Την τριχοτόμηση του Πρωτοδικείου Αθηνών, σε άλλα δύο Πρωτοδικεία (στο Περιστέρι και στο Χαλάνδρι) , μια πρόταση που έχει νομοθετηθεί το μακρινό 1981 (και δεν έχει υλοποιηθεί ποτέ βέβαια) ως λύση στο θέμα της ορθολογικής κατανομής δυνάμενων της Δικαιοσύνης που θα οδηγήσει στην επιτάχυνσή της, προτείνει η Ομάδα Εργασίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την αναμόρφωση του δικαστικού χάρτη. Η πρόταση αυτή είχε επανέλθει το 2018, από τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης Στ. Κοντονή, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις τόσο από τους δικηγόρους όσο και από την τότε αντιπολίτευση (ΝΔ) και μάλιστα, πιθανόν, ήταν ένας από τους λόγους που εν τέλει απομακρύνθηκε από τη θέση του. Ο διάδοχός του δε, Μιχ. Καλογήρου, απέσυρε τη διάταξη που είχε φτάσει στη Βουλή και δεν την επανέφερε ποτέ.
Τριχοτόμηση του Πρωτοδικείου Αθηνών: “Επιτακτική”
Η Ομάδα Εργασίας, που έχει γνωμοδοτικό ρόλο, στο πλαίσιο της συνολικής αναμόρφωσης των Πρωτοδικείων της χώρας , αναφέρεται σε αυτή την πρόταση ως την πιο ενδεδειγμένη: “Το Πρωτοδικείο Αθηνών αποτελεί σήμερα τον μεγαλύτερο δικαστικό σχηματισμό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο ενδεχόμενο δε ενοποιήσεως Πρωτοδικείου – Ειρηνοδικείου Αθηνών δημιουργείται κυριολεκτικά ένα «υδροκέφαλο» δικαστήριο, με πάνω από 650 δικαστές και άλλους τόσους γραμματείς, δύσκολα διοικήσιμο ακόμα και υπό το πνεύμα σιδηράς πειθαρχίας άλλων εποχών. Αν τυχόν μάλιστα ενταχθούν σε αυτό και οι Ειρηνοδίκες των Περιφερειακών Δικαστηρίων – Ειρηνοδικείων προστίθεται περισσότεροι από 100 Δικαστές. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο καθίσταται πιο επιτακτική η «τριχοτόμηση» του Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία σημειωτέον προβλέπεται ήδη με τον (μη υλοποιηθέντα) Νόμο 1183/1981, όπου προβλέπεται η ίδρυση δύο νέων Πρωτοδικείων στην Αττική (με έδρα σε Χαλάνδρι και Περιστέρι). Στα δημιουργούμενα δύο νέα Πρωτοδικεία θα ενταχθούν και τα σημερινά Ειρηνοδικεία που βρίσκονται εντός Λεκανοπεδίου, αφού θα βρίσκονται πλησίον (ή και εντός) των νέων εδρών (Περιστέρι, Ίλιον στο Δυτικής και Χαλάνδρι – Μαρούσι – Ν. Ιωνία στο Ανατολικής)”.
Δεν προκρίνεται
Εν τέλει όμως η ομάδα εργασίας καταλήγει πως αυτή η λύση δεν είναι εφικτό να υλοποιηθεί , καθώς δεν μπορεί να υποστηριχτεί ούτε σε επίπεδο υποδομών , ούτε λόγω ασφυκτικών προθεσμιών.
Έτσι προκρίνει:
Α) Να ενταχθεί ολόκληρη η παραλιακή ζώνη (όλοι οι Δήμοι) στην αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Πειραιά, λόγω γειτνίασης και να αφαιρεθούν από το Πρωτοδικείο Αθηνών. Εξαιρείται ο Δήμος Βούλας – Βάρης – Βουλιαγμένης που προτείνεται να παραμείνει στην Αθήνα και στη θέση του να ενταχθούν στην αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Πειραιά , οι Δήμοι Αιγάλεω και Αγίας Βαρβάρας:
“Λαμβανομένης ωστόσο υπ ́ όψιν της ανυπαρξίας διαθέσιμων κτιρίων, του συνήθους χρόνου εξαγγελίας και υλοποιήσεως ενός τόσο μεγάλου έργου, αλλά και των ασφυκτικών προθεσμιών που προβλέπονται, η Επιτροπή προκρίνει:
α) τη μεταβολή της χωρικής αρμοδιότητας του Πρωτοδικείου Αθηνών με την ένταξη γειτονικών προς Πειραιά Δήμων, στο Πρωτοδικείο Πειραιώς, η υλοποίηση του νέου κτιρίου του οποίου είναι ήδη δρομολογημένη. Ευκτέον θα ήταν να εναρμονισθεί με εκείνη του Διοικητικού Πρωτοδικείου Πειραιώς (άρθρο 13 ν. 5028/2023), ώστε να μην υπάρχει το φαινόμενο ξεχωριστών χωρικών αρμοδιοτήτων μεταξύ Διοικητικών και Πολιτικών Πρωτοδικείων της Αττικής, με εξαίρεση πάντως τον Δήμο Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, ο οποίος εκτός ότι δεν γειτνιάζει ιδιαιτέρως με τον Πειραιά, κατά το μεγαλύτερο μέρος του [Δ.Ε. Βούλας – Βουλιαγμένης] ήδη υπάγεται στο νυν Ειρηνοδικείο Κρωπίας, που ανήκει στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Θα μπορούσε αντί του παραπάνω Δήμου να συμπεριληφθούν οι Δήμοι Αιγάλεω και Αγίας Βαρβάρας που γειτνιάζουν άμεσα με τον Πειραιά και σίγουρα η μετάβαση εκεί είναι κατά πολύ ευχερέστερη σε σχέση με Λ. Ευελπίδων – Λ. Αλεξάνδρας”.
Ποινικό και Πολιτικό Τμήμα
Προκρίνεται επίσης ο διαχωρισμός του Πρωτοδικείου σε Ποινικό (στην Ευελπίδων) και Πολιτικό (εκεί που στεγάζεται το Ειρηνοδικείο στην Λουκάρεως) με ξεχωριστές διοικήσεις και δικαστές.
“β) τον πλήρη διαχωρισμό του ενιαίου Πρωτοδικείου Αθηνών σε πολιτικό και ποινικό δικαστήριο (άλλως «τμήμα»), με αυτοτελείς διοικήσεις και προϊσταμένους , κατά το πρότυπο του επιτυχημένου παραδείγματος του Ζάγκρεμπ Κροατίας. Η διοίκηση θα εκλέγεται ανά τριετία και ομοίως οι δικαστές θα υπηρετούν για διάστημα τριετίας σε κάθε ένα από αυτά, χωρίς δυνατότητα άμεσης ανανεώσεως (ώστε να μην αποκόπτονται από τις πολιτικές ή ποινικές υποθέσεις για πολύ μεγάλο διάστημα), με εξαίρεση ίσως περιπτώσεις σοβαρού υπηρεσιακού λόγου (π.χ. επικείμενη προαγωγή).
Το Ποινικό Δικαστήριο θα εδράζεται στην πρώην σχολή Ευελπίδων (όπου και η Εισαγγελία), ενώ το Πολιτικό στην έδρα του σημερινού Ειρηνοδικείου στη Λουκάρεως, μαζί με τις ήδη και σήμερα εκεί ευρισκόμενες υπηρεσίες του Πρωτοδικείου (αρχείο, εταιρείες, ένδικα μέσα κλπ.). Δεδομένου ότι η προφορική διαδικασία έχει ήδη περιοριστεί κατά πολύ (λόγω της νέας «Τακτικής»), οι υπάρχουσες αίθουσες, μαζί με αντίστοιχες παραχωρούμενες από το Εφετείο, μπορούν να επαρκέσουν, ενδεχομένως και με κάποια μεγαλύτερα ευελιξία ως προς το ωράριο.
γ) την αξιοποίηση των υπαρχόντων περιφερειακών Ειρηνοδικείων, που λειτουργούν σήμερα τόσο εντός Λεκανοπεδίου (Περιστέρι, Αχαρνές, Ίλιον, Ν.Ιωνία, Μαρούσι, Χαλάνδρι), όσο και εκτός (Λαύριο, Κορωπί, Μαραθώνας, όπου εμφανίζεται μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση). Προκειμένου να καταστεί ευκολότερη η μετάβαση στο νέο σύστημα και να αποφευχθούν περιττές υπηρεσιακές αλλαγές, τα δικαστήρια αυτά, τουλάχιστον για ικανό χρονικό διάστημα, θα στελεχώνονται αμιγώς από πρώην Ειρηνοδίκες και θα λειτουργούν αποκλειστικώς ως πολιτικά δικαστήρια, όπως συμβαίνει ως σήμερα (χωρίς πάντως να αποκλείεται η συμμετοχή των δικαστών τους σε ποινικές συνθέσεις του κεντρικού Πρωτοδικείου με πράξη του διευθύνοντος, όπως και σήμερα συμβαίνει στην επαρχία). Τυχόν (επανα)λειτουργία ορισμένων εξ αυτών, ιδίως των πλέον απομακρυσμένων, ως έδρες Μεταβατικού Πλημ/κείου δύναται να εξεταστεί κατά περίπτωση”.
