Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι ο πρώτος «άνθρωπος» ή καλύτερα ο άμεσος πρόγονος του σημερινού ανθρώπου είναι η γνωστή μας «Λούσι», δηλαδή τα 40 οστά ενός σκελετού θηλυκού ατόμου του είδους Australopithecus afarensis, που ανακαλύφθηκε στο Χαντάρ της Αιθιοπίας από τον Αμερικανό παλαιοανθρωπολόγο Ντόναλντ Γιόχανσον, στις 24 Νοεμβρίου 1974.
Η «Λούσι» (που πήρε το όνομά της από το τραγούδι των Beatles «Lucy in the sky with diamonds», το οποίο συνόδευε τους επιστήμονες κατά τη διάρκεια της ανασκαφής) έζησε πριν από περίπου 3 εκατ. χρόνια στην Ανατολική Αφρική και θεωρείται ως ο βασικότερος κρίκος στην εξέλιξη του ανθρώπου.
Είχε ύψος 1,10 – 1,20 μέτρα και ήταν η πρώτη που είχε τέλεια όρθια στάση και δίποδη βάδιση, όπως αποδεικνύουν τα σκελετικά στοιχεία της, όσο και οι απολιθωμένες πατημασιές της.
Ωστόσο, μια νέα έρευνα έρχεται τώρα να θέσει εν αμφιβόλω την «Λούσι» και να ισχυριστεί ότι, στην πραγματικότητα, ο πρώτος «άνθρωπος» (αυτός που στάθηκε για πρώτη φορά στα δυο του πόδια, αφήνοντας την τετράποδη στάση του) δεν έζησε στην Τανζανία πριν 3 εκατ. χρόνια, αλλά στην Κρήτη πριν από 6 εκατ. χρόνια, περιπλέκοντας την κυρίαρχη παλαιοανθρωπολογική αντίληψη πως οι άνθρωποι προέρχονται από την Αφρική.
Σύμφωνα με την έρευνα, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Scientific Reports, τα 50 απολιθωμένα ίχνη που βρέθηκαν στην Κρήτη το 2002 και οι ακαδημαϊκοί εκτιμούσαν πως ήταν ηλικίας 5,7 εκατομμυρίων χρόνων, φαίνεται πως είναι 6,05 εκατ. ετών, δηλαδή κατά 300.000 χρόνια αρχαιότερα.
Οι ερευνητές από Γερμανία, Ελλάδα, Σουηδία, Αγγλία και Αίγυπτο, με επικεφαλής τους Ούβε Κίρσερ και Μαντελάιν Μπέμε του Κέντρου Σένκεμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού Πανεπιστημίου του Τίμπινγκεν, ισχυρίζονται ότι τα ίχνη αυτά, που αρχικά ανακάλυψε το 2002 στο χωριό Τράχηλος στον Κίσσαμο Χανίων, κατά τη διάρκεια διακοπών του στην Κρήτη, ο Πολωνός παλαιοντολόγος Γκέραρντ Γκιερλίνσκι, αποδίδονται σε ένα δίποδο πλάσμα, μέλος του είδους Graecopithecus freybergi (Γραικοπίθηκος του Φράιμπεργκ), πρόγονος του πρώιμου ανθρώπου που είχε ανακαλυφθεί το 1944 και του δόθηκε το παρατσούκλι «Ελ Γκρέκο».
Οι ερευνητές, ελέγχοντας τα θαλάσσια μικροαπολιθωμάτα που εντοπίστηκαν στα ιζηματογενή πετρώματα με τη χρήση εξελιγμένων τεχνικών χρονολόγησης, κατέληξαν πως τα ίχνη ήταν ηλικίας 6,05 εκατ. χρόνων, δηλαδή αρχαιότερα κατά εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια απ’ ό,τι το πιο παλιό, καταγεγραμμένο ανθρωπόμορφο αποτύπωμα.
«Τα ίχνη είναι σχεδόν 2,5 εκατομμύρια χρόνια αρχαιότερα από εκείνα που αποδίδονται στον Αυστραλοπίθηκο του Αφάρ (Lucy)» σημειώνει ο Κίρσερ, εις εκ των συγγραφέων της έρευνας.
Υπάρχουν και οι αντίθετες απόψεις
Ασφαλώς, όπως σημειώνει το ρεπορτάζ του ιστότοπου Smithsonian, κάποιοι επιστήμονες εκφράζουν τον σκεπτικισμό τους για τα ίχνη αυτά, ισχυριζόμενοι πως το είδος του «Γραικοπίθηκου του Φράιμπεργκ» δεν υπήρξε καν.
«Ό,τι έχουμε από την Ευρώπη είναι μια ομάδα προανθρώπινων πιθήκων. Είναι ενδιαφέροντες και μαρτυρούν πολύ ευνοϊκότερες κλιματολογικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της όψιμης Μειόκαινου Περιόδου, αλλά δεν νομίζω πως συνδέονταν άμεσα ή έμμεσα με την ανθρώπινη εξέλιξη», αναφέρει ο Ίσραελ Χέρσκοβιτς, βιολογικός ανθρωπολόγος στο πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, εικάζοντας ότι οι συγκεκριμένες πατημασιές δημιουργήθηκαν «από ένα όψιμο Ευρωπαϊκό πίθηκο».
«Κάποια από τα αποτυπώματα μοιάζουν σαν από δίποδο ζώο, αλλά πολλά άλλα είναι πολύ αμφίσημα και ποικίλλουν σε μέγεθος. Ορισμένα δε, δεν μοιάζουν καν με πατημασιές. Οπότε, το ζήτημα εδώ είναι να εκφράσεις ένα βασικό ισχυρισμό στη βάση πληροφοριών που είναι σχετικά ανοιχτός σε ερμηνείες», επισημαίνει από την πλευρά του ο Ζουλιέν Λουίς, παλαιοντολόγος στο πανεπιστήμιο του Γκρίφιθ.
Πάντως, οι συντάκτες της έρευνας είναι πεπεισμένοι ότι έχουν δίκιο: «δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια σύνδεση ανάμεσα στον δημιουργό των ιχνών βάδισης και στον πιθανώς προ-άνθρωπο Γκρεκοπίθηκο», αναφέρει η δρ. Μπέμε, προσθέτοντας εμφατικά πως όχι μόνο πριν έξι εκατομμύρια χρόνια η Κρήτη συνδεόταν με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Πελοποννήσου, αλλά επίσης πριν μερικά χρόνια είχαν βρεθεί στην Αττική τα απολιθώματα ενός Graecopithecus freybergi, τα οποία χρονολογούνται πριν από περίπου 7,2 εκατομμύρια χρόνια.
Η νέα μελέτη επιβεβαιώνει επίσης πρόσφατη έρευνα των ίδιων γερμανών επιστημόνων του Τίμπινγκεν, σύμφωνα με την οποία πριν έξι εκατομμύρια χρόνια η Ευρώπη και η Μέση Ανατολή χωρίζονταν από την υγρή Ανατολική Αφρική από μια σχετικά στενή έκταση της Σαχάρας. Η γεωχημική ανάλυση του εδάφους της ακτής της Κρήτης, ηλικίας έξι εκατ. ετών, δείχνει ότι σκόνη της ερήμου από τη Βόρεια Αφρική είχε μεταφερθεί εκεί από τους ανέμους.
Τέλος, να αναφέρουμε πως στην συγκεκριμένη μελέτη συμμετείχαν από ελληνικής πλευράς o Αθανάσιος Αθανάσιου της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας στην Αθήνα και ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Κρήτης δρ. Χαράλαμπος Φασουλάς.
