Τουλάχιστον 19 χώρες ανακοίνωσαν σήμερα (4/11) στη διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP26), ότι δεσμεύονται να σταματήσουν τη χρηματοδότηση στο εξωτερικό, προγραμμάτων παραγωγής ορυκτών καυσίμων χωρίς τεχνολογίες δέσμευσης άνθρακα, έως τα τέλη του 2022. Το σχέδιο που ανακοινώθηκε σήμερα, με πρωτοβουλία του Λονδίνου, περιλαμβάνει για πρώτη φορά το αέριο και το πετρέλαιο και υπόσχεται να ανακατευθύνει τα χρήματα αυτά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Σε άρθρο της στον ιστότοπο The Conversation, η Μπέτσι Γουέδερχεντ, επιστήμονας του κλίματος στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, εξηγεί το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής μέσα από έξι διαγράμματα.
Τι οδηγεί στην κλιματική αλλαγή
Η βιομηχανική επανάσταση στα τέλη της δεκαετίας του 1800 οδήγησε σε μια τεράστια αύξηση της καύσης ορυκτών καυσίμων. Τροφοδότησε τα σπίτια, τις βιομηχανίες και διευκόλυνε τα ταξίδια. Τον ίδιο αιώνα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το διοξείδιο του άνθρακα αυξάνει τις παγκόσμιες θερμοκρασίες, κάτι που εκείνη την εποχή είχε θεωρηθεί πιθανό όφελος για τον πλανήτη. Οι συστηματικές μετρήσεις ξεκίνησαν στα μέσα της δεκαετίας του 1900 και έδειξαν μια σταθερή αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα, με την πλειονότητά της να αποδίδεται άμεσα στην καύση ορυκτών καυσίμων.
Πόσο αυξάνεται η συγκέντρωση CO2 κάθε χρόνο
Όταν οι ανθρώπινες δραστηριότητες απελευθερώνουν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από ό,τι μπορεί να απομακρύνει η φύση, η συγκέντρωση CO2 στην ατμόσφαιρα αυξάνεται. Το 2020, παρά τις χαμηλότερες εκπομπές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η συγκέντρωση εξακολουθεί να αυξάνεται κατά 2,4 μέρη ανά εκατομμύριο. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει κατά πόσο αυξάνεται η συγκέντρωση κάθε χρόνο τις τελευταίες έξι δεκαετίες.
Μόλις εισέλθει στην ατμόσφαιρα, το διοξείδιο του άνθρακα τείνει να παραμένει εκεί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Ένα μέρος του διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, απορροφάται από τα φυτά και ένα άλλο από τον ωκεανό. Ωστόσο, περίπου το μισό από το διοξείδιο του άνθρακα που εκπέμπεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες σήμερα, παραμένει στην ατμόσφαιρα και πιθανότατα θα παραμείνει εκεί για εκατοντάδες χρόνια, επηρεάζοντας το παγκόσμιο κλίμα.
Στις αρχές της πανδημίας όταν οι άνθρωποι οδηγούσαν λιγότερο εξαιτίας των μέτρων και ορισμένες βιομηχανίες διέκοψαν για λίγο την λειτουργία τους, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα καύσιμα, μειώθηκαν κατά περίπου 6%. Όμως αυτό δεν σταμάτησε την αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα, επειδή η ποσότητα που απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, ξεπέρασε κατά πολύ αυτό που μπορούσε να απορροφήσει η φύση.
Ακόμη και αν σταματούσαμε σήμερα όλοι τις δραστηριότητες που εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα, θα χρειάζονταν πολλές εκατοντάδες χρόνια για να μειωθεί η συγκέντρωσή του στην ατμόσφαιρα με φυσικό τρόπο, λόγω της μεγάλης διάρκειας ζωής του στην ατμόσφαιρα.
Πόσο καιρό παραμένει το CO2 στην ατμόσφαιρα
Εάν οι άνθρωποι σταματήσουν εντελώς την καύση ορυκτών καυσίμων το 2021, τα μοντέλα εκτιμούν ότι η συγκέντρωση του CO2 στην ατμόσφαιρα θα μειωθεί αργά, με αποτέλεσμα να χρειαστεί πάνω από ένας αιώνας για να επιστρέψει ακόμη και στα επίπεδα της δεκαετίας του 1980.
Πώς γνωρίζουμε ότι τα αέρια του θερμοκηπίου επηρεάζουν το κλίμα
Πολλαπλές έρευνες δείχνουν ότι η αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τον τελευταίο ενάμιση αιώνα αποτελεί μοχλό μακροπρόθεσμης κλιματικής αλλαγής σε όλο τον κόσμο.
– Οι εργαστηριακές μετρήσεις από το 1800 έχουν επανειλημμένα επαληθεύσει και ποσοτικοποιήσει τις απορροφητικές ιδιότητες του διοξειδίου του άνθρακα που του επιτρέπουν να παγιδεύει τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα.
– Απλά μοντέλα που βασίζονται στην επίδραση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα στην αύξηση της θερμοκρασίας, ταιριάζουν με τις ιστορικές μεταβολές της θερμοκρασίας.
– Τα σύνθετα κλιματικά μοντέλα, τα οποία πρόσφατα κέρδισαν το βραβείο Νόμπελ Φυσικής, όχι μόνο δείχνουν άνοδο της θερμοκρασίας εξαιτίας της αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα, αλλά προσφέρουν και λεπτομέρειες για τις περιοχές με τη μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας.
– Μακροχρόνιες καταγραφές από πυρήνες πάγου, δακτυλίους δέντρων και κοράλλια, δείχνουν ότι όταν τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα ήταν υψηλά, οι θερμοκρασίες ήταν επίσης υψηλές.
– Οι γειτονικοί μας πλανήτες επίσης προσφέρουν στοιχεία. Η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης είναι πυκνή με διοξείδιο του άνθρακα και ως εκ τούτου είναι ο πιο θερμός πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα, παρόλο που ο Ερμής βρίσκεται πιο κοντά στον ήλιο.
Οι θερμοκρασίες αυξάνονται σε όλες τις ηπείρους
Οι επιστήμονες καταγράφουν άνοδο της θερμοκρασίας σε όλες τις ηπείρους και ωκεανούς. Ωστόσο, οι θερμοκρασίες δεν αυξάνονται με τον ίδιο ρυθμό παντού. Ποικίλοι παράγοντες επηρεάζουν τις τοπικές θερμοκρασίες, όπως η χρήση γης που επηρεάζει το πόσο απορροφάται ή αντανακλάται η ηλιακή ενέργεια, οι τοπικές πηγές θέρμανσης και η ρύπανση.
Η Αρκτική θερμαίνεται περίπου τρεις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, εν μέρει επειδή, καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, το λιώσιμο του χιονιού και των πάγων, διευκολύνει την απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας. Η χιονοκάλυψη και ο θαλάσσιος πάγος υποχωρούν ακόμη πιο γρήγορα ως αποτέλεσμα.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη
Το κλιματικό σύστημα της Γης είναι διασυνδεδεμένο και πολύπλοκο και ακόμη και μικρές αλλαγές στη θερμοκρασία μπορούν να έχουν μεγάλες επιπτώσεις. Μελέτες δείχνουν ότι η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει ήδη τις βροχοπτώσεις, τους παγετώνες, τα καιρικά πρότυπα, τη δραστηριότητα των τροπικών κυκλώνων και τις σοβαρές καταιγίδες. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η αύξηση της συχνότητας, της σοβαρότητας και της διάρκειας των κυμάτων καύσωνα, για παράδειγμα, επηρεάζει τα οικοσυστήματα, τις ανθρώπινες ζωές, το εμπόριο και τη γεωργία.
Οι ιστορικές καταγραφές της στάθμης των ωκεάνιων υδάτων έχουν δείξει ως επί το πλείστον συνεχή αύξηση τα τελευταία 150 χρόνια, καθώς οι πάγοι των παγετώνων λιώνουν και οι υψηλές θερμοκρασίες αυξάνουν το νερό των ωκεανών, με κάποιες τοπικές αποκλίσεις λόγω βύθισης ή ανόδου της ξηράς.
Ενώ τα ακραία φαινόμενα συχνά οφείλονται σε πολλαπλές αιτίες, ορισμένα επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή. Ακριβώς όπως οι παράκτιες πλημμύρες μπορεί να επιδεινωθούν από την άνοδο της στάθμης των ωκεανών, οι καύσωνες γίνονται πιο καταστροφικοί με υψηλότερες θερμοκρασίες.
Οι επιστήμονες προσπαθούν να εκτιμήσουν τις μελλοντικές αλλαγές που θα φέρει η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα. Είναι σαφές ότι οι θερμοκρασίες θα αυξηθούν και οι βροχοπτώσεις θα αλλάξουν. Το ακριβές μέγεθος της αλλαγής εξαρτάται από πολλούς αλληλεπιδρώντες παράγοντες.
Κάποια ελπιδοφόρα νέα
Η επιστημονική κοινότητα μελετά το κλίμα και το πολύπλοκο σύστημα της Γης, εντοπίζει τις πιο ευάλωτες περιοχές και καθοδηγεί τις προσπάθειες για τη μείωση των παραγόντων της κλιματικής αλλαγής. Οι επιστήμονες αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο ότι η απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα έχει πρόσθετα οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα για την ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα.
Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι μαθαίνουν νέους τρόπους για να μειώνουν τις δικές τους επιπτώσεις, καθώς απαιτείται μια παγκόσμια συντονισμένη προσπάθεια για να υπάρξει σημαντικός αντίκτυπος. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι δείχνουν πρόθυμοι να υιοθετήσουν νέες στρατηγικές ώστε να χρησιμοποιούν την ενέργεια πιο αποτελεσματικά για έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής.
ΠΗΓΗ: The Conversation, ΑΠΕ-ΜΠΕ
