Το «μικρότερο κακό» επέλεξαν οι Ευρωπαίοι, που κατέληξαν σε συμφωνία πλαίσιο με την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ και αποδέχθηκαν δασμούς 15% στις εισαγωγές στις ΗΠΑ. Η συμφωνία, όπως αναφέρουν σε ανάλυσή τους οι New York Times, δεν αναμένεται να ενισχύσει την ανάπτυξη. Ωστόσο, οι Βρυξέλλες προτίμησαν να αποφύγουν έναν εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ, για να διατηρήσουν ανοικτούς διαύλους με τον Ντόναλντ Τραμπ σε κρίσιμα γεωπολιτικά ζητήματα.
Η ανάλυση των New York Times ξεκινά με τη φράση «Survive and advance» που είναι δανεισμένη από τον αθλητικό χώρο και κυρίως τα νοκ-άουτ τουρνουά και σημαίνει «να επιβιώνει κανείς και να προχωρά». Μεταφορικά, η φράση αναφέρεται σε μια στρατηγική επιβίωσης. Στόχος της κάθε ομάδας δεν είναι να πετύχει έναν θρίαμβο ή μια εντυπωσιακή νίκη, αλλά απλώς να αποφύγει την ήττα για να συνεχίσει στον επόμενο γύρο.
Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα, η Ευρώπη επέλεξε ακριβώς αυτή τη στρατηγική στην πρόσφατη εμπορική διαπραγμάτευση με την Ουάσινγκτον. Η συμφωνία – πλαίσιο μεταξύ των δύο πλευρών αφορά κυρίως στην επιβολή 15% δασμού από τις ΗΠΑ στις περισσότερες εισαγωγές προϊόντων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ειδικά για την Ευρώπη, η συμφωνία δεν προσφέρει οικονομικά οφέλη. Αντίθετα, θεωρείται «το λιγότερο κακό», επειδή αποτρέπει μια πλήρη ρήξη και επιτρέπει στους Ευρωπαίους να εστιάσουν στα διεθνή ζητήματα που τους απασχολούν περισσότερο, με κυριότερο τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι Βρυξέλλες έκαναν πίσω
Για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τον Φρίντριχ Μερτς και τον Εμανουέλ Μακρόν, η συμφωνία, με την αποδοχή δυσμενών όρων, αποτελεί ένα βήμα αποφυγής περαιτέρω εντάσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου με τον Ντόναλντ Τραμπ στη Σκωτία ότι «θα φέρει σταθερότητα. Θα φέρει προβλεψιμότητα. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για τις επιχειρήσεις μας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού».
Η Ευρώπη, σύμφωνα με την ανάλυση, είχε την επιλογή για πιο σθεναρή αντίδραση. Τα κράτη-μέλη της ΕΕ είχαν ήδη συμφωνήσει σε ένα πακέτο ανταποδοτικών δασμών ύψους περίπου 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αμερικανικά προϊόντα. Εάν ο Τραμπ προχωρούσε στην απειλή του για δασμούς 30% από την 1η Αυγούστου, οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να τους ενεργοποιήσουν. Όμως τελικά, έκαναν πίσω.
Οι ενδείξεις ήταν σαφείς. Οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Γαλλίας και άλλων χωρών προσέγγισαν κοινή στάση για το ζήτημα της απάντησης στους δασμούς. Η Ευρώπη χρειάζεται την οικονομική ανάπτυξη και γνωρίζει, όπως και όλοι οι οικονομολόγοι, ότι οι δασμοί είναι αποτρεπτικός παράγοντας.
Αποδέχθηκαν τους δασμούς παραδεχόμενοι ότι είναι βλαπτικοί
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς παραδέχθηκε λίγο πριν την επίτευξη της συμφωνίας ότι «οι δασμοί, ανεξαρτήτως του επιπέδου τους, μας βλάπτουν όλους. «Όχι μόνο εμάς τους Ευρωπαίους, αλλά, κατά την ακράδαντη πεποίθησή μου, και την αμερικανική οικονομία μακροπρόθεσμα».
Όμως ο Μερτς έδειξε να αποδέχεται την κατάσταση. «Ο πρόεδρος Τραμπ επιμένει να θέλει δασμούς. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι η αμερικανική κυβέρνηση θα συνεχίσει να δρα με αυτό τον τρόπο, τουλάχιστον όσο, κατά τη δική της άποψη, έχει εμπορικό έλλειμμα». Ο καγκελάριος χαιρέτισε τη συμφωνία αλλά σημείωσε μια μια δόση πικρίας: «Θα καλωσόριζα ασφαλώς περαιτέρω διευκόλυνση του διατλαντικού εμπορίου».
Η Ουκρανία
Σε αντίθεση με τους δασμούς, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν εμφανίζονται διατεθειμένοι να συμβιβαστούν στο ζήτημα της Ουκρανίας. Μέσα από τηλεφωνικές επικοινωνίες, προσωπικές επαφές στον Λευκό Οίκο και συναντήσεις σε Καναδά και Ολλανδία, οι Βρυξέλλες προσπαθούν να πείσουν τον Τραμπ να αποστασιοποιηθεί από τον Βλαντίμιρ Πούτιν και να συνεχίσει να στηρίζει το Κίεβο.
Τους προηγούμενους μήνες, η Ευρώπη έχει κολακεύσει τον Τραμπ, του έχει ασκήσει πιέσεις και δεν έχει εγκαταλείψει την ελπίδα ότι η αμερικανική στήριξη μπορεί να οδηγήσει τον Ρώσο πρόεδρο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η συμφωνία που έγινε χθες στη Σκωτία περιορίζει τον κίνδυνο να υπάρξει υπονόμευση των διπλωματικών πιέσεων που ασκούν οι Ευρωπαίοι για την Ουκρανία και για άλλα διεθνή μέτωπα, όπως το Ιράν και τη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, ο κίνδυνος δεν έχει εξαλειφθεί. Ο Καναδάς και το Μεξικό είχαν υπογράψει νέα εμπορική συμφωνία με τον Τραμπ, στην πρώτη του θητεία. Σήμερα ξαναμπαίνουν σε διαπραγματεύσεις. Κάτι τέτοιο δείχνει ότι δεν υπάρχει οριστικός χαρακτήρας σε όσα έγιναν.
Προβληματισμός για το οριστικό της συμφωνίας
«Δεν πρέπει να θεωρήσουμε αυτές τις συμφωνίες ως τελικές», προειδοποίησε αυτήν την εβδομάδα και η εταιρεία αναλύσεων Pantheon Macroeconomics.
Τον συγκεκριμένο προβληματισμό εκφράζουν και πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σε ιδιωτικές συζητήσεις. Οι υποσχέσεις του Τραμπ για την Ουκρανία ή για την υπεράσπιση των συμμάχων στο ΝΑΤΟ, σε περίπτωση επίθεσης, δεν θεωρούνται δεδομένες. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι θέσεις του μπορούν να αλλάξουν. Η διάθεσή του Αμερικανού προέδρου μπροεί να μεταβληθεί. Οι όροι κάθε συμφωνίας να τεθούν πάλι σε διαπραγμάτευση.
Αυτό άλλωστε είναι και η στρατηγική «επιβιώνεις και προχωράς» με τον Ντόναλντ Τραμπ: κάθε μέρα είναι ένας νέος αγώνας.
