Σήμερα, στις 16 Απριλίου 2025 στις 6:55 το πρωί, η τουρκική εφημερίδα Milliyet ανακοίνωσε πως η Τουρκική Δημοκρατία ολοκλήρωσε τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό της σε συνεργασία με το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Κέντρο Θαλασσίου Δικαίου της Άγκυρας (DEHUKAM).

Την ίδια ημέρα, λίγες ώρες αργότερα, το ελληνικό ΥΠΕΞ ανακοίνωσε μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του το αντίστοιχο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο (ΘΧΣ) μαζί με ένα γρήγορο επεξηγηματικό υπόμνημα υπό την μορφή ερωταπαντήσεων.

Οι ερωταπαντήσεις δείχνουν πως έχουν γραφτεί περισσότερο για να αποκρούσουν πιθανή εσωτερική κριτική, παρά για να λύσουν τυχόν απορίες. Όπως για παράδειγμα με ποια λογική έχει γίνει η χωρική κατάτμηση του ΘΧΣ. Ή για ποιον λόγο έγινε σήμερα αυτή η ανακοίνωση, συμπτωματικά λίγες ώρες μετά την δημοσίευση της Milliyet, χωρίς το ΘΧΣ να έχει επισημοποιηθεί και επιβεβαιωθεί από τον επίσημο ιστότοπο της ΕΕ (βλ. European MSP Platform) όπου βρίσκονται αναρτημένοι όλοι οι χάρτες των κρατών που τους έχουν δημοσιεύσει και ενσωματώσει στον ευρωπαϊκό σχεδιασμό εδώ και καιρό.

Όμως ας πάμε στα του χάρτη, ο οποίος είναι χωρισμένος σε τέσσερις Χωρικές Ενότητες (Χ.Ε.) οι οποίες είναι σαν “γεωγραφικοί νομοί” επί του θαλασσίου μας χώρου. Είναι εμφανές πως η ΧΕ4 εμπεριέχει τα συμφωνηθέντα της Ελληνοϊταλικής συμφωνίας του 2020 με τον καθορισμό ΑΟΖ και των Εθνικών Χωρικών Υδάτων (Ε.Χ.Υ.) στα 12 ν.μ. μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο (μεσαίο πόδι Πελοποννήσου) όπου από εκεί και ύστερα τα Ε.Χ.Υ περιορίζονται στα 6 ν.μ. καθώς περνάμε σε άλλη ΧΕ. Εντύπωση προκαλεί πως αυτός ο περιορισμός των ΕΧΥ που αφορά όχι μόνο τον νησιωτικό χώρο του Αιγαίου αλλά και τον ανατολικό ηπειρωτικό κορμό της Ελλάδος, διακόπτεται επί του ιδίου εδάφους (Πελοπόννησος) μόλις περάσει στην ΧΕ 2. Αυτή η Χωρική Ενότητα περιλαμβάνει όλο το κεντρικό Αιγαίο μέχρι και τα Δωδεκάνησα και την Ανατολική Μεσόγειο.

Το ότι η Χωρική Ενότητα 2 είναι μία και ενιαία είναι καλό, διότι δείχνει πως (οφείλει να) έχει τις ίδιες ρυθμίσεις και συνθήκες. Βέβαια με τις τόσες αντιθέσεις και διαφοροποιήσεις, δεν θα προκαλέσει έκπληξη αν δούμε άλλες ρυθμίσεις στον Σαρωνικό και άλλες στο Καρπάθιο.Επίσης, ένα ακόμα θετικό είναι η συμπερίληψη της Ζουράφας στα ανατολικά της Σαμοθράκης στην ΧΕ1 που ευτυχώς δεν “ξεχάστηκε” και έχει ιδιαίτερη σημασία για την τοποθεσία της αλλά και για το υπέδαφος.

Όμως παρατηρούμε την εξ ολοκλήρου υιοθέτηση των 6 ν.μ. για τα όρια της αιγιαλίτιδας ζώνης για όλες τις Χ.Ε. (πλην της ΧΕ4), χωρίς τουλάχιστον να σκιαγραφείται και το όριο επέκτασης στα 12 ν.μ. ως δυνατότητας που προκύπτει από το Διεθνές Δίκαιο και την Διεθνή Σύμβαση της Θάλασσας. Επίσης, σκιαγραφούνται οι περιοχές ΑΟΖ που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας και Αιγύπτου, οι οποίες όμως αναδεικνύουν το πρόβλημα της μερικής οριοθέτησης αλλά και των υποχωρήσεών μας ειδικά στην περίπτωση της συμφωνίας με την Αίγυπτο, όπου ο θαλάσσιος (και υποθαλάσσιος) χώρος που χάθηκε ισοδυναμεί σε εμβαδόν με την Εύβοια.

Τέλος, δεν απεικονίζονται όλα όσα αφορούν χάρτες MSP όπως περιοχές δραστηριοτήτων (αλιεία, ναυτιλία, τουρισμός), προσδιορισμό περιοχών περιβαλλοντικής προστασίας, περιοχές προορισμένες για δράσεις οικονομικής βιωσιμότητας (ενεργειακά πάρκα κλπ), περιοχές ασφάλειας και άμυνας (στρατιωτικές ασκήσεις), ενώ αντιθέτως ο (ανεπίσημος) χάρτης που παρουσιάστηκε από την τουρκική πλευρά σήμερα, σπεύδει να γεμίσει όλα τα μεγάλα κενά του Αιγαίου με περιοχές διεξαγωγής στρατιωτικών ασκήσεων.

Δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται αυτός ο χάρτης, η χρονική στιγμή και οι παραλείψεις, δείχνουν πως είναι άλλη μια απόπειρα του ΥΠΕΞ να μην παραβεί τις κόκκινες γραμμές της Τουρκίας, ασχέτως αν αυτές έχουν χαραχτεί εντός των ζωτικών μας συμφερόντων, αλλά ταυτόχρονα να δείξει με προσχηματικό τρόπο πως ακολουθεί τις υποχρεώσεις του έναντι ΕΕ και της Συνταγματικής του αποστολής.

Ενδεικτικό είναι πως παρά την Οδηγία 2014/89/Ε που αφορά το MSP και απαιτεί τα κράτη – μέλη της ΕΕ να καταρτίσουν σχέδια που σέβονται το Διεθνές Δίκαιο συμπεριλαμβανομένης της UNCLOS, και παρά το άρθρο 12 της Οδηγίας που θα έλυνε το μεταξύ μας θέμα με την Ιταλία χωρίς ειδικές συμφωνίες στις οποίες παραχωρήσαμε επιπλέον δικαιώματα (βλ. δυνατότητα αλιείας Ιταλών στο Ιόνιο), ο χάρτης είναι η ειλικρινής αποτύπωση της ανεπάρκειας του ελληνικού ΥΠΕΞ να ανταποκριθεί στις ελάχιστες απαιτήσεις που απορρέουν από την συμμετοχή μας σε Διεθνείς Οργανισμούς και Ενώσεις και πλέον αναγκάζουν το εν λόγω Υπουργείο, να σέρνεται ακουσίως και εξαναγκασμένο πίσω από ενέργειες και αποφάσεις που είναι προς εθνικό όφελός μας, απλώς διότι δεν μπορεί να πράξει διαφορετικά…

Η αποτύπωση ΕΧΥ και ΑΟΖ με βάση το Διεθνές Δίκαιο, δεν είναι προαιρετική, είναι υποχρεωτική, αν θες να ονομάζεσαι κυρίαρχο κράτος Δικαίου, αν θες να τιμάς τις υπογραφές σου σε Διεθνείς Συμφωνίες και Συνθήκες και αν επιθυμείς να θέσεις σε πράξη εθνικές συμμαχίες Ασφάλειας και Άμυνας.

Η σύγκριση με την Κύπρο είναι θλιβερή….

Σταμέλος Παπαβασιλείου,
Διεθνολόγος.