Σε πλήρες ξεκαθάρισμα του τοπίου προχωράει η κυβέρνηση μετα την τροπολογία του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου για το Νέο Οικοδομικό Οργανισμό (ΝΟΚ) που κατατέθηκε στην βουλή .
Η τροπολογία προβλέπει πως επιτρέπεται η εφαρμογή των ειδικά μνημονευομένων κινήτρων και προσαυξήσεων του ΝΟΚ, αναφορικά με τον συντελεστή δόμησης και το ύψος των κτιρίων καθώς και τη σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας αυτών, εφόσον ενσωματώνονται στα τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια μέσω καθορισμού ζωνών κινήτρων.
Με την τροπολογία ορίζεται ότι:
-οι οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί, έως την 11η Δεκεμβρίου 2024, με τη χρήση των προαναφερομένων κινήτρων και προσαυξήσεων, καθώς και εκείνων που αναφέρονται σε εσωτερικούς εξώστες, στην κατασκευή κύριων χώρων πάνω από το επιτρεπόμενο ύψος και στην εξομοίωση πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια, υλοποιούνται, εφόσον δεν έχουν εκκινήσει οι οικοδομικές εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024, μόνο αν έχει προηγηθεί αφαίρεση των κινήτρων αυτών, με τις προβλεπόμενες επιφυλάξεις.
-επιστρέφονται φόροι, παράβολα, εισφορές και κρατήσεις που κρατήθηκαν υπέρ του δημοσίου ή του δήμου για την έκδοση της αναθεωρούμενης άδειας, κατά το μέρος που αντιστοιχούν στη διαφορά της δόμησης λόγω της αφαίρεσης των κινήτρων και των προσαυξήσεων.
-δεν καταβάλλονται υπέρ του Δημοσίου ή του Δήμου φόροι, παράβολα, εισφορές και κρατήσεις για την κατά τα ανωτέρω αναθεώρηση οικοδομικών αδειών,
Σε περίπτωση αναθεώρησης οικοδομικών αδειών, με βάση τις οποίες έχουν εκκινήσει οι οικοδομικές εργασίας έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024:
-Δεν θίγεται η προ της αναθεώρησης χρήση κινήτρων και προσαυξήσεων,
-Δεν επιτρέπεται η επέκταση χρήσης των κινήτρων αυτών δια της αναθεώρησης, εκτός αν η επέκταση μπορεί να προσμετρηθεί στα πολεοδομικά μεγέθη, σύμφωνα με τις ισχύουσες, κατά τον χρόνο αναθεώρησης, διατάξεις.
-Εφαρμόζονται οι ρυθμίσεις περί μη καταβολής και επιστροφής φόρων, παραβόλων, εισφορών και κρατήσεων.
-Θεσπίζεται περιβαλλοντικό ισοδύναμο, για την αντιστάθμιση της χρήσης των μνημονευομένων κινήτρων και προσαυξήσεων των οικοδομικών αδειών:
-ακυρώνονται με δικαστική με δικαστική απόφαση ή έχουν προσβληθεί με αίτηση ακυρώσεως η οποία εκκρεμεί και εφόσον έχουν εκκινήσει οικοδομικές εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024,
-εχουν εκδοθεί έως τη μνημονευόμενη ημερομηνία και έχει υποβληθεί αίτημα ένταξης σε πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ή από το Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακές Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ).
Σύμφωνα με το αρμόδιο υπουργείο ο βασικός στόχος της νέας ρύθμισης του ΥΠΕΝ είναι να ρυθμιστεί η αγορά μετά τις συγκεκριμένες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (146-149/2025), που έκριναν την οριζόντια εφαρμογή των κινήτρων και προσαυξήσεων του ΝΟΚ αντισυνταγματική, καθώς έχει δημιουργηθεί ένα καθεστώς αβεβαιότητας τόσο στους ιδιοκτήτες ακινήτων και επενδυτές όσο και στη Διοίκηση, με άμεσες, δυσμενείς επιπτώσεις στην οικοδομική δραστηριότητα.
Με σεβασμό στις σχετικές αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ και στο πνεύμα τους, καταργούνται οι διατάξεις του ΝΟΚ που κρίθηκαν αντισυνταγματικές, ενώ ενσωματώνονται στον τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό τα κίνητρα των οποίων η οριζόντια εφαρμογή κρίθηκε αντισυνταγματική. Έτσι, αποτρέπονται η στασιμότητα, οι ματαιώσεις και οι καθυστερήσεις νέων κατασκευών που έχει ανάγκη η χώρα και οι πολίτες. Προστατεύεται το περιβάλλον και αποκαθίσταται η ασφάλεια δικαίου.
Ποιους αφορά η ρύθμιση;
Η ρύθμιση αφορά όλους τους κατόχους οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν βάσει του ΝΟΚ και κάνουν χρήση των συγκεκριμένων κινήτρων και προσαυξήσεων που κρίθηκαν αντισυνταγματικά. Αφορά επίσης αγοραστές, επενδυτές, κατασκευαστές αλλά και τις Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ), που έχουν την αρμοδιότητα έκδοσης και αναθεώρησης των οικοδομικών αδειών.
Τι ισχύει για τις νέες άδειες;
Από εδώ και στο εξής, δεν προβλέπονται πολεοδομικά κίνητρα του ΝΟΚ οριζόντια, καθώς το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι αυτά θα μπορούν να εντάσσονται προσαρμοσμένα και τεκμηριωμένα στον πολεοδομικό σχεδιασμό κάθε περιοχής.
Τι σημαίνει ότι τα κίνητρα θα μπορούν να εντάσσονται στον ολοκληρωμένο πολεοδομικό σχεδιασμό;
Αυτή την περίοδο υλοποιείται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας το εμβληματικό Πρόγραμμα Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», με τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ – ΕΠΣ) για το 80% της επικράτειας. Μέσω των ΤΠΣ – ΕΠΣ οι μελετητές μπορούν να καθορίσουν, κατόπιν επιστημονικής τεκμηρίωσης, ειδικές ζώνες κινήτρων, όπου θα προβλέπονται τα κίνητρα του ΝΟΚ -τα οποία μέχρι σήμερα δίνονταν οριζόντια-, λαμβάνοντας υπόψη τη θέση, τον βαθμό της οικιστικής ανάπτυξης του κάθε οικισμού, τις ιδιαιτερότητες, τα χαρακτηριστικά και την εν γένει φυσιογνωμία του, τη φέρουσα ικανότητα, τη συνολική επιβάρυνση της περιοχής, καθώς και την οικιστική πυκνότητά της.
Με Προεδρικό Διάταγμα θα δίνεται η δυνατότητα να εξειδικευτούν τα μέτρα του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, να καθοριστεί η διαδικασία έγκρισης του Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ), καθώς και το ύψος και η διαδικασία του τέλους.
Ποια μπορεί να είναι τα περιβαλλοντικά ισοδύναμα που προτείνει ένα ΕΣΠΙΑΠ;
Δημιουργία χώρων πρασίνου και κοινόχρηστων χώρων.
Αναπλάσεις περιοχών με έντονη δόμηση.
Αστικές υποδομές ή αναβαθμίσεις (πεζοδρομήσεις, φωτισμός, υλικό αστικής επίπλωσης κ.ά.).
Η κατά προτεραιότητα κατεδάφιση αυθαίρετων ή και επικίνδυνων (ετοιμόρροπων) κτισμάτων.
Η χρηματοδότηση απόκτησης διατηρητέων κτιρίων και μνημείων από τον οικείο δήμο, καθώς και η αποκατάσταση δημοσίων διατηρητέων κτιρίων και μνημείων.
Περιβαλλοντικές δράσεις, όπως ο καθαρισμός και η οριοθέτηση ρεμάτων και έργα διευθέτησης.
Πάντως ιδιαίτερη σημασία έχει ότι για κανένα δεν χάνεται το δικαίωμα δόμησης, όμως για να ξεκινήσουν οικοδομικές εργασίες, πρέπει να αναθεωρήσουν την οικοδομική τους άδεια, προκειμένου να απαλειφθούν τα κίνητρα και οι προσαυξήσεις. Έτσι, δεν χάνουν το δικαίωμα δόμησης, παρά μόνον κατά το μέρος που αφορά στα εν λόγω κίνητρα και προσαυξήσεις.
