Του Βασιλη Ταλαμαγκα
Η υπόθεση των φερόμενων παράνομων επιδοτήσεων ύψους περίπου 1,7 εκατομμυρίων ευρώ μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει προκαλέσει ισχυρούς κραδασμούς τόσο στο πολιτικό σκηνικό όσο και στην κοινωνία. Οι αποκαλύψεις για ένα οργανωμένο σύστημα καταχώρισης ψευδών δηλώσεων, με στόχο την παράνομη είσπραξη κοινοτικών ενισχύσεων, έχουν οδηγήσει τις αρμόδιες αρχές σε εκτεταμένες έρευνες, συλλήψεις και διασταύρωση στοιχείων που αφορούν δεκάδες εμπλεκόμενους. Η υπόθεση δεν είναι απλώς οικονομική· έχει μετατραπεί σε ένα πολιτικοκοινωνικό ρήγμα, το οποίο αγγίζει κόμματα, θεσμούς και την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, μεταξύ των ελεγχόμενων προσώπων περιλαμβάνονται άτομα με θεσμικό ή κομματικό παρελθόν, τα οποία είχαν εμφανιστεί σε ρόλους σχετικούς με τον αγροτικό χώρο, συνεταιρισμούς ή τοπικές οργανώσεις. Κάποια από αυτά φέρονται να έχουν κατά καιρούς συνδεθεί πολιτικά είτε με τη Νέα Δημοκρατία είτε με το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, γεγονός που έχει ανοίξει έναν νέο κύκλο αντιπαραθέσεων στο κοινοβούλιο και στον δημόσιο διάλογο. Παρότι τα κόμματα διαχωρίζουν τη θέση τους και δηλώνουν ότι δεν καλύπτουν κανέναν, ο δημόσιος αντίκτυπος είναι ήδη ισχυρός.
Η εμπλοκή προσώπων με πολιτικές αναφορές —έστω και σε επίπεδο κοινωνικών σχέσεων ή παλαιότερων συνεργασιών— έχει προσδώσει στο σκάνδαλο χαρακτήρα πολιτικής κρίσης αξιοπιστίας. Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ βρίσκονται αντιμέτωπα με πίεση να αποσαφηνίσουν τον ρόλο στελεχών ή συνεργατών που αναφέρονται στα ρεπορτάζ, ενώ παράλληλα ζητούν να μην υπάρξει πολιτική εκμετάλλευση μιας υπόθεσης που, όπως τονίζουν, ανήκει αποκλειστικά στη Δικαιοσύνη. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι η κοινωνική οργή δύσκολα διαχωρίζει τους θεσμούς από τα πρόσωπα, και τα σκάνδαλα αυτού του είδους πλήττουν αδιακρίτως την εικόνα του πολιτικού συστήματος.
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο δεν είναι μόνο το οικονομικό μέγεθος της απάτης, αλλά η οργή των πολιτών. Σε μια περίοδο κατά την οποία η κοινωνία βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη με υψηλό κόστος ζωής, φορολογική πίεση και ανασφάλεια, η αίσθηση ότι κάποιοι εκμεταλλεύονται τους κρατικούς μηχανισμούς για ιδιοτελείς σκοπούς επιτείνει την απονομιμοποίηση των θεσμών. Η δυσπιστία προς τα μεγάλα κόμματα αυξάνεται και μεγάλο μέρος του πληθυσμού νιώθει ότι το πολιτικό σύστημα λειτουργεί άνισα, με άλλους να βρίσκονται «πάνω από τον νόμο».
Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν ένα επικίνδυνο υπόβαθρο για την ενίσχυση άκρων πολιτικών δυνάμεων. Σε περιόδους κοινωνικής οργής, σκανδάλων και απαξίωσης, τα κόμματα που εμφανίζονται ως «αντισυστημικά» ή «τιμωρητικά» κερδίζουν έδαφος. Η ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία έχουν δείξει ότι κάθε μεγάλη κρίση εμπιστοσύνης μεταφράζεται σε άνοδο ακραίων ρευμάτων που υπόσχονται ρήξη με το υπάρχον σύστημα. Το συγκεκριμένο σκάνδαλο, λόγω της εμπλοκής προσώπων με πολιτική προβολή, ενισχύει αυτόν τον κίνδυνο περισσότερο από άλλες περιπτώσεις οικονομικών παραβάσεων.
Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης απαιτεί πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης, θεσμική διαφάνεια και ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα ότι τέτοιες πρακτικές δεν θα γίνουν ανεκτές, ανεξαρτήτως πολιτικών συσχετισμών. Πάντως για την ωρα η κοινωνία δεν πείθεται για το τελευταίο .
