Στη νέα πραγματικότητα, που διαμορφώνεται στη Μέση Ανατολή, η απευθείας σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν είναι πιο πιθανή από ποτέ. Αυτό συνιστά πως από εδώ και στο εξής η προοπτική ενός περιφερειακού πολέμου θα είναι μονίμως στο τραπέζι.
Σε εκτενές τους άρθρο οι Τάιμς της Νέας Υόρκης εξηγούν γιατί ολόκληρη η περιοχή της Μέσης Ανατολής έχει τεθεί σε συναγερμό αλλά και γιατί η απειλή ενός πολέμου Ισραήλ – Ιράν τρομάζει τα αραβικά κράτη που πλέον συνειδητοποιούν πως οι συγκρούσεις σε αυτό το σημείο στον χάρτη είναι πολύ δύσκολο να περιοριστούν.
Αυτή τη στιγμή, μοναδική αντισταθμιστική δύναμη είναι η επιθυμία των Ηνωμένων Πολιτειών – συμμάχου του Ισραήλ και παλιού εχθρού του Ιράν – να αποφύγουν την καταστροφική επέκταση της σύρραξης. Άλλωστε, η Ουάσιγκτον θα κινδυνεύσει να αναγκαστεί να (παρα)συρθεί σε αυτή.
Ιδιαιτέρως σημαντική παράμετρος παραμένει το γεγονός πως Ηνωμένες Πολιτείες και Ιράν διατηρούν, ακόμη, ανοιχτούς τους μεταξύ τους διαύλους επικοινωνίας – παρά το γεγονός ότι έχουν διακόψει τις διπλωματικές τους σχέσεις εδώ και δεκαετίες.
Για παράδειγμα, λίγο πριν την επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ, οι δύο χώρες είχαν επικοινωνία μέσω «ελβετικού καναλιού». Σε αυτή το Ιράν είπε στις ΗΠΑ πως πρόκειται να εξαπολύσει επίθεση αλλά ότι αυτή θα είναι περιορισμένη.
Αναλυτές, όμως, παραμένουν διχασμένοι σε ό,τι αφορά το πώς θα αντιδράσουν οι αραβικές χώρες οι οποίες διατηρούν δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κάποιοι υποστηρίζουν πως θα πιέσουν για εγγυήσεις ασφαλείας από την Ουάσιγκτον και άλλοι πως θα επιχειρήσουν να πάρουν αποστάσεις προκειμένου να κρατηθούν μακριά από το ενδεχόμενο να τεθούν στο στόχαστρο του Ιράν.
Οι παίκτες
Από την πρώτη στιγμή, τα περισσότερα αραβικά κράτη κάλεσαν σε αυτοσυγκράτηση. Μοναδικές εξαιρέσεις η Υεμένη (Χούθι) αλλά και ο Λίβανος (έδρα της Χεζμπολάχ).
Το Ομάν τόνισε ότι είναι κρίσιμης σημασίας να υπάρξει άμεση κατάπαυση του πυρός ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας ενώ, το Κουβέιτ υπογράμμισε την αναγκαιότητα να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια των συγκρούσεων στην περιοχή.
Από την πλευρά της, η Σαουδική Αραβία, η οποία εδώ και έναν χρόνο έχει αποκαταστήσει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν, εξέφρασε την έντονη ανησυχία της για τις επικίνδυνες συνέπειες της στρατιωτικής κλιμάκωσης στην περιοχή.
Ειδικότερα, το υπουργείο Εξωτερικών του σουνιτικού βασιλείου απηύθυνε έκκληση σε «όλα τα μέρη να δείξουν τη μέγιστη αυτοσυγκράτηση και να προστατεύσουν την περιοχή και τους λαούς της από τους κινδύνους του πολέμου».
Στην πιο δύσκολη θέση βρίσκεται η, συνορεύουσα με το Ισραήλ, Ιορδανία, η οποία κατέρριψε drones και βαλλιστικούς πυραύλους πάνω από τον εναέριο χώρο της τη νύχτα του Σαββάτου και πλέον κατηγορείται ότι υπερασπίζεται το Ισραήλ.
Σύμφωνα με το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Fars, οι ένοπλες δυνάμεις του Ιράν προειδοποίησαν πως «παρακολουθούν με προσοχή τις κινήσεις της Ιορδανίας» και πως εάν επενέβαινε θα ήταν ο επόμενος στόχος της Τεχεράνης.
Από την πλευρά του, το Αμμάν κάλεσε σε εξηγήσεις τον Ιρανό πρέσβη στη χώρα προκειμένου να προειδοποιήσει την Τεχεράνη ότι πρέπει να σταματήσει να αμφισβητεί τη θέση της χώρας, ενώ το υπουργείο Εξωτερικών με ανάρτησή του στο X, υπογράμμισε πως «οτιδήποτε αποτελεί απειλή για την Ιορδανία και την ασφάλεια των Ιορδανών, το αντιμετωπίζουμε με όλες τις δυνατότητες και τις ικανότητές μας».
Το Ισραήλ και οι άλλοι
Άγνωστο παραμένει εάν οι σχετικά νέοι δεσμοί ανάμεσα στο Ισραήλ και σε ορισμένα αραβικά κράτη θα δεχθούν περαιτέρω πίεση εξαιτίας και της σύγκρουσης ανάμεσα στο Τελ Αβίβ και την Τεχεράνη.
Ήδη από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα οι σχέσεις αυτές μπήκαν στον πάγο αλλά, όπως σημειώνουν αναλυτές, όσες κυβερνήσεις αραβικών κρατών έχουν συνάψει δεσμούς με το Ισραήλ δεν φαίνονται διατεθειμένες να τους εγκαταλείψουν εξ ολοκλήρου.
Για παράδειγμα, δύο από τις χώρες που έχουν υπογράψει τις Συμφωνίες του Αβραάμ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, έχουν σε ορισμένα πεδία σταματήσει επιχειρηματικές συμφωνίες ή έχουν πάρει αποστάσεις από το Ισραήλ.
Την ίδια στιγμή, η Σαουδική Αραβία, η οποία εξέταζε τη δυνατότητα εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ, επέμεινε πως οποιαδήποτε συμφωνία θα όφειλε να περιλαμβάνει την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους – γεγονός το οποίο μοιάζει απίθανο.
Η στάση… αποστάσεων του Ριάντ ενδέχεται να συνεχιστεί αλλά, κατά τους αναλυτές, η πόρτα θα παραμείνει ανοιχτή καθώς το σουνιτικό βασίλειο ελπίζει σε εγγυήσεις ασφαλείας από την Ουάσιγκτον στην περίπτωση που δεχόταν επίθεση από το Ιράν.
Στο παρασκήνιο
Σε αυτό το σκηνικό των λεπτών ισορροπιών, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον καταγράφεται και ο ρόλος ορισμένων αραβικών κρατών να αποτελέσουν μέρος εξεύρεσης διπλωματικών
λύσεων ώστε ολόκληρη η περιοχή να μην τυλιχθεί στις φλόγες του πολέμου.
Το Κατάρ και το Ομάν παραμένουν οι πλέον ενεργοί παίκτες πίσω από τις κλειστές πόρτες.
Από τη μία η Ντόχα εργάζεται προκειμένου να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός και από την άλλη το Μουσκάτ που διευκολύνει τη μεταφορά μηνυμάτων μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης.
Το ζητούμενο
Ερώτημα παραμένει ποια χώρα θα καταφέρει να αποτελέσει τον διαμεσολαβητή ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν.
Πόσω δε μάλλον σήμερα που οι κανόνες έχουν πλέον αλλάξει, οι παλιές κόκκινες γραμμές έχουν πια αντικατασταθεί από νέες και η ανάγκη για να υπάρξει λύση και όχι περαιτέρω κλιμάκωση παραμένει πιο σημαντική από ποτέ.
