Του Βασίλη Ταλαμάγκα
Οι εθνικές επέτειοι αποτελούν θεμέλιο της συλλογικής μας ταυτότητας και είναι οι σταθμοί μέσα στον ιστορικό χρόνο που θυμίζουν τις θυσίες, τους αγώνες και τα ιδανικά των προηγούμενων γενεών. Δεν είναι απλώς τυπικές αργίες ή μέρες σχολικών παρελάσεων∙ είναι οι ζωντανές γέφυρες που ενώνουν το παρελθόν με το παρόν και ανοίγουν τον δρόμο για το μέλλον. Σε μια εποχή που η καθημερινότητα κυριαρχείται από την ταχύτητα της πληροφορίας και την αποσπασματική γνώση, η αξία αυτών των επετείων καθίσταται ακόμη πιο σημαντική.
Ωστόσο, παρατηρείται ότι η νεότερη γενιά εμφανίζει ανησυχητικά ποσοστά ιστορικής αμάθειας. Έρευνες δείχνουν ότι πολλοί νέοι αδυνατούν να τοποθετήσουν σωστά βασικά γεγονότα στον ιστορικό χρόνο, να γνωρίσουν πρωταγωνιστές του έθνους ή να αντιληφθούν την ουσία των αγώνων για ελευθερία και δημοκρατία. Αυτή η αδυναμία δεν είναι μόνο ζήτημα εκπαιδευτικό, αλλά και κοινωνικό, καθώς αποδυναμώνει τους δεσμούς με την ιστορική συνέχεια και την εθνική αυτοσυνειδησία.
Οι αιτίες είναι πολλαπλές. Το εκπαιδευτικό σύστημα συχνά προσεγγίζει την Ιστορία με τρόπο αποστηθιστικό και όχι βιωματικό. Οι μαθητές καλούνται να απομνημονεύσουν χρονολογίες και ονόματα, χωρίς να κατανοούν τα νοήματα και τις συνέπειες των γεγονότων. Παράλληλα, τα κοινωνικά δίκτυα, ενώ μπορούν να λειτουργήσουν ως εργαλεία πληροφόρησης, πολλές φορές ενισχύουν την επιφανειακή γνώση και την παραπληροφόρηση. Έτσι, δημιουργείται μια γενιά που γνωρίζει ελάχιστα για την Ιστορία της, ενώ ταυτόχρονα διαμορφώνει κρίσεις και απόψεις χωρίς στέρεες βάσεις.
Η διατήρηση της ιστορικής μνήμης δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση για τη διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών. Η Ιστορία προσφέρει παραδείγματα θάρρους, ενότητας και αντίστασης, αλλά και προειδοποιήσεις για τα λάθη του παρελθόντος. Χωρίς ιστορική μνήμη, η κοινωνία κινδυνεύει να επαναλάβει τραγικά σφάλματα ή να χάσει τον προσανατολισμό της σε κρίσιμες στιγμές.
Οι εθνικές επέτειοι μπορούν να αποτελέσουν την αφετηρία για την ανασύνδεση των νέων με την Ιστορία. Όχι όμως μέσα από τυπικές τελετές και παρελάσεις μόνο, αλλά μέσα από δράσεις που θα εμπλέκουν τη νεολαία ενεργά: θεατρικά δρώμενα, επισκέψεις σε ιστορικούς τόπους, ψηφιακές εφαρμογές που ζωντανεύουν τα γεγονότα, ανοιχτές συζητήσεις με ιστορικούς και κοινωνικούς επιστήμονες. Η τεχνολογία, αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να γίνει πολύτιμος σύμμαχος για την κατανόηση του παρελθόντος.
Η ευθύνη βαραίνει και την οικογένεια και την κοινωνία συνολικά. Όταν οι νέοι μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που τιμά και συζητά το παρελθόν, όταν οι εθνικές επέτειοι δεν περιορίζονται σε τυπικές αναφορές αλλά συνδέονται με αξίες και μηνύματα, τότε η ιστορική μνήμη παραμένει ζωντανή.
Η πρόκληση της εποχής μας δεν είναι απλώς να τιμούμε τις εθνικές επετείους, αλλά να τις μετατρέπουμε σε ευκαιρίες παιδείας και συλλογικού στοχασμού. Μόνο έτσι η νέα γενιά θα μπορέσει να ξεπεράσει την ιστορική αμάθεια και να διαμορφώσει ταυτότητα στέρεη, συνειδητοποιημένη και ικανή να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του μέλλοντος.
