Σαν σήμερα, στις 23 Μαρτίου 1821, η Καλαμάτα έγινε η πρώτη ελληνική πόλη που απελευθερώθηκε από τους Οθωμανούς, σηματοδοτώντας την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η απελευθέρωσή της δεν ήταν απλώς ένα στρατιωτικό γεγονός, αλλά μια από τις πρώτες μεγάλες νίκες των επαναστατών, γεμάτη συμβολισμό και ελπίδα για την πορεία του Αγώνα.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Παπαφλέσσας και άλλοι οπλαρχηγοί εισήλθαν στην πόλη ως απελευθερωτές, χωρίς να συναντήσουν ιδιαίτερη αντίσταση, καθώς οι οθωμανικές δυνάμεις είχαν ήδη αποχωρήσει φοβούμενες την πολιορκία. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε την πρώτη σημαντική στρατιωτική και πολιτική επιτυχία της Επανάστασης, ενισχύοντας το ηθικό των Ελλήνων και δίνοντας το σήμα για γενικευμένη εξέγερση στη νότια Ελλάδα.
Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, μπροστά από την ιστορική εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, μέσα σε μια ατμόσφαιρα πανηγυρισμού και εθνικής ανάτασης, οι ιερείς ευλόγησαν τις σημαίες και όρκισαν τους αγωνιστές. Αυτή η τελετή είχε τεράστια σημασία, καθώς επισφράγισε επίσημα την έναρξη της επαναστατικής δράσης και τόνωσε το εθνικό φρόνημα των εξεγερμένων.
Η απελευθέρωση της Καλαμάτας σηματοδότησε τη δυναμική έναρξη του Αγώνα, δίνοντας το μήνυμα πως η εξέγερση είχε πλέον περάσει από το στάδιο των προετοιμασιών στη δράση. Η πόλη έγινε κέντρο των επαναστατικών διεργασιών και η Επιτροπή των Επαναστατημένων, υπό την ηγεσία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, απέστειλε στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις την πρώτη επίσημη διακήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, ζητώντας διεθνή υποστήριξη.
Το γεγονός αυτό έμελλε να αποτελέσει ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα της Επανάστασης, αποδεικνύοντας πως η ελληνική εξέγερση δεν ήταν ένα σποραδικό ξέσπασμα, αλλά μια καλά οργανωμένη και συντονισμένη προσπάθεια για την απελευθέρωση της πατρίδας.
Η Καλαμάτα, ως η πρώτη ελεύθερη πόλη της επαναστατημένης Ελλάδας, κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία του Αγώνα και στην εθνική μνήμη.
