Του Βασίλη Ταλαμάγκα
Η Μαρία Καρυστιανού, Πρόεδρος του Συλλόγου «Τέμπη 2023», έκανε μία ανάρτηση που προκαλεί αίσθηση και αναστάτωση στην κοινωνία, εκφράζοντας την ανησυχία της για το νομοσχέδιο που φέρεται να προωθεί το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Σύμφωνα με την κα Καρυστιανού, το εν λόγω νομοσχέδιο περιλαμβάνει μια διάταξη που θα στερεί από τους κατηγορουμένους το δικαίωμα πρόσβασης στη δικογραφία που τους αφορά, γεγονός που προκαλεί σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τις συνέπειες αυτής της ρύθμισης για το δικαστικό σύστημα και τα θεμελιώδη δικαιώματα του κατηγορουμένου.
Αν το νομοσχέδιο προχωρήσει και ψηφιστεί ως έχει, ο κατηγορούμενος δεν θα έχει πλέον τη δυνατότητα να έχει πλήρη πρόσβαση στη δικογραφία που τον αφορά κατά τη διάρκεια της προδικασίας, δηλαδή πριν τη δίκη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν θα γνωρίζει αποδεικτικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται εναντίον του, γεγονός που περιορίζει το δικαίωμά του στην υπεράσπιση.
Η κα Καρυστιανού, σε δηλώσεις της, αναφέρει ότι αυτή η αλλαγή συνιστά παραβίαση των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου, καθώς στερεί τη δυνατότητα να προετοιμάσει κατάλληλα την υπεράσπισή του. Για την Πρόεδρο του Συλλόγου «Τέμπη 2023», η εν λόγω ρύθμιση εγείρει σοβαρά ζητήματα διαφάνειας και δικαιοσύνης, επισημαίνοντας ότι με έναν τέτοιο νόμο, ο κατηγορούμενος ουσιαστικά καθίσταται αδύναμος να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να προσφύγει στα δικαστήρια για την αποκατάσταση των δικαιωμάτων του.
Η Μαρία Καρυστιανού, που έχει γίνει γνωστή για τη σθεναρή στάση της απέναντι στην αδιαφάνεια που συνοδεύει την υπόθεση του δυστυχήματος των Τεμπών, αφήνει να εννοηθεί ότι η προώθηση αυτού του νομοσχεδίου μπορεί να κρύβει «μεθοδεύσεις». Με τη φράση αυτή, η κα Καρυστιανού υπονοεί ότι ενδέχεται να υπάρχει η πρόθεση να περιοριστεί η δυνατότητα ελέγχου και αντίκρουσης των στοιχείων από την πλευρά των κατηγορουμένων, γεγονός που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει σκοπιμότητες ή να διευκολύνει την αποφυγή των ευθυνών εκείνων που εμπλέκονται σε υποθέσεις υψηλού πολιτικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος, όπως η τραγωδία των Τεμπών.
Αν το νομοσχέδιο γίνει νόμος του κράτους, θα ανοίξει μια νέα εποχή στην ελληνική δικαιοσύνη, όπου τα δικαιώματα του κατηγορουμένου και η διαφάνεια της δικαστικής διαδικασίας ενδέχεται να περιοριστούν δραστικά. Οι αντιδράσεις αναμένονται να είναι έντονες, – ηδη ο πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου και διαπρεπείς νομικοί αντέδρασαν- καθώς το δικαίωμα της υπεράσπισης και της πρόσβασης στη δικογραφία θεωρείται θεμελιώδες για κάθε δικαστική διαδικασία. Επιπλέον, και η υπόλοιπη νομική κοινωνία ενδέχεται να αντιδράσει με έντονο τρόπο, βλέποντας σε αυτήν την κίνηση μια απόπειρα περιορισμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων, γεγονός που θα μπορούσε να κλονίσει την εμπιστοσύνη του κοινού στην αμεροληψία και τη διαφάνεια του δικαστικού συστήματος. Το υπουργείο Δικαιοσύνης από την πλευρά του διαφωνεί εξ ολοκλήρου με την ερμηνεία που γίνεται .
Η ανάρτηση της Μαρίας Καρυστιανού πάντως αναδεικνύει έναν από τους μεγαλύτερους προβληματισμούς που αφορούν τη σύγχρονη δικαιοσύνη: τη διαφάνεια και τη δυνατότητα πρόσβασης των πολιτών στη δικαστική διαδικασία. Η δυνατότητα του κατηγορουμένου να έχει πλήρη εικόνα των στοιχείων που τον αφορούν και να υπερασπιστεί τον εαυτό του είναι καθοριστική για την εξασφάλιση μιας δίκαιης δίκης. Αν το δικαίωμα αυτό περιοριστεί ή καταργηθεί, το δικαστικό σύστημα κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα σύστημα που εξυπηρετεί συμφέροντα πίσω από κλειστές πόρτες.
Η ανάρτηση της Μαρίας Καρυστιανού δεν είναι απλώς μια αντίδραση σε ένα νομοσχέδιο, αλλά μια κλήση σε εγρήγορση για όλους εκείνους που πιστεύουν στην αξία της διαφάνειας και της ουσιαστικής δικαιοσύνης. Πανω από όλα όμως η παρέμβαση της έχει σαφεστατα, και πολιτικά μηνύματα ….
