Απίστευτο, αλλά ελληνικό καθώς η χώρα έλαβε δεύτερη καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για την ίδια υπόθεση, γεγονός που καταδεικνύει πως δεν ελήφθησαν τα απαιτούμενα μέτρα προς συμμόρφωση.
Ο προσφεύγων, Ιωάννης Ζουμπουλίδης, είναι Έλληνας υπήκοος που γεννήθηκε το 1960 και ζει στο Ντίσελντορφ (Γερμανία). Από το 1992 εργαζόταν με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου ως επικουρικός υπάλληλος στην ελληνική Πρεσβεία στη Γερμανία. Το 1998 υπέβαλε ανεπιτυχή αίτηση για επίδομα αποδημίας.
Μετά από διαδικασία ενώπιον των ελληνικών Δικαστηρίων, η οποία με απόφαση του Αρείου Πάγου (ΑΠ 1143/2001) έληξε ανεπιτυχώς για τον ίδιο, προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπου και δικαιώθηκε, καθότι διαπιστώθηκε παραβίαση του δικαιώματός του σε δίκαιη δίκη, με αποτέλεσμα να του επιδικαστεί το ποσό των 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη, δεδομένου ότι η απόρριψη του αιτήματός του ισοδυναμούσε με «υπερβολικό φορμαλισμό».
Στη συνέχεια, ο κ. Ζουμπουλίδης προσέφυγε το 2007 στα Διοικητικά Δικαστήρια, διεκδικώντας αποζημίωση για τη ζημία που υπέστη λόγω της απόφασης εναντίον του το 2001, επικαλούμενος την ευθύνη του Δημοσίου, εν προκειμένω των Δικαστικών Λειτουργών. Τα Διοικητικά Δικαστήρια σε πρώτο αλλά και δεύτερο βαθμό έκριναν ότι το Δημόσιο ευθύνεται για τη ζημία που προκλήθηκε από πρόδηλο σφάλμα των δικαστικών οργάνων και ότι θα ήταν ασυμβίβαστο με το άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος να μην αποκαθίσταται η ζημία που προκλήθηκε από τη συμπεριφορά οποιουδήποτε κρατικού οργάνου. Ωστόσο, δεδομένου ότι το σφάλμα που αποδόθηκε στην απόφαση του Ακυρωτικού Δικαστηρίου δεν θεωρήθηκε πρόδηλο, η υπόθεση απορρίφθηκε.
Οι ισχυρισμοί των ελληνικών Δικαστηρίων
Για το ελληνικό Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, εφόσον οι όροι της παρανομίας της συμπεριφοράς, η έκταση των αντισταθμιστικών αξιώσεων και τα αρμόδια Δικαστήρια δεν είχαν καθοριστεί από το νόμο, η επίμαχη ζημία δεν μπορούσε να αποκατασταθεί και οι σχετικές αξιώσεις δεν ήταν εκτελεστές στα Δικαστήρια.
Επομένως, το Διοικητικό Πρωτοδικείο είχε υπερβεί τη δικαιοδοσία του κατά την εξέτασή του η προσφυγή επί της ουσίας και όφειλε αντ’ αυτού να κηρύξει την προσφυγή απαράδεκτη, καθώς η υπόθεση κρίθηκε εντός της αστικής δικαιοδοσίας.
Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο επέτρεψε την έφεση επί νομικών ζητημάτων, αλλά ακύρωσε το αίτημα και κήρυξε την αγωγή του κ. Ζουμπλουλίδη απαράδεκτη για λόγους δικαιοδοσίας.
Η απορριπτική απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας και η καθυστέρηση θέσπισης νομοθεσίας ως προς την αποκατάσταση της ζημίας που προκαλείται από όργανα ενταγμένα στη δικαστική λειτουργία, έδωσαν το «πράσινο φως» για την δεύτερη καταδίκη της χώρας στην ίδια υπόθεση.
Η δεύτερη καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Βάσει των δεδομένων αυτών, το ΕΔΔΑ επανέλαβε ότι όλες οι διατάξεις της Σύμβασης και των πρωτοκόλλων της πρέπει να ερμηνεύονται κατά τρόπο πρακτικό και αποτελεσματικό, δίχως τυπολατρικές προσεγγίσεις. Κατ’ επέκταση, η απόφαση σε βάρος του Ζουμπουλίδη σε συνδυασμό με την καθυστέρηση της θέσπισης νέας νομοθεσίας, παρά το γεγονός ότι τα ελληνικά Δικαστήρια είχαν επισημάνει την ανάγκη από το 2014 (ΣτΕ Ολ 1501/2014), είχε δημιουργήσει ανασφάλεια δικαίου που τον έβλαπτε.
Τέλος, το ΕΔΔΑ -αξιοποιώντας τη μειοψηφία που διατυπώθηκε στην απόφαση του ΣτΕ το 2021- έκρινε ότι εν προκειμένω θα μπορούσε να στοιχειοθετηθεί ευθύνη του Κράτους για τις πράξεις της δικαστικής εξουσίας, έως ότου ο νομοθέτης θεσπίσει ειδικούς κανόνες για το εν λόγω ζήτημα.
Κατά συνέπεια, όπως κρίθηκε, ο προσφεύγων είχε ουσιαστικά αποκλειστεί από την πρόσβαση σε Δικαστήριο, παρά το γεγονός ότι εν προκειμένω το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είχε ήδη διαπιστώσει παραβίαση του δικαιώματος σε Δίκαιη Δίκη.
Α. Αργυρός: Αναμφισβήτητα ιδιαίτερης σημασίας η απόφαση του ΕΔΔΑ
Σύμφωνα με τον δικηγόρο Αντώνη Αργυρό «η απόφαση του ΕΔΔΑ επί της προσφυγής «Υπόθεση ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ κατά ΕΛΛΑΔΑΣ (No. 3) (57246/21), η οποία δημοσιεύθηκε την 5η Ιουνίου 2024 είναι η σημαντική απόφαση με την οποία αποδοκιμάζεται δικαστικώς βάσει των διατάξεων της ΕΣΔΑ και μάλιστα του άρθρου 6 ΠΑΡ 1 της ΕΣΔΑ (δίκαιη δίκη) η απόφαση 800/2021 της ΟλΣτΕ».
Όπως χαρακτηριστικά λέει «είμαστε ευγνώμονες απέναντι στο ΕΔΔΑ για την απόφαση αυτήν, αφού για μια ακόμα φορά κατέρριψε κάθε εμπόδιο προσφυγής του πολίτη στη Δικαιοσύνη».
