Η φονική πυρκαγιά στο Μάτι τον Ιούλιο του 2018 δεν άφησε πίσω της μόνο ερείπια και τραύματα, αλλά και μια μακρά συζήτηση για τις ευθύνες του κράτους και την ανάγκη αποκατάστασης των ανθρώπων που επλήγησαν. Επτά χρόνια μετά, οι πληγές εξακολουθούν να παραμένουν ανοιχτές για εκατοντάδες οικογένειες, ενώ η ανάγκη για μια δίκαιη, ισότιμη και οριστική λύση στο ζήτημα των αποζημιώσεων αποτελεί σταθερό αίτημα των πληγέντων.
Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόσφατη πρωτοβουλία του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκου Πιερρακάκη σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή: η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε παραίτηση του Δημοσίου από όλα τα ένδικα μέσα στις εφέσεις που σχετίζονται με αποζημιώσεις ηθικής βλάβης και ψυχικής οδύνης για τους συγγενείς των θυμάτων και επιζώντες της τραγωδίας στο Μάτι, καθώς και της Μάνδρας.
Πρόκειται για μια θεσμική επιλογή με σαφή ηθική διάσταση, η οποία συνδέεται άμεσα με το προηγούμενο των Τεμπών, όπου εφαρμόστηκε αντίστοιχη πολιτική: το κράτος αποσύρθηκε από τις εφέσεις, επιτρέποντας την ταχύτερη και πιο αξιοπρεπή ολοκλήρωση των διαδικασιών αποζημίωσης. Τώρα, το ίδιο πλαίσιο επεκτείνεται και στο Μάτι.
Οι πρακτικές συνέπειες
Τα μετρα της κυβέρνησης περιλαμβάνουν αποζημιώσεις, χορήγηση ειδικών συντάξεων, κάλυψη ιατροφαρμακευτικών εξόδων και διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο, αποτελώντας την πρώτη ουσιαστική δικαίωση για τους πληγέντες.
Οι παρεμβάσεις αυτές επιδιώκουν να αποκαταστήσουν την ισότητα και το αίσθημα δικαιοσύνης, δίνοντας τέλος σε χρόνια αβεβαιότητας και άνισης μεταχείρισης.
Οι τεχνικές λεπτομέρειες των νέων ρυθμίσεων θα περιλαμβάνουν:
- Παραίτηση του Δημοσίου από τα ένδικα μέσα. Πρώτο και ήδη ενεργό μέτρο αποτελεί η παραίτηση του Δημοσίου από κάθε ένδικο μέσο στις αγωγές που έχουν κατατεθεί από τους συγγενείς των θυμάτων. Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί 43 δίκες, στις οποίες το Δημόσιο έχει αποδεχθεί το αποτέλεσμα χωρίς να ασκήσει έφεση, καταβάλλοντας συνολικά 9,5 εκατ. ευρώ σε αποζημιώσεις. Η καινοτομία της νέας ρύθμισης έγκειται στο ότι οι αποζημιώσεις εξαιρούνται όχι μόνο από κάθε μορφή φορολόγησης, αλλά και από το ψηφιακό τέλος συναλλαγής 3% (το παλιό χαρτόσημο), το οποίο έως σήμερα επιβαλλόταν στις ηλεκτρονικές πληρωμές αποζημιώσεων. Το μέτρο θα έχει αναδρομική ισχύ, γεγονός που σημαίνει ότι οι δικαιούχοι, οι οποίοι έχουν ήδη λάβει αποζημιώσεις, θα δουν επιστροφή των παρακρατηθέντων ποσών.
- Φοροαπαλλαγές σε μεταβιβάσεις, γονικές παροχές και κληρονομιές. Η δεύτερη σημαντική παρέμβαση αφορά την απαλλαγή από φόρους μεταβίβασης, γονικής παροχής και κληρονομιάς για ακίνητα που ανήκουν σε πυρόπληκτους ή στους νόμιμους κληρονόμους τους. Η απαλλαγή θα ισχύει αναδρομικά, ώστε να καλύψει πράξεις που έγιναν τα τελευταία επτά χρόνια, από τον Ιούλιο του 2018 έως σήμερα. Η ρύθμιση αυτή, που ήδη εφαρμόζεται στους πληγέντες των Τεμπών, στοχεύει στο να προστατεύσει την περιουσία όσων έχασαν τα σπίτια ή τους συγγενείς τους από την πυρκαγιά. Παράλληλα, απλουστεύονται οι διαδικασίες στο Κτηματολόγιο και το ΚΕΦΟΔΕ, ώστε να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις και οι αντικρουόμενες ερμηνείες που είχαν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στους πυρόπληκτους στο Μάτι.
- Διεύρυνση κάλυψης εξόδων νοσηλείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Το τρίτο σκέλος των μέτρων επικεντρώνεται στη διεύρυνση της κρατικής κάλυψης των ιατροφαρμακευτικών δαπανών για τους τραυματίες και τους εγκαυματίες. Η νέα ρύθμιση προβλέπει ότι οι σχετικές δαπάνες θα καλύπτονται στο σύνολό τους από το Δημόσιο, χωρίς όρια συμμετοχής ή ανώτατα πλαφόν από τον ΕΟΠΥΥ, ενώ οι πληγέντες θα έχουν προτεραιότητα πρόσβασης στα δημόσια νοσοκομεία και δυνατότητα παραπομπής σε ιδιωτικά θεραπευτήρια, όταν κρίνεται ιατρικά αναγκαίο. Η κάλυψη θα περιλαμβάνει όχι μόνο τις άμεσες νοσηλείες, αλλά και τη μακροχρόνια φυσικοθεραπεία, τις πλαστικές επεμβάσεις αποκατάστασης και την ψυχολογική υποστήριξη των εγκαυματιών και των οικογενειών τους. Σύμφωνα με πηγές, εξετάζεται ακόμη η σύσταση ειδικού μητρώου υγειονομικής παρακολούθησης των πληγέντων, με στόχο την ταχύτερη διαχείριση των αιτημάτων και τη συνεχή καταγραφή των αναγκών τους.
- Διαγραφή πάσης φύσεως οφειλών προς το Δημόσιο, την Εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία. Η διαγραφή θα είναι πλήρης και οριστική, ανεξαρτήτως αν τα χρέη αφορούν ρυθμίσεις ή ληξιπρόθεσμες οφειλές, και θα καλύπτει και τους τόκους υπερημερίας. Το μέτρο αυτό έχει, έντονα κοινωνικό χαρακτήρα, καθώς πολλοί από τους πυρόπληκτους αντιμετωπίζουν ακόμη οικονομική ασφυξία λόγω απώλειας περιουσίας ή εργασίας. Με τη ρύθμιση αυτή, η κυβέρνηση επιχειρεί να δώσει ένα ουσιαστικό δεύτερο ξεκίνημα στους πληγέντες. Η δέσμη μέτρων, σύμφωνα με στελέχη του οικονομικού επιτελείου, δεν αποτελεί απλώς οικονομική αποζημίωση, αλλά πολιτική και ηθική υποχρέωση του κράτους απέναντι στους πολίτες του.
5.Ισόβια σύνταξη 1.700 ευρώ για συγγενείς και εγκαυματίες
Η σύνταξη θα καταβάλλεται σε συγγενείς πρώτου βαθμού των θυμάτων, ενώ θα υπάρχει δυνατότητα υπαγωγής και για τους εγκαυματίες με ποσοστό αναπηρίας. Η πρόβλεψη αυτή θα έχει ισόβιο χαρακτήρα και δεν θα προσμετράται στο φορολογητέο εισόδημα. Όπως εξηγούν αρμόδιοι παράγοντες, στόχος είναι να εξασφαλιστεί ένα σταθερό μηνιαίο εισόδημα για όσους έχασαν τον κύριο τροφοδότη της οικογένειας ή δεν μπορούν πλέον να εργαστούν λόγω σοβαρών εγκαυμάτων. Το μοντέλο είναι απολύτως όμοιο με εκείνο που εφαρμόστηκε για τα Τέμπη, ώστε να μην υπάρχουν «πολίτες δύο ταχυτήτων».
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, όταν συνάντησε τις οικογένειες θυμάτων της καταστροφικής φωτιάς στο Μάτι, αναγνώρισε την κρατική αδιαφορία που βίωσαν όλα αυτά τα χρόνια. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Κυριάκος Πιερρακάκης τόνισε ότι πρόκειται για μία από τις περιπτώσεις όπου τα λόγια δεν επαρκούν.
Η πρωτοβουλία Πιερρακάκη αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή: έμπρακτη αναγνώριση, ίση μεταχείριση, κατάργηση περιττών νομικών εμποδίων, σεβασμός στην αξιοπρέπεια των θυμάτων.
