Του Βασίλη Ταλαμάγκα
Με άμεση πληθυσμιακή κατάρρευση κινδυνεύουν πολλές περιοχές της Ελλάδας καθώς παρατηρείται τεράστια ανισορροπία ανάμεσα στις γεννήσεις και τους θανάτους. Εντονότερο είναι το δημογραφικό πρόβλημα στην ηπειρωτική Ελλάδα καθώς και στη Κεντρική- Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
Τα τελευταία στοιχεία είναι εφιαλτικά. Τα φυσικά ισοζύγια (γεννήσεις – θάνατοι) στη χώρα μας έχουν αλλάξει πρόσημο μετά το 2010, μετατρεπόμενα από θετικά σε αρνητικά. Την δε τριετία 2020-22 το έλλειμμα γεννήσεων έναντι των θανάτων διευρύνθηκε ακόμη περισσότερο, με αποτέλεσμα να αντιστοιχούν σε εθνικό επίπεδο 168 θάνατοι ανά 100 γεννήσεις.
Μια ακόμα πρόσφατη συγκριτική έρευνα της Eurostat αναδεικνύει το οξύ πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού στην κατά κυριολεξία «Γηραιά» Ευρώπη.
Ωστόσο, ο χάρτης ανά χώρα και ανά Περιφέρεια προκαλεί προβληματισμό, αφού ήδη η Ελλάδα καταγράφεται στις χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό εξάρτησης των ηλικιωμένων από τους νεώτερους, δηλαδή πρακτικά με το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων άνω των 65 ετών σε αναλογία με τους εργαζόμενους.
Η αναλογία συνταξιούχων/εργαζομένων έχει επιβαρυνθεί ιδιαιτέρως σε όλη την Ευρώπη τα τελευταία 20 χρόνια, παρά το ότι πολλοί προσδοκούσαν πως η ευμάρεια της σχετικά νεόκοπης Ευρωζώνης θα βοηθούσε στο να αυξηθεί το ποσοστό των γεννήσεων.
Οι προβολές στην επόμενη 40ετία είναι αυτές που προβληματίζουν ακόμα περισσότερο, καθώς η γήρανση του πληθυσμού θα γίνει ακόμα πιο έντονη και είναι χαρακτηριστικό ότι στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό γήρανσης θα ξεπεράσει το 52% δηλαδή θα αναλογούν λιγότεροι από 2 εργαζόμενοι σε κάθε
συνταξιούχο.
Ειδικά όσον αφορά στην Ελλάδα, το 2050 θα αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ευρώπη μετά την Πορτογαλία, με την αναλογία των ατόμων άνω των 65 ετών σε σχέση με τα άτομα 15-64 ετών να φτάνει στο 62,6% από 35,1% σήμερα.
Η Τράπεζα της Ελλάδας έχει αναδείξει πολλές φορές το πρόβλημα, σε συνάρτηση με τις πιέσεις που ήδη ασκεί το δημογραφικό, στο δημοσιονομικό και το ασφαλιστικό.
Γι αυτό έχει προτείνει αύξηση των ουσιαστικών παραγωγικών επενδύσεων και εισροή ξένων άμεσων επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας, εξωστρέφεια και επιχειρηματικότητα. Η διατηρήσιμη και ισχυρή ανάπτυξη αυξάνει την απασχόληση και ισχυροποιεί τα κίνητρα των νέων για είσοδο στην αγορά εργασίας. Εξομαλύνει τα προβλήματα του ασφαλιστικού, ανακόπτει την τάση φυγής των νέων στο εξωτερικό και ενθαρρύνει την απόφαση για δημιουργία οικογένειας.
Επίσης πρέπει να εφαρμοστούν ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης αλλά και παροχή κινήτρων για την οικειοθελή παράταση του εργασιακού βίου, σε αντιδιαστολή με την υποχρεωτική αύξηση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης που συνήθως προκαλεί κοινωνική δυσαρέσκεια.
Δυστυχώς το σημερινό πολιτικό προσωπικό της Ελλάδας εμφανίζεται χωρίς το παραμικρό μακροπολιτικό σχέδιο και κατώτερο των περιστάσεων.
