Του Βασιλη Ταλαμαγκα
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βιώνει καταστροφές άνευ προηγουμένου από τις πυρκαγιές. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, πάνω από 800.000 στρέμματα δασικών εκτάσεων και καλλιεργειών έχουν μετατραπεί σε στάχτη, αφήνοντας πίσω τους ανυπολόγιστες οικολογικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Ωστόσο, κάθε φορά που η φωτιά καταπίνει βουνά, χωριά και περιουσίες, η επίσημη απάντηση είναι σχεδόν ίδια: «φταίει η κλιματική αλλαγή».
Η κλιματική κρίση πράγματι επιδεινώνει τις συνθήκες. Καύσωνες, ανομβρία, ισχυροί άνεμοι καθιστούν τις πυρκαγιές πιο επικίνδυνες και δυσκολότερες στην κατάσβεση. Όμως αυτό δεν αρκεί ως εξήγηση ούτε μπορεί να αποτελεί μόνιμο άλλοθι. Οι φωτιές δεν ανάβουν και δεν εξαπλώνονται από μόνες τους. Υπάρχουν ευθύνες που σχετίζονται με την πρόληψη, την οργάνωση, την ετοιμότητα και την πολιτική βούληση. Κι αυτές οι ευθύνες δεν μπορούν να κρύβονται πίσω από ένα «παγκόσμιο» φαινόμενο.
Το ελληνικό κράτος εδώ και δεκαετίες αποδεικνύεται αδύναμο να εφαρμόσει μια ουσιαστική στρατηγική δασοπροστασίας. Η πρόληψη παραμένει το μεγάλο ζητούμενο. Τα δάση δεν καθαρίζονται, τα αντιπυρικά έργα είναι ελάχιστα, οι δασικές υπηρεσίες υποστελεχωμένες, οι δήμοι συχνά αβοήθητοι. Χιλιάδες στρέμματα γίνονται εύφλεκτη ύλη κάθε καλοκαίρι, περιμένοντας το μοιραίο. Σε αυτές τις συνθήκες, ακόμα και μια μικρή εστία αρκεί, για να καταλήξουμε σε μια οικολογική τραγωδία.
Στη συνέχεια, το επιχειρησιακό σκέλος εμφανίζει σοβαρά κενά. Παρά τις τεράστιες δαπάνες σε εξοπλισμό και μέσα, η συντονισμένη δράση είναι ανεπαρκής. Οι πυροσβέστες υπερβάλλουν εαυτόν, αλλά το σύστημα δεν τους στηρίζει. Εναέρια μέσα που καθυστερούν, καθοδήγηση που συχνά αλλάζει, τοπικοί φορείς που αλληλοκατηγορούνται – όλα αυτά συνθέτουν μια εικόνα προχειρότητας και απουσίας στρατηγικού σχεδιασμού.
Οι συνέπειες είναι τεράστιες: ολόκληρα οικοσυστήματα χάνονται, ζώα εξοντώνονται, χωριά ερημώνουν, καλλιέργειες και περιουσίες καταστρέφονται. Και το χειρότερο, οι πολίτες αισθάνονται ότι ζουν σε μια χώρα που δεν μπορεί να τους προστατεύσει. Όταν, μάλιστα, η πολιτική ηγεσία περιορίζεται σε δηλώσεις συμπάθειας και σε επίκληση της «κλιματικής κρίσης», το αίσθημα αδικίας μεγαλώνει.
Δεν αρκεί λοιπόν να μιλάμε για την κλιματική αλλαγή. Κάποιος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη. Να εξηγήσει γιατί δεν γίνονται έγκαιρα καθαρισμοί στα δάση, γιατί δεν αξιοποιούνται πλήρως τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γιατί κάθε χρόνο οι ίδιες περιοχές καίγονται ξανά και ξανά. Να παραδεχθεί ότι οι κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως χρώματος, έχουν αφήσει το ζήτημα να χρονίζει και να διαιωνίζεται.
Η προστασία του περιβάλλοντος και της ζωής των πολιτών απαιτεί σχέδιο, συνέπεια και πολιτικό θάρρος. Η αναζήτηση ευθυνών δεν πρέπει να είναι κυνήγι μαγισσών, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για να αλλάξει κάτι ουσιαστικά. Αν κάθε φορά οι κυβερνώντες κρύβονται πίσω από την «κλιματική κρίση», τότε και το επόμενο καλοκαίρι θα μετράμε πάλι στάχτες.
Η Ελλάδα δεν αντέχει άλλες καταστροφές. Αν δεν υπάρξει λογοδοσία και ανάληψη ευθύνης, ο φαύλος κύκλος των πυρκαγιών θα συνεχιστεί, καταστρέφοντας όχι μόνο τα δάση μας αλλά και την ίδια την αξιοπιστία του κράτους.
