«Χωρίς αποσκευές. Τελεία.» Βιβή Βελαέτη
Επιμέλεια: Νιόβη Κρητικού
Διοργάνωση: Αιμιλία Κουγιά
Εγκαίνια: 14/12/2025 και ώρα 11.00-15.00
Διάρκεια: 14/12/2025 – 10/01/2026
Στο καφέ του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου
Υπάρχουν στιγμές που η τέχνη δεν κραυγάζει αλλά φωτίζει.
Σαν μια μικρή, ανεπαίσθητη φωνή που ξεγλιστρά κι ωστόσο παραμένει, όπως σοφά αναφέρει και η ίδια η Βελαέτη. Ένας ψίθυρος που δεν ζητά εξήγηση, μονάχα παρουσία. «Είμαι εδώ», λέει, κι αυτή η απλότητα αποκτά βαρύτητα, γίνεται πράξη ύπαρξης, αποδοχής, αλλά συνάμα λύτρωσης.
Η έκθεση «Χωρίς αποσκευές» προτείνει μια διαφορετική ανάγνωση της ανθρώπινης υπόστασης. Οι φιγούρες της δεν κουβαλούν βάρη, ενοχές ή ρόλους. Δεν ταξιδεύουν για να ανακαλύψουν κάτι έξω από τον εαυτό τους. Δεν είναι τουρίστες ταυτότητας, αλλά άνθρωποι που συντονίζονται με τον ρυθμό του δικού τους μονοπατιού. Στέκονται, λικνίζονται, μιλούν. Δίνουν αβέβαιες υποσχέσεις, άλλοτε κοιτούν άλλοτε σιωπούν, με τρόπο ωστόσο που αποκαλύπτει περισσότερα απ’ όσα ειπώνονται.
«Σώματα που παριστάνουν πως ξέρουν ποιοι είναι, μόνο για όσο τα κοιτάς», σημειώνει ξανά η Βιβή. Μέσα σε αυτή τη φράση όμως, συμπυκνώνεται και ένα καυστικό της σχόλιο πάνω στους κοινωνικούς ρόλους και στη μασκαράτα της καθημερινότητας που απαιτεί από τον καθένα να φορά την ταυτότητά του και να μεταμορφώνεται ανάλογα με το εκάστοτε πλαίσιο. Έτσι, με όπλο μια εκφραστική τεχνική απολύτως δική της, εκφράζει ιδέες που κινούνται γύρω από εντυπώσεις καθημερινότητας, αποσπάσματα παρατήρησης, αποφθέγματα σκέψεων. Οι φιγούρες της γεννούν δίπολα γύρω από το φαίνεσθαι και το είναι, αλλά ακριβώς εκεί, σε αυτή τη λεπτή γραμμή ανάμεσά τους, γεννιέται και η συγκίνηση.
Τα έργα της βασίζονται σε πολλαπλά επίπεδα – layers και αποτελούνται από πλήθος φωτογραφιών καθημερινών στιγμιοτύπων που συντίθενται με τρόπο ώστε να συγκροτούν εν τέλει ένα νέο όλον. Σαν ένας τρόπος αναγέννησης και ολοκλήρωσης, με στοιχεία αυτοβιογραφικά, που αναφέρεται στα ψυχικά γνωρίσματα του ανθρώπου. Άλλωστε, κανείς δεν διανύει λίγα, αλλά χιλιάδες μονοπάτια, ώσπου να σχηματίσει τον ορισμό που τον διέπει. Φιγούρες, άνθρωποι, σκιές, τοπία, κτήρια γίνονται σημαίνοντα και σημαινόμενα στην εικαστική της γλώσσα.
Τα έργα της παίζουν με τη διαφάνεια, άλλοτε αποκαλύπτουν και άλλοτε αποκρύπτουν. Μεταχειριζόμενη ψηφιακά μέσα και εκτυπώσεις σε plexiglass, η Βελαέτη δημιουργεί ένα σύγχρονο ψηφιδωτό εικόνων με φουτουριστικές αναφορές. Αέρινα και διάφανα, μα συνάμα στιβαρά, τα στοιχεία της σύνθεσης εμφανίζονται και ύστερα χάνονται μέσα στο άπειρο, στην πολλαπλότητα της πληροφορίας, στον ωκεανό των εικόνων και στις συνεχείς εναλλαγές, σκιαγραφώντας έτσι τις πιθανές πραγματικότητες, τις επιλογές της ζωής. Αναδύεται μια αίσθηση του εδώ και τώρα, που μας συνδέει ωστόσο με το υπερβατικό και το υπερπέραν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, στα γέλια, τις στιγμές, τις βόλτες, τους καφέδες, την πολιτική, την τέχνη και τελικά, το πανδαιμόνιο του κόσμου όλου.
Εδώ, η ελαφρότητα δεν είναι επιφανειακή, είναι κατακτημένη. Είναι η ηρεμία που ακολουθεί τη σύγκρουση. Η Βιβή, μέσα από τα έργα της, μοιάζει να απελευθερώνει ένα άρρητο βάρος. Οι εικόνες της λειτουργούν ως μορφή εξομολόγησης, χωρίς περιττά στολίδια. Πρόκειται για μια εσωτερική χειρονομία που αποτυπώνει τη ροή των σκέψεων, των αναμνήσεων και των επιθυμιών, αλλά και τον τρόπο που η ίδια στέκεται στη ζωή, χωρίς κρατούμενα και με μια διάθεση για μια νέα ιστορία.
Το έργο της Βιβής Βελαέτη δεν είναι διακοσμητικό ούτε αυτάρεσκο, είναι βαθιά βιωματικό και αληθινό. Ευάλωτο, όπως κάθε τίμιο βλέμμα. Μιλά για την αυτοολοκλήρωση που φέρνει η απλότητα, για την ανάγκη να σταθούμε χωρίς αποσκευές, απαλλαγμένοι από το βάρος των ρόλων, και να αποδεχθούμε ότι η ταυτότητά μας δεν είναι κάτι δεδομένο, αλλά μια αέναη διαδικασία διαμόρφωσης και ένα ταξίδι χωρίς τελικό προορισμό. Όλα αιωρούνται, διαφανή και ευάλωτα, μέσα σε έναν χώρο όπου το εδώ και το επέκεινα συνυπάρχουν.
Και ίσως, τελικά, αυτή η ελαφρότητα να είναι η πιο ουσιαστική μορφή σοβαρότητας,
μια σιωπηλή υπόσχεση ότι, μέσα σε όλη την αβεβαιότητα,
εμείς απλώς είμαστε εδώ.
Ίσως για τη Βιβή να είναι μια τελεία πάνω στη μακρόσυρτη πρόταση του κόσμου.
Ίσως για εμάς, ένα ερωτηματικό έτοιμο να απαντηθεί μέσα στην τέχνη.
Νιόβη Κρητικού
Ιστορικός Τέχνης | Επιμελήτρια | Εικαστικός
«Το κεφάλι μου είναι καλύτερα τώρα που έβγαλα μερικές λέξεις έξω…» Η Βιρτζίνια Γουλφ ερμηνεύει μία παροδική ανακούφιση από τις εφιαλτικές ημικρανίες της. Αυτές που τη βασανίζουν ως βαριά κληρονομιά μιας σιωπηλής ζωής γεμάτης χτυπήματα της μοίρας και ζόφο.
Τι καλά να βρεις τρόπο να απελευθερώσεις τα σώψυχά σου! Να εκπνεύσεις τις πολλαπλές ανάσες που συσσωρεύονται μέσα σου και γίνονται φορτίο αβάσταχτο. Να τις διοχετεύσεις εκεί όπου θα γίνουν κείμενο, εικόνα, σύνθεση. Να τις κάνεις ομιλία, όχι φλυαρία, να τις κάνεις χρώμα, όχι μουτζούρα, να τις κάνεις εξομολόγηση, όχι ξεβράκωμα. Να τις κάνεις ό,τι σου υπαγορεύει η στιγμή της απελευθερωτικής έμπνευσής σου, χωρίς φτιασιδώματα, χωρίς περιττά στολίδια. Να τις κάνεις κραυγή κι αν δεν συντονιστούν οι χορδές σου να τις κάνεις ψίθυρο έστω, που θα ταξιδέψει στις μυστικές κυψέλες του μυαλού και θα τις πλημμυρίσει με λύτρωση. Έτσι. Αυθόρμητα. Χωρίς αποσκευή, χωρίς πρόγραμμα. Χωρίς βαλίτσα, χωρίς χρονικές αγκυλώσεις. Κι ας είναι πολλαπλά τα επίπεδα της δουλειάς σου. Τα επίπεδα της ζωής σου θα είναι, της σκέψης σου, της δημιουργίας σου. Και μη φοβάσαι. Ξέρει εκείνη πού θα απευθυνθεί. Ξέρει πού θα βρει στόχο. Έτσι είναι, βλέπεις, η τέχνη. Οι σιωπές, οι κοφτές ανάσες σου, η αποσκευή σου, τα μύχια σου γίνονται έργο σπουδαίο, ακριβό κι αυτό με έναν τρόπο θαυμαστό ανιχνεύει και βρίσκει μόνο του αποδέκτες, που γοητεύονται προσπαθώντας να το ερμηνεύσουν. Και κοίτα… άσε κι έναν σπόρο αχαρτογράφητο στη γη. Όταν σπείρεις μία αμφιβολία, πολλές μήτρες φυτρώνουν. Γιατί, γόνιμο το έδαφος της τέχνης σου…
Καλό λυτρωτικό στρατί
Για τη Βιβή
Τόνια Α. Μανιατέα
Δημοσιογράφος Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων
Χωρίς αποσκευές.Τελεία.
Οι φιγούρες μου δεν κουβαλούν βαλίτσες.
Δεν είναι τουρίστες της ταυτότητας.
Στέκονται, ποζάρουν, σιωπούν — χωρίς υποσχέσεις,
χωρίς βεβαιότητες.
Σώματα που παριστάνουν πως ξέρουν ποιοι είναι,
μόνο για όσο τα κοιτάς.
Διαφάνειες που διπλασιάζουν την αμφιβολία,
επίπεδα που επαναλαμβάνουν το αόριστο,
κι ένα βλέμμα που ψάχνει να πιάσει το άγνωστο.
Οι χώροι μου δεν ορίζονται από σταθερά όρια,
δεν αφηγούνται, υπονοούν.
Είναι τόποι ενδιάμεσοι — ανάμεσα στο βλέμμα και στη μνήμη,
ανάμεσα στο τώρα και στο ποτέ.
Μέσα σ’ αυτούς τους χώρους αναδύονται κρυμμένες
λεπτομέρειες και φιγούρες σε απίθανα σημεία —
ίσως μόνο για εκείνον τον έναν που θα τις προσέξει.
Η ανακάλυψη γίνεται μέρος της ίδιας της δημιουργίας·
μια συνομιλία σε καθυστέρηση, σε άλλο χρόνο.
Δεν ήρθα να πω κάτι σπουδαίο.
Ένα ψίθυρο μόνο, μια προσπάθεια,
που γλιστράει μα και μένει.
Είμαι εδώ.
Χωρίς βαλίτσες. Τελεία.
Βιβή Βελαέτη
Πηγή: Αθήνα 9,84
