Του Βασιλη Ταλαμαγκα
Το Ισραήλ, μετά τις δραματικές εξελίξεις στον πόλεμο με τη Χαμάς, φέρεται να επεξεργάζεται σχέδια για την «επόμενη ημέρα» στη Λωρίδα της Γάζας. Ένα από τα σενάρια που έχουν προκαλέσει έντονο προβληματισμό τόσο στη διεθνή κοινότητα όσο και στους ίδιους τους Παλαιστίνιους, είναι η προοπτική μιας διακυβέρνησης της περιοχής χωρίς ουσιαστική συμμετοχή Παλαιστινίων. Δηλαδή, ένα μεταπολεμικό σχήμα ελέγχου ή επιτήρησης της Γάζας στο οποίο θα κυριαρχούν ξένοι δρώντες ή το ίδιο το Ισραήλ, αποκλείοντας ενεργά κάθε τοπική πολιτική δύναμη.
Η ιδέα ενός «μετα-Χαμάς» καθεστώτος στη Γάζα δεν είναι καινούρια. Το Ισραήλ εδώ και χρόνια επιχειρεί να αποδυναμώσει τη Χαμάς, όμως η σύγκρουση του Οκτωβρίου 2023 άλλαξε τους συσχετισμούς. Η Ιερουσαλήμ διακηρύσσει πλέον ότι σκοπός της είναι η πλήρης εξόντωση της Χαμάς και η αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας.
Ωστόσο, το κεντρικό πρόβλημα παραμένει: ποιος θα κυβερνά την περιοχή την επόμενη ημέρα; Ένα σχέδιο χωρίς τη συμμετοχή Παλαιστινίων πολιτικών, διοικητικών και κοινωνικών φορέων, φαντάζει απίστευτα δύσκολο να υλοποιηθεί. Παρά τις φωνές που προτείνουν μια πολυεθνική παρουσία, ακόμη και από αραβικά κράτη, η πλήρης απουσία παλαιστινιακής παρουσίας θα γεννήσει περισσότερα προβλήματα από όσα υποτίθεται ότι επιλύει.
Η λογική πίσω από ένα τέτοιο σχέδιο βασίζεται στην πλήρη απονομιμοποίηση των τοπικών φορέων, καθώς τόσο η Χαμάς όσο και η Φατάχ έχουν χάσει την εμπιστοσύνη ενός μέρους του πληθυσμού και της διεθνούς κοινότητας. Το Ισραήλ ίσως να υπολογίζει σε:
-Ξένη στρατιωτική ή αστυνομική παρουσία – Π.χ. δύναμη από χώρες του Κόλπου, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ ή άλλων διεθνών θεσμών.
-Απόλυτο ισραηλινό έλεγχο ασφαλείας, με διοικητική διαχείριση από τρίτες χώρες ή μη κυβερνητικές οργανώσεις.
-Εκκένωση πληθυσμού από κρίσιμες περιοχές, που ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι θα οδηγήσει σε «de facto» εκδίωξη Παλαιστινίων από την περιοχή.
-Αλλά ακόμα και αν υλοποιηθούν όλα τα παραπάνω, η επιτυχία του σχεδίου παραμένει εξαιρετικά αμφίβολη.
Τα εμπόδια στην υλοποίηση αυτού του σχεδίου είναι παμπολλα .
Πληθυσμός : Η Γάζα είναι μια πυκνοκατοικημένη περιοχή, με πληθυσμό σχεδόν 2 εκατομμυρίων ανθρώπων. Αποκλείοντας τους Παλαιστίνιους από κάθε πολιτική ή διοικητική διαδικασία, δημιουργείται ένα τεράστιο κενό που δεν καλύπτεται εύκολα από εξωτερικούς παράγοντες.
Αντίσταση και ριζοσπαστικοποίηση: Ένα σχέδιο που θεωρείται επιβολή και αποκλεισμός μπορεί να οδηγήσει σε νέα κύματα βίας.
Διεθνής αντίδραση: Οι περισσότερες χώρες, ακόμα και οι στενοί σύμμαχοι του Ισραήλ, έχουν εκφράσει ότι το μέλλον της Γάζας πρέπει να περιλαμβάνει λύση δύο κρατών και παλαιστινιακή αυτοδιάθεση.
Ανθρωπιστικές συνέπειες: Η αποξένωση του πληθυσμού και ο αποκλεισμός τους από διοικητικές και κοινωνικές υποδομές μπορεί να επιδεινώσει την ήδη καταστροφική ανθρωπιστική κρίση.
Μπορεί να πετύχει λοιπόν ένα σχέδιο χωρίς Παλαιστίνιους;
Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: όχι, τουλάχιστον μακροπρόθεσμα.
Η μόνη ρεαλιστική και ανθρώπινη προοπτική περνά μέσα από τον πολιτικό διάλογο, την αναγνώριση των δικαιωμάτων και την ενεργό συμμετοχή όλων των πλευρών. Ο αποκλεισμός μπορεί να κερδίζει μάχες, αλλά ποτέ δεν κερδίζει την ειρήνη.
