Στις 6 Αυγούστου 2024, κατά τη διάρκεια του εν εξελίξει Ρωσο-Ουκρανικού Πολέμου, οι ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις εξαπέλυσαν μια μεγάλη επιχείρηση εντός της ρωσικής επικράτειας στην περιφέρεια του Κουρσκ και συγκρούστηκαν με τον ρωσικό Στρατό αλλά και τη ρωσική συνοριακή φρουρά.
Ukrainian soldiers say they’ve been ordered to hang onto territory in Kursk region until Trump takes office, with new policies, in January
Σύμφωνα με τη Ρωσία, τουλάχιστον 1.000 Ουκρανοί στρατιώτες πέρασαν τα σύνορα μόνο την πρώτη ημέρα, υποστηριζόμενοι από άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα.
Η Μόσχα αιφνιδιασμένη από την ουκρανική αυτή πρωτοβουλία στο πεδίο της μάχης κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην περιφέρεια του Κουρσκ και ρωσικές εφεδρείες μεταφέρθηκαν εσπευσμένα στην πρώτη γραμμή. Στις 10 Αυγούστου, οι ρωσικές αρχές ανακοίνωσαν την εκτέλεση «αντιτρομοκρατικής επιχείρησης» στις περιφέρειες του Κουρσκ, του Μπέλγκοροντ και του Μπριάνσκ.
Μέχρι το τέλος της πρώτης εβδομάδας, ο ουκρανικός Στρατός ισχυρίστηκε ότι είχε καταλάβει 1.000 τ.χλμ. ρωσικού εδάφους, ενώ οι ρωσικές αρχές αναγνώρισαν ότι η Ουκρανία είχε καταλάβει 28 οικισμούς, εντός αυτής της περιοχής. Η Ουκρανία ίδρυσε στρατιωτική διοίκηση για την περιοχή υπό τον έλεγχό της στις 15 Αυγούστου 2024.
Από τότε που ξεκίνησε η ρωσική στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία το 2022, υπήρξαν αρκετές μικρότερες επιχειρήσεις εντός του ρωσικού εδάφους από «φιλοουκρανικές» δυνάμεις, ουσιαστικά δυνάμεις που απαρτίζονταν κυριότερα από μισθοφορικές δυνάμεις. Η Ουκρανία είχε υποστηρίξει αυτές τις χερσαίες εισβολές, αλλά τότε είχε αρνηθεί την άμεση ανάμειξη. Η εισβολή του Κουρσκ εξέπληξε τόσο τη Ρωσία όσο και τους συμμάχους της Ουκρανίας, τουλάχιστον αυτό ισχυρίστηκαν επίσημα. Ήταν η πιο σημαντική επίθεση πέρα από τα σύνορα από ον Φεβρουάριο του 2022 όταν ξεκίνησε και ο Πόλεμος και η πρώτη που πραγματοποιήθηκε κυρίως από τακτικές δυνάμεις της Ουκρανίας.
Όπως έγινε γνωστό κύριος στόχος της ουκρανικής επίθεσης ήταν ένα αποφασιστικό κτύπημα στην ρωσική ενδοχώρα προκειμένου η Ρωσία να αναγκαστεί να αποσύρει δυνάμεις από το μέτωπο της ανατολικής Ουκρανίας και να προστρέξει στην ενίσχυση του Κουρσκ και έτσι να υπάρξει σημαντική ανακούφιση για τις ουκρανικές δυνάμεις εκεί, οι οποίες πιέζονταν αφόρητα απο τον ρωσικό Στρατό.
Ο Ζελένσκι αποφάσισε μάλιστα να ρίξει στη μάχη τις καλύτερες δυνάμεις που είχε στη διάθεσή του.
Τελικά όμως το εγχείρημα απέτυχε παταγωδώς. Σήμερα έχει χάσει πάνω από το 45% του εδάφους που είχε καταλάβει έχοντας περιπέσει σε ένα τέλμα με τις ουκρανικές δυνάμεις να είναι ανίκανες τόσο να προχωρήσουν σε επιθετικές κινήσεις στο Κουρσκ όσο και να προβάλλουν σθεναρή αντίσταση στις ρωσικές.
They are under immense pressure in Kursk, under constant Russian bombardment
Από την άλλη πλευρά η Ρωσία αν και θα μπορούσε αφήνει τις ουκρανικές δυνάμεις εκεί απλώς να… υπάρχουν, γνωρίζοντας ότι ο Πόλεμος αυτός της φθοράς που έχουν εξαπολύσει γρήγορα θα τις καταβάλει και φυσικά παραμένοντας εκεί δεν θα μπορέσουν να ενισχύσουν το μέτωπο στην ανατολική Ουκρανία.
Αυτός είναι και το γενικό συμπέρασμα πλέον ακόμη και για τα δυτικά ΜΜΕ τα οποία στήριξαν με ιδιαίτερη θέρμη την περίφημη στραγγιστική επίθεση του Ζελένσκι που θα «γονάτιζε» τη Μόσχα.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν υποστεί ολοκληρωτική καταστροφή από το 2022. Σύμφωνα με έγκυρες αναλύσεις οι νεκροί έχουν φτάσει τους 538.000 αφήνοντας πρακτικά τον στρατό του Ζελένσκι χωρίς ικανό έμψυχο δυναμικό.
Σε ανάλυσή του το BBC αναφέρει χαρακτηριστικά πως τα μηνύματα που ανταλλάσσουν οι Ουκρανοί στρατιώτες μέσω Telegram αποκαλύπτουν την πραγματικότητα ενός μετώπου που χαρακτηρίζεται από κόπωση, έλλειψη στρατηγικής καθοδήγησης και μια αυξανόμενη αίσθηση ότι οι θυσίες μπορεί να μην έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Russian forces have been gradually retaking territory in Kursk since Ukraine seized it in August
Ουκρανοί στρατιώτες που μίλησαν ανώνυμα στο BBC αναφέρουν ότι η επιχείρηση αυτή εξελίσσεται σε ένα ψυχολογικά και σωματικά εξαντλητικό εγχείρημα.
Ο Πάβλο, ένας από τους στρατιώτες που συμμετέχουν στην επιχείρηση, μοιράζεται μια σκοτεινή εικόνα της καθημερινότητας στο μέτωπο. «Η κατάσταση χειροτερεύει κάθε μέρα», γράφει.
«Δεν βλέπουμε τον στόχο. Η γη μας δεν είναι εδώ». Οι συνθήκες είναι εξαιρετικά δύσκολες, με τους στρατιώτες να υποφέρουν από συνεχείς ρωσικούς βομβαρδισμούς, περιλαμβανομένων των τρομακτικών 3.000 κιλών βομβών ακριβείας.
Η επιστράτευση κουρασμένων στρατιωτών από άλλα μέτωπα έχει επιδεινώσει την κατάσταση. Ο Πάβλο σημειώνει ότι «είναι ζήτημα χρόνου» πριν η Ρωσία ανακτήσει πλήρως τον έλεγχο των εδαφών που κατέλαβαν οι Ουκρανοί τον Αύγουστο.
Morale seems low among the Ukrainian soldiers the BBC spoke to in Kursk
Η επιχείρηση στο Κουρσκ είχε αρχικά παρουσιαστεί ως ένας τρόπος να αποσπαστούν οι ρωσικές δυνάμεις από το ανατολικό μέτωπο και να διευκολυνθούν οι ουκρανικές προσπάθειες εκεί. Ωστόσο, αρκετοί στρατιώτες εκφράζουν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα αυτής της στρατηγικής.
«Η κύρια αποστολή μας είναι να κρατήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο έδαφος μέχρι την ορκωμοσία του Τραμπ και την έναρξη διαπραγματεύσεων», αναφέρει ο Πάβλο. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει επισημάνει τη σημασία του Ιανουαρίου, αναγνωρίζοντας ότι και οι δύο πλευρές προετοιμάζονται για πιθανές αλλαγές στη γεωπολιτική σκηνή μετά την αλλαγή ηγεσίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι συνθήκες στο μέτωπο είναι εξαιρετικά δύσκολες. Ο Μίροσλαβ, ένας άλλος στρατιώτης, περιγράφει τη ζωή στα καταφύγια ως ένα μείγμα κουραστικής ρουτίνας και απελπισίας. «Δεν μιλάμε για πυραύλους στα καταφύγια», λέει. «Μιλάμε για τις οικογένειές μας, για περιστροφή, για απλά πράγματα».
Παρόλο που οι Atacms και Storm Shadow πύραυλοι έχουν καταστρέψει κρίσιμους στόχους στη ρωσική οπισθοφυλακή, η επίδρασή τους στις πρώτες γραμμές είναι περιορισμένη. Οι στρατιώτες αισθάνονται απομονωμένοι από τις στρατηγικές επιτυχίες που ανακοινώνονται από την ουκρανική ηγεσία.
Βετεράνοι της αποτυχημένης επιχείρησης στο Κρίνκι βλέπουν ομοιότητες με την κατάσταση στο Κουρσκ. Στο Κρίνκι, οι Ουκρανοί είχαν προσπαθήσει να διατηρήσουν μια μικρή γέφυρα στον Δνείπερο για μήνες, με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές.
Ο Μίροσλαβ, βετεράνος της επιχείρησης στο Κρίνκι, σημειώνει ότι η επιχείρηση στο Κουρσκ θυμίζει μια προσπάθεια υψηλού κινδύνου με αβέβαια αποτελέσματα. «Καλή ιδέα αλλά κακή υλοποίηση», σχολιάζει.
Παρά τις δυσκολίες, η ουκρανική διοίκηση επιμένει ότι η επιχείρηση στο Κουρσκ είναι απαραίτητη. Ο Σέργκι Κουζάν, από το Ουκρανικό Κέντρο Ασφαλείας και Συνεργασίας, επισημαίνει ότι η επιχείρηση κρατά τη Ρωσία υπό πίεση, αποσπώντας πόρους που διαφορετικά θα χρησιμοποιούσε σε άλλα μέτωπα.
«Είναι η μόνη περιοχή όπου διατηρούμε την πρωτοβουλία», δηλώνει. «Όσο περισσότερο κρατάμε τη γραμμή στο Κουρσκ, τόσο πιο δύσκολο γίνεται για τη Ρωσία να επικεντρωθεί σε άλλα μέτωπα».
Η επιχείρηση στο Κουρσκ είναι γεμάτη αβεβαιότητες. Οι στρατιώτες παραμένουν σε δύσκολες συνθήκες, ενώ η ρωσική αντεπίθεση κερδίζει έδαφος. Ωστόσο, η ουκρανική ηγεσία παραμένει αφοσιωμένη στην εκστρατεία, βλέποντας τη στρατηγική και πολιτική της σημασία.
«Αυτή η κατάσταση εκνευρίζει τον Πούτιν», σχολίασε ανώτατος διοικητής. «Υφίσταται μεγάλες απώλειες εκεί».
