίστα με… 30 αναρτήσεις στο TikTok και 4 στην πλατφόρμα Χ.
Ανάμεσα στις αναρτήσεις, που το EU Reporter χαρακτήριζε «bots», υπήρχε ανάρτηση της σατιρικής ιστοσελίδας Luben, ανάρτηση μιας stand-up κωμικού, καθώς αναρτήσεις που έδειχναν εικόνες από συγγενείς και τραγούδια.
Σε ό,τι αφορά τις αναρτήσεις στο X, καμιά από τις τέσσερις δεν είχε ακραίο περιεχόμενο: Υπήρχε μια ανάρτηση από τον Νίκο Πλακιά, πατέρα θυμάτων του σιδηροδρομικού εγκλήματος, ενώ οι άλλες τρεις αφορούσαν αποσπάσματα από εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης που σχετίζονται με τις διαδηλώσεις για τα Τέμπη.
Η μεθοδολογία ταυτοποίησης των bots, όπως περιγράφηκε από τον Halloran, βασιζόταν σε «παρατηρήσεις» για πανομοιότυπα usernames και αλφαριθμητικούς συνδυασμούς, έλλειψη φωτογραφίας, υψηλό αριθμό καθημερινών αναρτήσεων. Ωστόσο, οι δείκτες αυτοί θεωρούνται ανεπαρκείς από ειδικούς του χώρου για να οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα, ειδικά χωρίς πρόσβαση σε εσωτερικά δεδομένα των πλατφορμών.
Όπως σημειώνει το Inside Story, η ειδησεογραφική ιστοσελίδα EU Reporter έχει βρεθεί στο επίκεντρο κριτικής στο παρελθόν από έγκριτα ΜΜΕ όπως οι New York Times και το Politico, για δημοσίευση πληρωμένων άρθρων υπέρ κυβερνήσεων και εταιρειών, χωρίς να το δηλώνει.
- Στις 4 Μαρτίου, η Ελληνική Αστυνομία με ανακοίνωσή της ενημέρωσε το κοινό για «την ολοένα και αυξανόμενη δραστηριότητα bots στα social media». Σε ερώτημα των δημοσιογράφων του Inside Story σχετικά με την έρευνα, η ΕΛ.ΑΣ. αρνήθηκε να απαντήσει με την αιτιολογία πως η έρευνα «ήταν σε εξέλιξη».
Η αποκάλυψη του Inside Story – Ξέρουμε την αλήθεια για τα ρωσικά bots;
Πόσο έγκυρο είναι το ξένο δημοσίευμα που άνοιξε τη συζήτηση για τα ρωσικά bots πριν τις διαδηλώσεις για τα Τέμπη; Και έχουν πραγματικά στοιχεία οι ελληνικές αρχές για τη ρωσική προπαγάνδα στα σόσιαλ μίντια;
Τις τελευταίες ημέρες, πολλά ελληνικά μέσα ενημέρωσης ασχολήθηκαν με την υπόθεση των bots, που λέγεται ότι ενέτειναν τη δραστηριότητά τους στα ελληνικά σόσιαλ μίντια το διάστημα πριν από τις μαζικές συγκεντρώσεις για τα Τέμπη, προκειμένου να εκμεταλλευτούν το δημόσιο αίσθημα και να καλλιεργήσουν κλίμα διχασμού πολλαπλασιάζοντας ακραία μηνύματα.
Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος δηλώνει ότι διεξάγει έρευνα για το θέμα και ο πρωθυπουργός έχει, από το βήμα της Βουλής, διαβεβαιώσει ότι οι υπεύθυνοι θα εντοπιστούν. Η εικόνα που έχει επικρατήσει στην κοινή γνώμη είναι ότι πρόκειται για συντονισμένη καμπάνια, που αποτελεί μέρος της ρωσικής επιχείρησης χειραγώγησης και διασποράς μίσους στην Ευρώπη.
Η ρωσική παραπληροφόρηση και προπαγάνδα είναι πράγματι μια αδιαμφισβήτητη απειλή, τόσο για την Ελλάδα όσο και την υπόλοιπη Ευρώπη. Ως εδώ μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε.
Όμως τι πραγματικά γνωρίζουμε για την πρόσφατη «επέλαση» των bots; Εάν κοιτάξει κανείς τον δημόσιο διάλογο όπως αυτός εκτυλίχθηκε τον τελευταίο καιρό στα σόσιαλ μίντια –εκεί από όπου η πλειοψηφία των Ελλήνων αντλεί την ενημέρωσή της και συμμετέχει στη δημόσια συζήτηση– θα διαπιστώσει πως όλα ξεκίνησαν από ένα συγκεκριμένο δημοσίευμα, δύο μέρες πριν από τις διαδηλώσεις της 28ης Φεβρουαρίου για την επέτειο συμπλήρωσης των δύο χρόνων από το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών.
Πώς μπήκαν στην κουβέντα μας τα bots
Στις 26 Φεβρουαρίου δημοσιεύεται ένα ρεπορτάζ στo «EU Reporter», μια ειδησεογραφική πλατφόρμα με έδρα στις Βρυξέλλες και περιεχόμενο που μεταφράζεται αυτοματοποιημένα σε δεκάδες γλώσσες.
Τίτλος του είναι: «Greece’s worst rail disaster hijacked by a bot army on its two-year anniversary» («Η χειρότερη σιδηροδρομική καταστροφή της Ελλάδας καπελώθηκε από έναν στρατό από bot στην επέτειο των δύο ετών») και υποστηρίζει ότι ο θυμός και οι ανησυχίες του ευρύτερου κοινού για τον χειρισμό γύρω από το δυστύχημα των Τεμπών έχουν γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από επιθετικά bots, που προωθούν τις πιο ακραίες αναρτήσεις, για να εξυπηρετήσουν τη δική τους ατζέντα.
«Από τον Δεκέμβριο του 2024, ένας στρατός από χιλιάδες “bots”, μη αυθεντικούς χρήστες, που δρουν συντονισμένα και με δόλιο τρόπο και προωθούνται από τους αμφιλεγόμενους αλγόριθμους του Tik Tok και άλλων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενεργεί ως μέρος μιας εκστρατείας για να αποσπάσει την προσοχή της ελληνικής κοινής γνώμης και να αυξήσει την προβολή των αναρτήσεων που προωθούνται από τα πιο ακραία στοιχεία της λαϊκής διαμαρτυρίας».
Τι είναι τα bots
Πρόκειται για αυτοματοποιημένους λογαριασμούς που δημιουργούνται μαζικά για να δημοσιεύουν, να σχολιάζουν και να αλληλεπιδρούν «ποστάροντας» περιεχόμενο, δίνοντας την ψευδαίσθηση πραγματικής συμμετοχής στη δημόσια συζήτηση, όπως αναφέρει η Ελληνική Αστυνομία.
Πώς αναγνωρίζονται;
- Έχουν προφίλ χωρίς φωτογραφία ή με γενικά ονόματα χρήστη (τυχαίοι αριθμοί, όνομα ή επώνυμο ακολουθούμενο από αλφαριθμητικούς συνδυασμούς)
- Κάνουν χιλιάδες αναρτήσεις μέσα σε λίγες ημέρες, κυρίως μέσω αναδημοσιεύσεων
- Δημοσιεύουν σε μη φυσιολογικές-ανθρώπινες ώρες (π.χ. μεταμεσονύχτια δραστηριότητα χωρίς παύση)
- Παρουσιάζουν έλλειψη πρωτότυπου περιεχομένου και έχουν αταίριαστο αριθμό ακολούθων (following-followers ratio)
- Διαμοιράζουν περιεχόμενο σε πολλές διαφορετικές γλώσσες.
Προς επίρρωση των ισχυρισμών του δημοσιεύματος, ο συντάκτης του EU Reporter φέρνει ως παράδειγμα στιγμιότυπα οθόνης με λιγότερους από δέκα ψεύτικους λογαριασμούς στο Χ (πρώην Τwitter) και στο Tik Tok, που πληρούν τα χαρακτηριστικά ενός bot και αναφέρει ότι, πριν ασχοληθούν με τα Τέμπη, ορισμένοι από αυτούς τους λογαριασμούς δημοσίευαν ή προωθούσαν περιεχόμενο σε άλλες γλώσσες, κυρίως ρωσικά, τουρκικά, αραβικά και κινέζικα.
Το δημοσίευμα του EU Reporter κλείνει γράφοντας: «Καθώς η Ελλάδα πλησιάζει στην επέτειο των δύο χρόνων από το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, η σύγκλιση της γνήσιας λαϊκής θλίψης και η προγραμματισμένη γενική απεργία, επισκιάζονται από μια ανησυχητική ψηφιακή χειραγώγηση, αποκαλύπτοντας ένα ευρύτερο μοτίβο εκμετάλλευσης που έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη. Αυτοί οι ψεύτικοι λογαριασμοί δεν μεγεθύνουν απλώς τις ακραίες φωνές – πνίγουν την αυθεντική οργή ενός έθνους που ακόμη θρηνεί τις 57 ζωές που χάθηκαν λόγω συστημικών αποτυχιών».
