Του Δρ. Ιωάννη M. Νομικού*
“Το να είσαι προετοιμασμένος για μάχη είναι μία από τις απλούστερες μεθόδους για τη διατήρηση της ειρήνης.”
George Washington
Στις 18 Μαρτίου του 2015, ταξίδεψα στη Τζαϊπούρ, στην Ινδία για να συμμετάσχω σε ένα διεθνές συνέδριο για την «Αντιτρομοκρατία»/«Counterterrorism» που διοργάνωσε το Ινδικό Ίδρυμα και στο οποίο παρουσίασα την ανάλυση μου για την «Παράνομη Μετανάστευση, Οργανωμένο Έγκλημα και Εμπορία Ανθρώπων στην Ελλάδα».
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, ήρθα σε επικοινωνία με Ινδούς ακαδημαϊκούς, στρατιωτικούς, αρμόδιους επιβολής του νόμου και επαγγελματίες που εξειδικεύονται στο χώρο της ασφάλειας. Οι παραπάνω με βοήθησαν να κατανοήσω τις ιδιομορφίες του περιβάλλοντος ασφαλείας σε σχέση με τις πολυπλοκότητες του γεωοικονομικού και γεωπολιτικού Ινδικού στρατού, της ασφάλειας και των πολιτικών υποθέσεων.
Στην ελληνική ιστορία, μελετήσαμε το Μέγα Αλέξανδρο και τη σημασία της ινδικής κουλτούρας και ιστορίας στον κόσμο. Ο Μέγας Αλέξανδρος υπήρξε θαυμαστής του ινδικού πολιτισμού. Η Ελλάδα είναι η γενέτειρα της Δημοκρατίας, ωστόσο η Ινδία αποτελεί το μεγαλύτερο δημοκρατικό έθνος στον κόσμο.
Μετά την ολοκλήρωση του διεθνούς συνεδρίου (18-21 Μαρτίου 2015, στη Τζαϊπούρ), επέστρεψα στην Αθήνα, στην Ελλάδα και ήμουν ιδιαίτερα ενθουσιασμένος από το ταξίδι μου στην Ινδία. Δεσμεύτηκα να εργαστώ σκληρά και να συμβάλλω στη βελτίωση των Ελλήνο-Ινδικών σχέσεων δομώντας ένα “όραμα και στρατηγική» για τα επόμενα εννέα έτη”.
Αρχικά, ξεκίνησα να συντάσσω άρθρα (στην αγγλική γλώσσα) σχετικά με τις Ελλήνο-Ινδικές σχέσεις και δημοσιεύθηκα στην ιστοσελίδα του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών Μελετών (www.rieas.gr). Στη συνέχεια, ήρθα σε επαφή με Ινδή ερευνήτρια ακαδημαϊκό, την κυρία Sharma Raagini, η οποία πραγματοποίησε τις σπουδές της στο Ηνωμένο Βασίλειο και έζησε στο Νέο Δελχί, όπου και συνέταξε πληθώρα άρθρων για την Ινδική εξωτερική πολιτική, την ασφάλεια, το στρατό, την ιστορία και τις Ελλήνο-Ινδικές σχέσεις.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, ο οικονομικός διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ανατολικής Ευρώπης (IMEC) εγκαθιδρύθηκε ως μία πιθανή εναλλακτική στην πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος» (Belt and Road Initiative, BRI) της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Η Ινδική κυβέρνηση ανέδειξε τον IMEC με σκοπό να βελτιώσει τη διασυνδεσιμότητα και το εμπόριο μεταξύ κρατών-μελών της Ευρωπαικής Ένωσης ΕΕ), της Ασίας, της Μέσης Ανατολής και των χωρών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC). Ο IMEC είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την Ελλάδα, τη Κύπρο και το Ισραήλ δεδομένου ότι η Ινδική κυβέρνηση οραματίζεται ένα δίκτυο ακτοπλοϊκών και σιδηροδρομικών γραμμών που θα μεταφέρουν προϊόντα από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας και την Ιορδανία προς το λιμάνι της Χάιφα στο Ισραήλ. Από το λιμάνι της Χάιφα τα προϊόντα θα μεταφέρονται στα κράτη μέλη της ΕΕ.
Επιπροσθέτως, συνέχισα την προσπάθειά μου ερχόμενος σε επαφή με ινδικά ερευνητικά ινστιτούτα («δεξαμενές σκέψης») και «ινδικά forums», για τη διοργάνωση εργαστηρίων μέσω zoom, συνεδρίων και σεμιναρίων που εστίαζαν σε ζητήματα ινδικής εξωτερικής πολιτικής στη Νοτιοανατολική Ασία και στον στρατηγικό ρόλο της Ινδίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και στην Ευρώπη.
Επιπλέον, άρχισα να έχω συχνές συνεντεύξεις σε ελληνικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και να προωθώ τις ελλήνο-ινδικές σχέσεις στην ελληνική κοινωνία, Στην αρχή, αρκετοί Έλληνες υπήρξαν σκεπτικοί όσον αφορά τον ενθουσιασμό μου και το όραμά μου για τις ελλήνο-ινδικές σχέσεις. Πιο συγκεκριμένα, σχετικά με τη σημασία που θα είχε για την Ελλάδα και την αναγκαιότητα επίσκεψης των ινδικών ενόπλων δυνάμεων (Ναυτικό, Αεροπορία, Στρατός και Ειδικές Δυνάμεις) στην Ελλάδα, στη συνέχεια στη Κύπρο, στο Ισραήλ και στην Αίγυπτο. Παρά τις αμφιβολίες που υπήρξαν, εδώ και εννέα χρόνια δεν σταμάτησα να προσπαθώ να πείσω τους Έλληνες ιθύνοντες για τη σημασία εκκίνησης ελλήνο-ινδικών συζητήσεων και τη δημιουργία στρατιωτικών σχέσεων και σχέσεων ασφαλείας μέσω της υποδοχής Ινδών στρατιωτικών σε ελληνικό έδαφος.
Μετά από εννέα χρόνια αδιάκοπης σκληρής εργασίας, το όραμα και η στρατηγική μου άρχισαν να επιβεβαιώνονται μέσω μιας ενισχυμένης ελλήνο-ινδικής στρατηγικής συνεργασίας. Η συγκεκριμένη συνεργασία εμφανίστηκε το 2011 όταν η Ελλάδα και η Ινδία συμφώνησαν σε μία συντονισμένη απάντηση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και της πειρατείας στον ινδικό ωκεανό, όπου τα ελληνικά καράβια αντιμετώπιζαν σοβαρούς κινδύνους.
Το 2017, τέσσερα ινδικά πολεμικά πλοία επισκέφθηκαν την ελληνική ναυτική βάση της Σούδας στην Κρήτη, στο πλαίσιο της Υπερπόντιας Ανάπτυξης του Ινδικού Στρατού (OSD) στη Μεσόγειο και στη Δυτική Ακτή της Αφρικής, η οποία μπορεί εύκολα να χρησιμεύσει ως πρότυπο για μια μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία του ναυτικού μεταξύ Ελλάδας και Ινδίας με στόχο την εξασφάλιση αμοιβαίων συμφερόντων.
Είμαι περήφανος που παρατηρώ ότι τα ινδικά μαχητικά αεροσκάφη (2023) συμμετείχαν στη διεθνή στρατιωτική άσκηση («Ηνίοχος»), η οποία πραγματοποιήθηκε σε ελληνική αεροπορική βάση. Για πρώτη φορά ινδικές ένοπλες δυνάμεις βρίσκονταν σε ελληνικό έδαφος. Τα ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη αναμένεται να συμμετάσχουν στην ινδική στρατιωτική άσκηση («Tarang Shaki») τον Σεπτέμβριο του 2024 στην Ινδία. Η Ελλάδα με τα αεροσκάφη της θα συμμετέχει στις διεθνείς στρατιωτικές ασκήσεις στο Τζοντχπούρ στη Ρατζαστάν, από κοινού με την Αυστραλία, το Μπαγκλαντές, τη Σιγκαπούρη, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τις ΗΠΑ. Εκτός των παραπάνω, οι ελληνικές και οι ινδικές αρχές συζήτησαν εκτενώς σχετικά με την υλοποίηση του οικονομικού διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ανατολικής Ευρώπης, γνωστός ως IMEC.
Επιπρόσθετα, η Ινδία και η Ελλάδα προβλέπουν την ανταλλαγή πληροφοριών, την ανταλλαγή στρατιωτικού προσωπικού στις στρατιωτικές ακαδημίες και την ανταλλαγή τεχνολογίας και καινοτομιών. Πριν μερικές εβδομάδες, ο Αρχηγός/ΓΕΕΘΑ της Ελλάδας, Στρατηγός Δημήτριος Χούπης ταξίδεψε στην Ινδία για να συναντηθεί με τον Ινδό ομόλογό του, τον Στρατηγό Anil Saouhan και να συζητήσουν τα ζωτικά συμφέροντα για την ελλήνο-ινδική αμυντική συνεργασία.
Επιπλέον, ο πρώην υπουργός εξωτερικών της Ελλάδας και νυν υπουργός Άμυνας (2024), κος Νίκος Δένδιας επεσήμανε ότι η Ινδία θεωρεί την Ελλάδα στρατηγικό εταίρο με τον οποίο τη συνδέει μακροχρόνια φιλία. Εκτός αυτού, δημιουργήθηκε ένα «forum φιλίας» («Filia Forum») για τη διασύνδεση και την ανάδειξη των ελλήνο-ινδικών πολιτισμικών και ιστορικών δεσμών, των ΜΚΟ, των τουριστικών οργανισμών, την ανάπτυξη των ελλήνο-ινδικών εμπορικών δεσμών και την προώθηση της διδασκαλίας της ινδικής γλώσσας στην ελληνική κοινωνία.
Οι Ινδοί και οι Έλληνες υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων μπορούν να θέσουν το εξής ερώτημα: Αποτελούν οι ελλήνο-ινδικές σχέσεις, σχέσεις αμοιβαίου οφέλους; Η απάντηση είναι ναι! Ο τούρκο-πακιστανικός άξονας έχει αναδυθεί ως μια διακριτή ισλαμιστική τρομοκρατική απειλή τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ινδία, καθιστώντας την ελλήνο-ινδική πολιτικοοικονομική και στρατηγική συνεργασία φυσικό αποτέλεσμα της επιθυμίας των δύο κρατών, της Ινδίας και της Ελλάδας, να διαφυλάξουν όχι μόνο τα δικά τους ατομικά συμφέροντα, αλλά και τη διεθνή σταθερότητα και ασφάλεια στη Νοτιοανατολική Ασία, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Εν κατακλείδι, θέλω να επικεντρωθώ στο τούρκο-πακιστανικό άξονα για τη δημιουργία ενός “Χαλιφάτου” μέσω της εξάπλωσης του Ισλάμ και του Ισλαμικού νόμου (Sharia) παγκοσμίως. Αν και η Ελλάδα, η Ινδία και η Αρμενία και οι Ασσύριοι είναι αρχαίοι πολιτισμοί και επικοινωνούσαν πάντα μέσω του εμπορίου, της κουλτούρας, της ιστορίας, των επιστημών και της φιλοσοφίας, πιστεύω ότι ο μόνος τρόπος να αντισταθούμε σε ένα “Χαλιφάτο” από τον τούρκο-πακιστανικό άξονα είναι να αξιοποιήσουμε την ελληνική, ινδική και αρμένικη διασπορά διαμορφώνοντας μια εποικοδομητική και αποτελεσματική συνεργασία στους τομείς της οικονομίας, της πολιτικής και της ασφάλειας. Προτείνω μια πρωτοβουλία όπως το Ινδικό-Ελληνικό-Αρμένικο Συμβούλιο (IGAEC) το οποίο έχει ως αποστολή να εκπαιδεύσει και να καταρτίσει τους νέους ηγέτες και να συντονίσει τις δράσεις τους υπεύθυνες για την χάραξη πολιτικής για τις επόμενες δεκαετίες. Το ανθρώπινο δυναμικό και η τεχνολογία είναι η καλύτερη συμμαχία για την Ινδία, την Ελλάδα και την Αρμενία για να υλοποιηθεί η πρωτοβουλία στο εγγύς μέλλον.
Στο 2024, ζούμε σε επικίνδυνους καιρούς- τρομοκρατικές ενέργειες στο Κασμίρ, ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή (επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ), ο Ρώσο-Ουκρανικός Πόλεμος, η ανάδυση των BRICS ως ένας νέος πολυπολικός παράγοντας στη διεθνή κοινότητα, η κλιματική αλλαγή, η ξηρασία, η επισιτιστική κρίση και η κρίση για το νερό, η φτώχεια, η παράνομη μετανάστευση, η εμπορία ανθρώπων, η αύξηση της τρομοκρατίας και του αντισημιτισμού στην Ευρώπη έχουν οδηγήσει σε μια επικίνδυνη, κλιμακούμενη κοινωνική και πολιτική αναταραχή. Η σύσφιξη των σχέσεων, μεταξύ των τριών παλαιότερων πολιτισμών στον κόσμο, της Ινδίας, της Ελλάδας και της Αρμενίας, μπορεί να αποτελέσει ένα αδιαμφισβήτητο σημάδι της αποφασιστικότητας τους να αντιταχθούν στα κράτη παρίες που πυροδοτούν μια επανάληψη της δεκαετίας του 1930 που οδήγησε στην πιο καταστροφική παγκόσμια σύρραξη (Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος) και να συνεργαστούν παραγωγικά από κοινού με τη διεθνή κοινότητα για να αποφύγουν ένα Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
* Ο Δρ. Ιωάννης (John) M. Νομικός είναι Διευθυντής του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών Μελετών (RIEAS)
Email: jnomikos@rieas.gr και ιστοσελίδα RIEAS: www.rieas.gr
