Του Χρηστου Καπουτση
Η απόφαση για την ένταξη της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό SAFE δεν είναι ούτε τεχνοκρατική ούτε οικονομική. Είναι απόφαση εθνικής στρατηγικής και γεωπολιτικού κινδύνου. Η κυβέρνηση πανηγυρίζει για μια «ιστορική ευκαιρία» χωρίς να έχει εξηγήσει πώς ακριβώς διασφαλίζει ότι η Τουρκία δεν θα διεισδύσει στον πυρήνα της Ευρωάμυνας. Και παράλληλα , ο Υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας μιλά με όρους ανοιχτής πολιτικής διαφοροποίησης, προειδοποιώντας για «Κανονισμό της Κερκόπορτας». Σε ποια χώρα της Δύσης Πρωθυπουργός και ΥΕΘΑ εμφανίζονται τόσο δημόσια και ουσιαστικά ασύμπτωτοι σε θέματα εθνικής ασφάλειας;
Η Ελλάδα μπαίνει από σήμερα, επισήμως στον νέο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό SAFE, δηλαδή έναν πυλώνα για την Άμυνα της Ε.Ε., διεκδικώντας χαμηλότοκα δάνεια 1,2 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος και της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, όπως δήλωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Παράλληλα, ο πρωθυπουργός διευκρίνισε ότι, το μακροπρόθεσμο εξοπλιστικό πρόγραμμα της χώρας, αναθεωρείται προς τα πάνω, από τα 28,8 σε 30 δισ. ευρώ για την περίοδο 2025–2036, με άξονα, κατά τον πρωθυπουργό, την τεχνολογική αναβάθμιση, τη βιομηχανική συνεργασία και τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης.
Διαφορετική όμως, είναι η ανάγνωση από τον ΥΕΘΑ Ν. Δένδια, που σε δηλώσεις του άφησε αιχμές κατά του Πρωθυπουργού και για το ύψος της δανειοδότησης από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό, αλλά και για την πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στην Ευρωάμυνα.
Τι διεκδικεί η Ελλάδα για την εγχώρια αμυντική βιομηχανία; Ή καλύτερα ποιες είναι οι φιλοδοξίες της ελληνικής Κυβέρνησης, από την συμμετοχή, μέσω δανείου, στον ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό SAFE;
- Επανεκκίνηση παραγωγής πυρομαχικών από ΕΑΣ–ΠΥΡΚΑΛ. (υπολειτουργούν)
- Ναυπήγηση νέων πολεμικών πλοίων πολλαπλού ρόλου από τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Σύρου. Τα ίδια που διεκδικούν τα Ναυπηγεία της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ολλανδίας.
- Και το σημαντικότερο είναι η πιθανή συνεργασία της ΕΑΒ με την γαλλική αεροναυπηγική εταιρεία Dassault , στο πλαίσιο του SAFE. Είναι ένα στρατηγικό στοίχημα, αλλά είναι ακόμη στα πρώτα διερευνητικά στάδια: Αν ευοδωθεί, θα περιλαμβάνει, την κοινή συμμετοχή σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα (nEUROn, Eurotrainer), μέχρι την αναβάθμιση Mirage και την υποστήριξη των Rafale, τα drones, άλλες συμπαραγωγές.
Όμως η Ελληνική Κυβέρνηση, για τη συμμετοχή της χώρας, στο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό για την Άμυνα, δεν εμφανίζεται με ενιαίο, πολιτικό λόγο.
Και συγκεκριμένα:
Στις 21 Ιουλίου, στη Βουλή, ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας δήλωνε κατηγορηματικά πως δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για συμμετοχή στο SAFE: «Δεν μπορώ, δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος». Στις 27 Ιουλίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωνε την κατάθεση πρότασης για δάνειο τουλάχιστον 1,2 δισ. ευρώ. Ούτε τεχνοκράτες, ούτε στρατιωτικοί, ούτε κάποιος άλλος, μπορούν να εξηγήσουν τι μεσολάβησε. Ποιο «θαύμα» συντελέστηκε και βρέθηκε ο δημοσιονομικός χώρος, όπως επισημαίνουν με κάποια δόση ειρωνείας το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ.
Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται ενιαία στη βούληση ενίσχυσης της αποτρεπτικής ισχύος, αλλά η τριπλή παρέμβαση Μητσοτάκη–Δένδια–Πιερρακάκη αποτυπώνει ρόλους, διαφορετικές προτεραιότητες , αλλά και βαθμούς κατανόησης του στρατηγικού διακυβεύματος.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναδεικνύει τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα της πρωτοβουλίας, βλέποντας το SAFE ως ιστορική ευκαιρία. Όμως, παρακάμπτει, τουλάχιστον ρητορικά, το γεγονός ότι πρόκειται για μηχανισμό χρηματοδότησης με φτηνό δανεισμό, που δεν παύει να επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Και δεν κάνει την παραμικρή αναφορά για το ενδεχόμενο συμμέτοχης της Τουρκίας στην Ευρωάμυνα.
Ο Υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας ξεχωρίζει με σαφήνεια δύο πυλώνες: Α/την αναβάθμιση της αμυντικής βιομηχανίας και Β/τη διαμόρφωση ενός κοινού ευρωπαϊκού αμυντικού σχεδιασμού.
Το χαμηλότοκο δάνειο, είπε ο ΥΕΘΑ, «δάνειο είναι» και το κέρδος από το χαμηλότερο επιτόκιο δεν αντισταθμίζει τη ζημιά από μια ενδεχόμενη δημοσιονομική υπέρβαση.
Επισημαίνει ο ΥΕΘΑ, σε αντιδιαστολή με τη σιωπή του Μαξίμου, την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι η Τουρκία δεν θα εισέλθει, έστω και με πλαγίους τρόπους, στον πυρήνα του ευρωπαϊκού αμυντικού οικοδομήματος.
Ο Υπουργός Οικονομίας Κυριάκος Πιερρακάκης, που διαπραγματεύτηκε τους όρους συμμετοχής της χώρας στο SAFE, μιλά για άμυνα «ως προτεραιότητα εθνικής επιβίωσης», όχι ως «τεχνοκρατική επιλογή». Έχει θεσμικό τόνο η αναφορά του σε «λεπτή ισορροπία» ανάμεσα σε άμυνα και κοινωνική πολιτική και έτσι, φέρνει στο προσκήνιο το ερώτημα: πώς θα αποπληρωθούν τα δάνεια άνω του 1,2 δισ. ευρώ χωρίς επιπτώσεις στη φορολογική και κοινωνική πολιτική;
Και μία ουσιώδης επισήμανση: Ο ευρωπαϊκός αμυντικός σχεδιασμός προσκρούει σε γεωπολιτικές αντιφάσεις.
Η πιθανότητα συμμετοχής της Τουρκίας σε ευρωπαϊκά στρατιωτικά προγράμματα , μέσω διμερούς συμφωνίας, όπως με τη Γερμανία ή την Ιταλία για παράδειγμα και για συμπαραγωγές οπλικών συστημάτων, προκαλεί εύλογες ανησυχίες.
Μια χώρα , όπως η Τουρκία, που κατέχει ευρωπαϊκά εδάφη, απειλεί την Κύπρο και το Αιγαίο, και υιοθετεί επιθετικό δόγμα σε Λιβύη, Συρία και Καύκασο, δεν μπορεί να ενταχθεί απλώς ως “τεχνικός εταίρος” στην ευρωάμυνα. Είναι πολιτική απόφαση των ευρωπαίων εταίρων μας μεγάλης Στρατηγικής σημασίας για την άμυνα της Ε.Ε.
Για την πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας σε δομές άμυνας της Ε.Ε., υπάρχει σαφής και κατηγορηματική δήλωση του ΥΕΘΑ Νίκου Δένδια, όπου χαρακτήρισε τον μηχανισμό SAFE ως πιθανή «κερκόπορτα» για την Τουρκία να εισέλθει στον ευρωπαϊκό αμυντικό σχεδιασμό.
Σε σχετική τοποθέτησή του στα «Παλαιολόγεια 2025», στη Σπάρτη, είπε: Ότι ο SAFE θα μπορούσε να ονομαστεί «Κανονισμός της Κερκόπορτας», εφόσον ορισμένοι εταίροι επιχειρήσουν να παρακάμψουν την ανάγκη ομοφωνίας για συμμετοχή τρίτων χωρών
Επιπλέον, ο ΥΕΘΑ ανέφερε πως θα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο αν συνεχιστεί η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας στην ευρωάμυνα, χωρίς να ακυρωθεί το casus belli από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Στην ομιλία του στη Βουλή ο ΥΕΘΑ Ν. Δένδιας είπε: «Δεν το διαπραγματεύτηκα εγώ το SAFE, δεν είναι οι Υπουργοί Άμυνας που το διαπραγματεύονται. Βεβαίως και θα ήθελα κάτι περισσότερο.. Εγώ ούτε πρόκειται να θριαμβολογήσω για το SAFE ούτε να κινδυνολογήσω. Τι είπα στον Μυστρά; στον Μυστρά ανήμερα της επετείου της Άλωσης, στις 29 Μαΐου φέτος. Απευθύνθηκα στους συνεταίρους μας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τους είπα να μην δοκιμάσουν να παραβούν τη δήλωση της Επιτροπής περί ομοφωνίας. Γιατί αυτό θα άνοιγε Κερκόπορτα της συμμετοχής της Τουρκίας στον αμυντικό μηχανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»
Και το πιο εντυπωσιακό και συνάμα, εκρηκτικό είναι ότι ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, αποστασιοποιήθηκε θεσμικά από τη φιλολογία περί «ενιαίας ευρωπαϊκής άμυνας». Δήλωσε δημόσια πως ο SAFE, αν μετατραπεί σε μηχανισμό «πλυντηρίου» για την τουρκική αμυντική βιομηχανία, θα λειτουργήσει εις βάρος της ελληνικής κυριαρχίας. Και ακόμη, σε βάρος, των ευρωπαϊκών θεσμικών εγγυήσεων, περί ενιαίας ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής. Ένας υπαρκτός κίνδυνος, που δεν έχει σχολιαστεί, άγνωστον γιατί, από το Μέγαρο Μαξίμου.
Για απειλή που διαρκώς αυξάνει από την «αναθεωρητική», «ισχυροποιημένη» και «διεκδικητική» Τουρκία μίλησε ο Νίκος Δένδιας στην ολομέλεια της Βουλής επισημαίνοντας προς το σύνολο της εθνικής αντιπροσωπείας πως απαιτείται κοινή εθνική γραμμή. «Ο καθένας έχει την ευθύνη της θέσης που αναλαμβάνει. Θεωρώ ότι υπάρχει απειλή και το λέω ξεκάθαρα. Θεωρών ότι επιδεινώνονται τα στοιχεία συμπεριφοράς από την άλλη πλευρά του Αιγαίου. Πρέπει όλοι μαζί να δημιουργήσουμε μια κατάσταση που θα επιτρέψει σε έναν πρωθυπουργό στο μέλλον αν – μακριά από το κακό – έρθει αυτή η στιγμή. Αν έρθει αυτή η στιγμή να μην διαπραγματευτεί υπό κράτος αδυναμίας αλλά υπό το κράτος ισχύος. Αυτή είναι η αγωνία που διέπει την ατζέντα 2030». είπε ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας στη δευτερολογία του στη Βουλή κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν η Ελλάδα χρειάζεται ευρωπαϊκή στήριξη στην άμυνα. Το ερώτημα είναι με ποιους όρους, σε ποιο θεσμικό πλαίσιο και με ποια γεωστρατηγικά ανταλλάγματα. Όταν ακόμη και ο Υπουργός Άμυνας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για «κερκόπορτα», τότε το SAFE δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως απλή «ευρωπαϊκή ευκαιρία». Είναι ευρωπαϊκή παγίδα, αν φυσικά, χαθούν οι εθνικές ασφαλιστικές δικλείδες.
Η υπόθεση SAFE δεν είναι απλώς ένας χρηματοδοτικός σχεδιασμός. Είναι τεστ πολιτικής σοβαρότητας, θεσμικής συνέπειας και γεωστρατηγικής επίγνωσης… Αν το SAFE καταλήξει να λειτουργεί ως «ευρωπαϊκό πλυντήριο» για την τουρκική αμυντική βιομηχανία, τότε η Ελλάδα θα έχει χρηματοδοτήσει , με δάνειο, την ίδια της την υπονόμευση. Οι δηλώσεις Δένδια δεν είναι γραφικές ανησυχίες. Είναι προειδοποιήσεις. Και αν το Μαξίμου συνεχίσει να τις αγνοεί, τότε ο μηχανισμός SAFE ίσως μείνει στην Ιστορία όχι ως εργαλείο άμυνας, αλλά ως προοίμιο υποχώρησης.
