Του Βασιλη Ταλαμαγκα
Η μεσαία τάξη αποτέλεσε διαχρονικά τη ραχοκοκαλιά κάθε κοινωνίας. Είναι το στρώμα εκείνο που στηρίζει την οικονομία με την κατανάλωση, τις επενδύσεις, την παραγωγή και τη φορολογία. Ωστόσο, η συνεχής οικονομική πίεση που υφίσταται τα τελευταία χρόνια, τόσο λόγω διεθνών κρίσεων όσο και εξαιτίας εσωτερικών ανισορροπιών, δημιουργεί μια κοινωνική δυναμική που απειλεί να τινάξει στον αέρα τη όποια σταθερότητα. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η οικονομική ασφυξία της μεσαίας τάξης αποτελεί βόμβα στα θεμέλια της κοινωνίας.
Πρώτον, η υπερφορολόγηση, η ακρίβεια και η ανεπαρκής κρατική μέριμνα έχουν φέρει τη μεσαία τάξη σε αδιέξοδο. Οικογένειες που άλλοτε ζούσαν με αξιοπρέπεια σήμερα παλεύουν για τα βασικά: στέγη, ενέργεια, εκπαίδευση των παιδιών. Το φαινόμενο της «εργαζόμενης φτώχειας» είναι πλέον υπαρκτό. Όταν άνθρωποι με σταθερή εργασία δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους, η εμπιστοσύνη στο κοινωνικό συμβόλαιο διαβρώνεται.
Δεύτερον, η συρρίκνωση της μεσαίας τάξης εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες. Όσο οι «πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι» και οι «φτωχοί φτωχότεροι», τόσο το χάσμα μεγαλώνει. Αυτή η πόλωση δεν είναι απλώς οικονομικό ζήτημα· μετατρέπεται σε πολιτικό και κοινωνικό. Δημιουργεί δυσαρέσκεια, τροφοδοτεί ακραίες ιδεολογίες και καλλιεργεί το έδαφος για κοινωνικές εκρήξεις. Η ιστορία έχει δείξει ότι καμία κοινωνία δεν παραμένει σταθερή όταν η μεσαία της τάξη καταρρέει.
Τρίτον, η μεσαία τάξη είναι κινητήριος μοχλός καινοτομίας και ανάπτυξης. Από αυτήν προέρχονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι νέοι επιστήμονες που στηρίζουν την πρόοδο. Όταν όμως συνθλίβεται από χρέη, φορολογικά βάρη και έλλειψη προοπτικών, η δημιουργικότητα σβήνει. Αντί για επενδύσεις, κυριαρχεί η ανασφάλεια· αντί για όραμα, επικρατεί η επιβίωση.
Η κοινωνία που αφήνει τη μεσαία τάξη της να φθίνει, ουσιαστικά πυροβολεί τον ίδιο της τον εαυτό. Το αίσθημα αδικίας οδηγεί σε αποξένωση, σε έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς και σε πολιτική αστάθεια. Στην πραγματικότητα, η οικονομική πίεση που βιώνει η μεσαία τάξη δεν είναι μόνο πρόβλημα ενός κοινωνικού στρώματος· είναι πρόβλημα εθνικής συνοχής.
Η λύση απαιτεί γενναίες αποφάσεις: μείωση της φορολογίας, πραγματική στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, πολιτικές για τη συγκράτηση του κόστους ζωής, καθώς και επενδύσεις στην παιδεία και την υγεία. Η μεσαία τάξη δεν χρειάζεται ελεημοσύνη· χρειάζεται ευκαιρίες και δίκαιο πεδίο ανάπτυξης.
Αν δεν υπάρξουν τέτοιες παρεμβάσεις, η «βόμβα» μπορεί να εκραγεί, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την κοινωνική ειρήνη. Η προστασία και η ενίσχυση της μεσαίας τάξης δεν είναι απλώς ζήτημα οικονομικής πολιτικής· είναι ζήτημα επιβίωσης της ίδιας της κοινωνίας.
