Του Νίκου Καρδούλα*
Στην πανελλαδική έρευνα το 96,5% των Ελλήνων δηλώνει ότι μειώνει ή σταματάει τελείως την κατανάλωση σε κάποια προϊόντα και υπηρεσίες για να τα βγάλει πέρα λόγω της ακρίβειας, κυρίως επειδή δεν επαρκεί το εισόδημά τους (78,7%) και δευτερευόντως για προληπτικούς λόγους (21,3%) επειδή φοβούνται τα χειρότερα στο μέλλον.
Σε ειδικό κεφάλαιο για την αποσύνθεση του πληθωρισμού στις πρόσφατες οικονομικές φθινοπωρινές προβλέψεις του 2023 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν), αναφέρεται ότι οι ανατιμήσεις πλέον των προϊόντων στην Ελλάδα οφείλονται και θα οφείλονται από το 2023 έως το 2025 κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους στα εταιρικά κέρδη, σε ποσοστό περίπου 65% της ανόδου των τιμών, στο κόστος εργασίας (αύξηση μισθών) σε ποσοστό περίπου 25% της ανόδου των τιμών και στον πληθωρισμό προστιθέμενης αξίας (10%), ενώ οι εισαγόμενες τιμές της ενέργειας και των άλλων ειδών αναμένεται να έχουν μόνο ευνοϊκή επίδραση στον πληθωρισμό στην Ελλάδα.
Η παρούσα έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει τις παραπάνω προβλέψεις της Κομισιόν, αφού σύμφωνα με τη γνώμη των Ελλήνων η ακρίβεια οφείλεται κατά 77% στα εταιρικά κέρδη.
Ταυτότητα έρευνας
Η έρευνα απευθύνθηκε στους χρήστες του Facebook και του Instagram άνω των 18 ετών πανελλαδικά, μέσω ερωτηματολογίου με χορηγούμενη διαφήμιση, από 17 έως 20 Νοεμβρίου 2023 και συμμετείχαν σε αυτή 3.238 άτομα.
Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα το 54% ήταν άνδρες και το 46% γυναίκες, ενώ τα ποσοστά των ηλικιακών ομάδων, φαίνονται στο Γράφημα 1.
Που οφείλεται η σημερινή ακρίβεια σύμφωνα με τη γνώμη των Ελλήνων
Οι Έλληνες θεωρούν ότι η ακρίβεια οφείλεται κυρίως κατά 77% στα εταιρικά κέρδη (Αισχροκέρδεια, υπερκέρδη επιχειρήσεων, παράνομες συμπράξεις μεταξύ ανταγωνιστών (Καρτέλ) και κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης μιας εταιρείας, που υπερτιμολογεί προϊόντα εκμεταλλευόμενη τη θέση της στην αγορά), και δευτερευόντως στη μείωση της παραγωγής κάποιων εγχώριων προϊόντων, στην ενεργειακή κρίση, στις διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις, στις παράνομες συμφωνίες μεταξύ προμηθευτών και λιανοπωλητών, στην εισαγόμενη ακρίβεια και στο κόστος εργασίας (Γράφημα 2).
Σε ποιες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών έχουν αυξηθεί υπερβολικά οι τιμές
Υπερβολική ακρίβεια στις τιμές εντοπίζεται σε συνολικό ποσοστό 80,1% κυρίως σε 8 από τα 24 είδη της έρευνας (Γράφημα 3) και συγκεκριμένα στο σουπερμάρκετ, στο ηλεκτρικό ρεύμα, στα καύσιμα κίνησης, στα τρόφιμα και στα ποτά, στο πετρέλαιο θέρμανσης, στη στέγαση, στο φυσικό αέριο και στην επισκευή και συντήρηση κατοικίας.
Πως αντιμετωπίζουν σε γενικές γραμμές οι Έλληνες την ακρίβεια
Το 96,5% των Ελλήνων δηλώνει ότι μειώνει ή σταματάει τελείως την κατανάλωση σε κάποια προϊόντα και υπηρεσίες λόγω της ακρίβειας (Γράφημα 4) και συγκεκριμένα το 73,6% και μειώνοντας και σταματώντας τελείως την κατανάλωση σε κάποια προϊόντα και υπηρεσίες, το 19,1% μειώνοντας μόνο την κατανάλωση, το 3,8% σταματώντας τελείως την κατανάλωση, ενώ το 3,5% δηλώνει ότι δεν έχει αλλάξει συνήθειες και δεν τους απασχολεί η ακρίβεια.
Σε ποιες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών έχουν κάνει περικοπές δαπανών οι Έλληνες
Λόγω της ακρίβειας οι Έλληνες έχουν μειώσει την κατανάλωση κυρίως σε 10 από τα 24 είδη της έρευνας, (το συνολικό ποσοστό των 10 ειδών είναι 80,5%) και συγκεκριμένα στο σουπερμάρκετ, στην ένδυση και στην υπόδηση, στη διασκέδαση, στα ταξίδια και στις διακοπές, στα τρόφιμα και στα ποτά, στο ηλεκτρικό ρεύμα, στα καύσιμα κίνησης, στην επισκευή και συντήρηση κατοικίας, στο πετρέλαιο θέρμανσης και στα έπιπλα και είδη σπιτιού (Γράφημα 5).
Σε ποιες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών έχουν παύσει τελείως τις δαπάνες οι Έλληνες
Οι Έλληνες έχουν σταματήσει τελείως την κατανάλωση λόγω της ακρίβειας κυρίως σε 11 από τα 24 είδη της έρευνας (το συνολικό ποσοστό των 11 ειδών είναι 81%) και συγκεκριμένα στα ταξίδια και στις διακοπές, στα έπιπλα και είδη σπιτιού, στη διασκέδαση, στις υπηρεσίες ομορφιάς, στην επισκευή και συντήρηση κατοικίας, στα γυμναστήρια, στα ηλεκτρικά και στα ηλεκτρονικά, στα καλλυντικά και το μακιγιάζ, στην ένδυση και στην υπόδηση, στον καπνό και τα τσιγάρα και στις ασφαλιστικές υπηρεσίες (Γράφημα 6).
Για ποιους λόγους έχουν περικόψει ή σταμάτησαν τελείως την κάθε δαπάνη οι Έλληνες
Λόγω της ακρίβειας οι Έλληνες έχουν μειώσει ή σταμάτησαν τελείως την κατανάλωση σε κάποια προϊόντα και υπηρεσίες (Γράφημα 7) κυρίως λόγω της ανεπάρκειας του εισοδήματός τους (78,7%) και δευτερευόντως λόγω της ανασφάλειας, επειδή φοβούνται τα χειρότερα στο μέλλον (21,3%).
Πως αντιμετωπίζουν την ακρίβεια οι Έλληνες εκτός από μειώσεις και περικοπές
Εκτός από μειώσεις και περικοπές, οι Έλληνες καταναλωτές (Γράφημα 8) αγοράζουν πλέον μόνο τα απολύτως απαραίτητα και ότι χρειάζονται πραγματικά (28,4%), αναζητούν περισσότερο από πριν εκπτώσεις και προσφορές (18,8%), εξετάζουν όλες τις εναλλακτικές πριν αγοράσουν κάτι (13,1%), επιλέγουν πλέον πολύ περισσότερο από πριν τις μάρκες των σουπερμάρκετ, αντί επώνυμων μαρκών (11,4%) και αγοράζουν πλέον περισσότερο από πριν προϊόντα «1+1» (7,4%).
