Όταν μια ομάδα ειδικών σε θέματα άμυνας συγκεντρώθηκε τον περασμένο μήνα στο Whitehall, την έδρα της βρετανικής κυβέρνησης, για να συζητήσει πόσο προετοιμασμένο είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και οι σύμμαχοί του για έναν πόλεμο που πιστεύουν ότι θα ξεσπάσει τα επόμενα χρόνια, η ετυμηγορία τους ήταν αρκετά απαισιόδοξη: Δεν είναι!
Οι άνθρωποι που συγκεντρώθηκαν στη διάσκεψη, που διοργανώθηκε από το think tank Royal United Services Institute (RUSI) με έδρα το Λονδίνο, δεν ήταν πολεμοκάπηλοι, αλλά άνθρωποι με γνώση του θέματος. Τρέχοντα και πρώην μέλη των ενόπλων δυνάμεων, κυβερνητικοί αξιωματούχοι και αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ, ερευνητές και επαγγελματίες του τομέα της άμυνας, των οποίων η σκέψη βασίζεται στην ευρέως αποδεκτή εκτίμηση των μυστικών υπηρεσιών ότι η Ρωσία προετοιμάζεται για την πιθανότητα άμεσης σύγκρουσης με την Ευρώπη.
Η αύξηση των επενδύσεων στην χρόνια υποχρηματοδοτούμενη ευρωπαϊκή άμυνα είναι καθοριστική, αλλά οι εμπειρογνώμονες σε θέματα ασφάλειας προειδοποιούν όλο και περισσότερο ότι απαιτείται επίσης μια μεγάλη αλλαγή νοοτροπίας σε όλα τα επίπεδα. Είναι καιρός, λένε, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ενημερώσουν τους πολίτες τους και να καταστήσουν σαφές ότι η εποχή που η Ευρώπη μπορούσε να αγνοήσει την απειλή του πολέμου έχει τελειώσει.
«Νομίζω ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι οι κοινωνίες είναι πρόθυμες να συζητήσουν αυτό το θέμα, αλλά νομίζω ότι βλέπουμε επίσης κυβερνήσεις που δεν είναι ακόμα αρκετά σίγουρες για να συζητήσουν αυτό το θέμα με το κοινό τους», δήλωσε ο Σαμ Γκριν, καθηγητής ρωσικής πολιτικής στο King’s College του Λονδίνου και εμπειρογνώμονας σε θέματα δημοκρατικής ανθεκτικότητας.
Υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση μεταξύ των ειδικών ότι η Ρωσία ήδη διεξάγει έναν υβριδικό πόλεμο κατά της Δύσης, πραγματοποιώντας επιχειρήσεις σαμποτάζ και εισάγοντας χάος και παραπληροφόρηση στις εγχώριες πολιτικές συζητήσεις. Επισημαίνουν τα συντριπτικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των επαναλαμβανόμενων εισβολών ρωσικών αεροσκαφών και drones στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ και της παρεμβολής GPS στις χώρες της Βαλτικής, των εκστρατειών παραπληροφόρησης και των επιθέσεων σαμποτάζ κατά κρίσιμων υποδομών σε πολλές χώρες, οι οποίες έχουν αποδοθεί στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες. Η Ρωσία αρνείται συστηματικά κάθε εμπλοκή.
Ο Γκριν δήλωσε ότι αυτές οι επιθέσεις έχουν ήδη αλλάξει τις απόψεις πολλών στην Ευρώπη, ακόμη και αν ορισμένοι πολιτικοί εξακολουθούν να μην είναι διατεθειμένοι να τις ονομάσουν ανοιχτά υβριδικό πόλεμο.
«Νομίζω ότι οι άνθρωποι είναι τρομαγμένοι, ειδικά καθώς αυτό γίνεται όλο και πιο ορατό», είπε. «Βλέπουμε drones έξω από τα αεροδρόμια και νομίζω ότι υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση ότι είναι πιθανώς (μόνο) θέμα χρόνου πριν ένα από αυτά τα drones καταρρίψει ένα αεροσκάφος».
Αν και η Μόσχα δεν έχει πραγματοποιήσει καμία άμεση επίθεση εναντίον των συμμάχων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη – οι ειδικοί λένε ότι αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η Ρωσία γνωρίζει ότι δεν μπορεί να νικήσει τη συμμαχία με τις τρέχουσες δυνατότητές της – υπάρχουν όλο και περισσότερα σημάδια ότι αυτό μπορεί να αλλάξει στο μέλλον.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Mark Rutte, προειδοποίησε νωρίτερα φέτος ότι η Ρωσία μπορεί να είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη εναντίον του ΝΑΤΟ εντός πέντε ετών. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Johann Wadephul επανέλαβε αυτή την προειδοποίηση σε ομιλία του τον περασμένο μήνα, λέγοντας ότι οι γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών πιστεύουν ότι η Μόσχα «τουλάχιστον διατηρεί ανοιχτή την επιλογή του πολέμου κατά του ΝΑΤΟ το αργότερο μέχρι το 2029».
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε στις αρχές Δεκεμβρίου ότι, ενώ η Ρωσία δεν σχεδιάζει να κηρύξει πόλεμο στην Ευρώπη, «αν η Ευρώπη θελήσει ξαφνικά να μας κηρύξει πόλεμο και ξεκινήσει, είμαστε έτοιμοι από τώρα».
Η κοινή άποψη των χωρών της Βαλτικής είναι ότι μια επίθεση εναντίον τους θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε τρία χρόνια. Όταν ερευνητές του Κέντρου Belfer για την Επιστήμη και τις Διεθνείς Υποθέσεις της Σχολής Kennedy του Χάρβαρντ εξέτασαν τις προειδοποιήσεις και τις προβλέψεις διαφόρων αξιωματούχων σχετικά με την ετοιμότητα και τη βούληση της Ρωσίας να ξεκινήσει πόλεμο εναντίον του ΝΑΤΟ, διαπίστωσαν ότι τα έτη που αναφέρονται πιο συχνά είναι το 2027 και το 2028.
Η αναγνώριση αυτής της απειλής οδήγησε το ΝΑΤΟ να αναπτύξει σχέδια έκτακτης ανάγκης για την άμυνα ενάντια σε μια πιθανή ρωσική επιθετικότητα κατά των χωρών της Βαλτικής.
Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι τα σχέδια της συμμαχίας δεν είναι ρεαλιστικά.
«Υπάρχει ένα σχέδιο, με αριθμούς. Αλλά οι κυβερνήσεις δεν λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για την εφαρμογή του. Εξακολουθούμε να σχεδιάζουμε με βάση πράγματα που δεν υπάρχουν», δήλωσε ο Jack Watling, ανώτερος ερευνητής στο RUSI. Τόνισε τον κίνδυνο που ενέχει η προσπάθεια διαμόρφωσης μιας αμυντικής αντίδρασης με βάση μια λίστα επιθυμιών και όχι την πραγματικότητα, αντί να αποδεχτούμε τους διαθέσιμους πόρους και να σχεδιάσουμε με βάση αυτούς.
Η θρασύτατη τακτική του Κρεμλίνου: Ο σκιώδης στόλος της Ρωσίας λειτουργεί και ως μέσο κατασκοπείας, σύμφωνα με πηγές των μυστικών υπηρεσιών
Νωρίτερα φέτος, η βρετανική κυβέρνηση ζήτησε από τρεις διακεκριμένους εμπειρογνώμονες – τον πρώην επικεφαλής του ΝΑΤΟ George Robertson, τον στρατηγό Richard Barrons, πρώην επικεφαλής της Διοίκησης Συνδυασμένων Δυνάμεων, και την Fiona Hill, πρώην ανώτερη διευθύντρια του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ – να πραγματοποιήσουν μια στρατηγική αναθεώρηση της άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι τρεις τους παρουσίασαν ένα εγχειρίδιο με τα βήματα που πρέπει να γίνουν για να είναι η χώρα έτοιμη για πόλεμο.
Μιλώντας στην εκδήλωση του RUSI τον περασμένο μήνα, ο Μπάρονς είπε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να επανεξετάσει την ανθεκτικότητα των υποδομών του, να ενισχύσει τις ένοπλες δυνάμεις, τις εφεδρείες και την πολιτική άμυνα του και να επενδύσει στην υγειονομική περίθαλψη, τη βιομηχανία και την οικονομία του, ώστε να μπορεί να μεταβεί γρήγορα σε κατάσταση πολέμου.
«Ειλικρινά, δεν χρειαζόμαστε πολλές περισσότερες αναλύσεις για να καταλάβουμε τι πρέπει να κάνουμε. Το πρόβλημα είναι ότι πρέπει να το κάνουμε πραγματικά», είπε. Επισημαίνει ότι η «κοινωνία των πολιτών και οι πολιτικοί μας» έχουν άλλες ανησυχίες ως λόγο για την έλλειψη βιασύνης.
Αν και το Ηνωμένο Βασίλειο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, είπε, με τον τρέχοντα ρυθμό θα χρειαστούν περίπου 10 χρόνια για να είναι η χώρα έτοιμη για πόλεμο.
«Και η ανάλυσή μας και οι σύμμαχοί μας μας λένε ότι ίσως έχουμε τρία έως πέντε χρόνια… οπότε είναι θέμα βούλησης, τόσο κοινωνικής όσο και πολιτικής, και στη συνέχεια ικανότητας. Ίσως πρέπει να κάνουμε καλύτερα», είπε.
Μερίσματα ειρήνης
Πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, συμπεριλαμβανομένου του Λονδίνου, έχουν περάσει τις τελευταίες δεκαετίες χωρίς να σκέφτονται σχεδόν καθόλου την άμυνα. Χωρίς σημαντικές άμεσες στρατιωτικές συγκρούσεις στην ήπειρο από το 1945, η Ευρώπη έχει απολαύσει τη μακρύτερη περίοδο συνεχούς ειρήνης εδώ και αιώνες.
Αυτές οι δεκαετίες σχετικής ηρεμίας συνοδεύτηκαν από σημαντικά οφέλη της ειρήνης. Οι διαδοχικές κυβερνήσεις μπόρεσαν να δαπανήσουν χρήματα για την κοινωνική πρόνοια αντί για την άμυνα, καθιστώντας τη ζωή των απλών Ευρωπαίων πολύ πιο άνετη, ενώ βασίζονταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη χώρα με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες στον κόσμο, για να έρθουν σε βοήθεια σε περίπτωση ανάγκης.
Στη συνέχεια ήρθαν δύο σκληρά σήματα κινδύνου : ένας πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κατέστησε σαφές στους συμμάχους του ΝΑΤΟ ότι δεν μπορούσαν πλέον να βασίζονται τόσο πολύ στις ΗΠΑ, και η πλήρης εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αυτή η ανατροπή του status quo ώθησε τα περισσότερα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες. Σύμφωνα με στοιχεία του ΝΑΤΟ, 31 από τα 32 μέλη του αναμένεται να επιτύχουν τον στόχο δαπανών 2% του ΑΕΠ για την άμυνα φέτος – από μόλις έξι το 2021, το έτος πριν από την εισβολή της Ρωσίας. Η Ισλανδία, ιδρυτικό μέλος του ΝΑΤΟ και η μόνη χώρα που δεν αναμένεται να επιτύχει τον στόχο, δεν διαθέτει δικές της ένοπλες δυνάμεις. Αντ’ αυτού, συνεισφέρει οικονομικά, με πολιτικό προσωπικό και με συστήματα αεροπορικής άμυνας και επιτήρησης.
Τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν, τον Ιούνιο, να αυξήσουν τον στόχο στο 5% του ΑΕΠ έως το 2035. Ωστόσο, πολλοί αναλυτές είναι σκεπτικοί ως προς τον στόχο αυτό – ειδικά επειδή οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν οικονομικές πιέσεις, ακόμη και χωρίς να σκέφτονται μια μαζική αύξηση των αμυντικών δαπανών τους.
Το να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους ότι ορισμένοι πόροι ενδέχεται να χρειαστεί να ανακατανεμηθούν και ότι, ίσως, περισσότεροι άνθρωποι θα χρειαστεί να υπηρετήσουν στις εφεδρικές ή τις τακτικές δυνάμεις, δεν είναι κάτι που οι περισσότεροι πολιτικοί θέλουν να κάνουν.
Αρκετές έρευνες του Ευρωβαρόμετρου, που μετρούν την κοινή γνώμη σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, έδειξαν φέτος ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων – 78% – ανησυχεί για την άμυνα και την ασφάλεια της ΕΕ τα επόμενα πέντε χρόνια. Το ένα τρίτο των πολιτών πιστεύει ότι η άμυνα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα στις δαπάνες της Ένωσης.
Ωστόσο, ο στρατηγός Fabien Mandon, αρχηγός των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων, προκάλεσε σάλο τον περασμένο μήνα όταν προειδοποίησε το γαλλικό κοινό ότι η χώρα πρέπει να προετοιμαστεί για πιθανές μελλοντικές απώλειες από τη ρωσική επιθετικότητα, λέγοντας ότι η Γαλλία πρέπει να «αποδεχτεί την απώλεια των παιδιών της» για να «προστατεύσει την ταυτότητά της».
Ο Robin Potter, συνεργάτης της ακαδημίας στο βρετανικό think tank Chatham House, δήλωσε ότι η προθυμία των πολιτών σε όλη την Ευρώπη να κατανοήσουν την απειλή – και να συμβάλουν στην αντιμετώπισή της – ποικίλλει σημαντικά.
«Αν βρίσκεστε στην ανατολή, αν ίσως συνορεύετε με τη Ρωσία, αν βρίσκεστε στην Πολωνία ή στις χώρες της Βαλτικής, η απειλή είναι πολύ πραγματική για τους ανθρώπους εκεί, και λαμβάνουν πολύ περισσότερα μέτρα όσον αφορά τα δημόσια καταφύγια, επειδή πιστεύουν ότι ο κίνδυνος αεροπορικής επίθεσης είναι μεγαλύτερος», είπε.
Η Σουηδία και η Φινλανδία ενημέρωσαν τους πολίτες τους σχετικά με τον τρόπο επιβίωσης σε περίπτωση πολέμου, διανέμοντας φυλλάδια που περιείχαν οδηγίες για την προετοιμασία σε περίπτωση διακοπής των επικοινωνιών, διακοπής ρεύματος και ακραίων καιρικών φαινομένων. Αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων η Λιθουανία, η Λετονία και η Σουηδία, επανέφεραν την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία την τελευταία δεκαετία, ενώ άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, η Πολωνία, το Βέλγιο, η Ρουμανία και η Βουλγαρία, θέσπισαν εθελοντικά προγράμματα στρατιωτικής εκπαίδευσης για τους πολίτες τους.
Ο Potter είπε ότι οι πολίτες που έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους θεσμούς της χώρας τους είναι πιο πιθανό να αποδεχθούν θυσίες για το κοινό καλό.
«Αν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι το κράτος εργάζεται για το καλό τους, είναι πιθανό να είναι πιο πρόθυμοι να ανταποδώσουν κάτι», είπε. Επεσήμανε τις σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες κατατάσσονται σταθερά στις πρώτες θέσεις σε ό,τι αφορά την κοινωνική πρόνοια, την ευτυχία και την ευημερία και όπου η έννοια του πολίτη και της «ολικής άμυνας» – όπου κάθε πολίτης, επιχείρηση και δημόσιος φορέας συμμετέχει σε περίπτωση ανάγκης στην πολεμική προσπάθεια – είναι βαθιά ριζωμένη.
«Νομίζω ότι υπάρχει ένα ερώτημα σχετικά με το αν μπορείς απλά να μεταφέρεις αυτό το μοντέλο σε μια εντελώς διαφορετική κοινωνία με πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο».
Πηγή: ccn.com
Πηγή: Αθήνα 9,84
