Του Βασίλη Ταλαμαγκα
Το «κινεζικό θαύμα» δεν είναι πλέον μια εσωτερική επιτυχία περιορισμένη στα σύνορα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Τα τελευταία σαράντα χρόνια, η χώρα έχει μεταμορφωθεί από μία αγροτική οικονομία σε παγκόσμια υπερδύναμη, ανατρέποντας παραδοσιακές ισορροπίες που επί δεκαετίες κυριαρχούνταν από τη Δύση. Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη, η τεχνολογική πρόοδος και η στρατηγική γεωπολιτική επέκταση της Κίνας έχουν φέρει σημαντικές αλλαγές στο διεθνές σκηνικό.
Η αφετηρία της κινεζικής ανόδου μπορεί να εντοπιστεί στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Ντενγκ Σιαοπίνγκ τη δεκαετία του 1980. Μεταρρυθμίσεις που προώθησαν την ελεύθερη αγορά, ξένες επενδύσεις και την ένταξη της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία. Από τότε, η χώρα κατάφερε να μειώσει τη φτώχεια σε πρωτοφανή βαθμό, να δημιουργήσει μια γιγαντιαία μεσαία τάξη και να καταστεί το «εργοστάσιο του κόσμου».
Ωστόσο, το πραγματικό σημείο καμπής είναι η μετάβαση από απλός παραγωγικός κόμβος σε ηγέτης της καινοτομίας. Η Κίνα επενδύει τεράστια ποσά σε τεχνητή νοημοσύνη, 5G δίκτυα, κβαντικούς υπολογιστές και διαστημικά προγράμματα. Κινεζικές εταιρείες, όπως η Huawei, η BYD και η Alibaba, ανταγωνίζονται πλέον άμεσα τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές, συχνά με επιτυχία.
Παράλληλα, η Κίνα ενισχύει τη γεωπολιτική της επιρροή μέσω του φιλόδοξου προγράμματος «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» επενδύοντας σε υποδομές σε Ασία, Αφρική και Ευρώπη. Αυτές οι κινήσεις ερμηνεύονται από τη Δύση όχι απλώς ως οικονομική συνεργασία, αλλά ως στρατηγική εξάπλωσης επιρροής.
Απέναντι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, οι δυτικές δυνάμεις δείχνουν αμηχανία. Οι ΗΠΑ απαντούν με περιορισμούς στις εξαγωγές τεχνολογίας και πιέσεις στους συμμάχους τους να απομακρυνθούν από τη συνεργασία με την Κίνα. Η Ευρώπη βρίσκεται ανάμεσα σε οικονομικά συμφέροντα και στρατηγικές ανησυχίες. Οι παραδοσιακές δομές, όπως το ΝΑΤΟ και η G7, αναζητούν νέους τρόπους αντιμετώπισης ενός αντιπάλου που δεν λειτουργεί με τα ίδια πρότυπα.
Το κινεζικό μοντέλο αυταρχικού καπιταλισμού, το οποίο συνδυάζει κρατικό έλεγχο με οικονομική ανάπτυξη, προσελκύει το ενδιαφέρον άλλων αναπτυσσόμενων χωρών, αμφισβητώντας το φιλελεύθερο δημοκρατικό υπόδειγμα της Δύσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η σύγκρουση δεν είναι μόνο γεωοικονομική, αλλά και ιδεολογική.
Το «κινεζικό θαύμα» δεν είναι πλέον μια ιστορία επιτυχίας περιορισμένη εντός συνόρων. Είναι μια παγκόσμια πρόκληση για τις δυτικές δημοκρατίες, οι οποίες καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους στον 21ο αιώνα. Το ερώτημα δεν είναι μόνο πώς θα αντιμετωπίσουν την κινεζική άνοδο, αλλά αν μπορούν να προσφέρουν ένα εξίσου ελκυστικό εναλλακτικό μοντέλο ανάπτυξης και σταθερότητας.
