Της Χρυσάνθης Ζεγγίνη*
Τι είναι ο περιαστικός αμπελώνας;
Οι περιαστικοί αμπελώνες είναι γεωργικοί θησαυροί που ευδοκιμούν στις παρυφές των πολυσύχναστων πόλεων, συνδυάζοντας τη δυναμική ενέργεια της αστικής ζωής με τις γαλήνιες παραδόσεις της αμπελοκαλλιέργειας. Αυτοί οι αμπελώνες βρίσκονται στο μεταίχμιο του αστικού τοπίου και της υπαίθρου, προσφέροντας ένα μοναδικό μείγμα αστικής προσβασιμότητας και αγροτικής γοητείας. Εξέχοντα παραδείγματα στην Ευρώπη περιλαμβάνουν τη γραφική περιοχή Grinzing της Βιέννης, την εμβληματική Μονμάρτη του Παρισιού και το ζωντανό σχέδιο Chão do Rio της Λισαβόνας. Κάθε μία από αυτές τις τοποθεσίες όχι μόνο παράγει εξαιρετικούς οίνους, αλλά χρησιμεύει επίσης ως απόδειξη της βιώσιμης ενσωμάτωσης των χώρων πρασίνου στο αστικό περιβάλλον.
Οι περιαστικοί αμπελώνες της Ελλάδας
Η Ελλάδα, γνωστή για την αρχαία οινοποιητική της κληρονομιά, διαθέτει αρκετούς αξιόλογους περιαστικούς αμπελώνες. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν ο περιαστικός αμπελώνας της Αθήνας ή ο αμπελώνας της Αττικής. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν γνωστοί για την καλλιέργεια αμπελώνων στην Αττική, ιδίως γύρω από την Αθήνα και τις γύρω περιοχές. Η περιοχή αυτή, με το ιστορικό της βάθος και το ευνοϊκό της κλίμα, αποτελεί εδώ και πολύ καιρό κοιτίδα της ελληνικής οινικής κουλτούρας.
Η ιστορική σημασία του περιαστικού αμπελώνα της Αθήνας
Η Αθήνα, η κοιτίδα του δυτικού πολιτισμού, περιβάλλεται από αμπελώνες που ευδοκιμούν εδώ και χιλιετίες. Αυτοί οι περιαστικοί αμπελώνες ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής και οικονομικής ζωής της πόλης από την αρχαιότητα. Παρείχαν κρασιά τόσο για καθημερινή απόλαυση όσο και για τελετουργική χρήση, υφαίνοντας ένα πλούσιο μωσαϊκό της ελληνικής ιστορίας. Οι περιαστικοί αμπελώνες της Αθήνας εκτείνονται σε διάφορες βασικές περιοχές, όπως τα Σπάτα, το Πικέρμι, το Κορωπί, η Παιανία, το Μαρκόπουλο και η ιστορική πόλη του Μαραθώνα.
Οι αμπελώνες της πεδιάδας της Μεσογείων, ωστόσο, έχουν αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις λόγω της αστικής επέκτασης. Ο κάμπος της Μεσογείων, γνωστός για την παραγωγή του δημοφιλούς επιτραπέζιου κρασιού ρετσίνα, κυρίως από τις ποικιλίες σταφυλιών Σαββατιανό και Ροδίτης, έχει υποστεί δραστική μείωση της γεωργικής γης. Από τη δεκαετία του 1960 έως τη δεκαετία του 1990, η Ανατολική Αττική, η οποία καταλαμβάνει περίπου το ήμισυ των συνολικών περιφερειακών καλλιεργειών και αντιπροσωπεύει το 85% της συνολικής περιφερειακής αμπελοκαλλιέργειας, γνώρισε ασυνεχή αστική επέκταση, οδηγώντας στην απώλεια μεγάλων εκτάσεων γεωργικής γης, που αποτελούνταν κυρίως από αμπελώνες. Αντίθετα, οι περιοχές καλλιέργειας κηπευτικών στον Μαραθώνα και τα Μέγαρα έχουν επηρεαστεί λιγότερο από την αστική εξάπλωση.
Μαραθώνας: Η πιο ιστορική πόλη της Αττικής
Ο Μαραθώνας είναι μια πόλη γεμάτη ιστορία και σημασία. Γνωστή παγκοσμίως για τη θρυλική Μάχη του Μαραθώνα, αποτελεί επίσης ζωτικό μέρος της οινοποιητικής παράδοσης της Αττικής. Το τοπίο του Μαραθώνα είναι μια ζωντανή μαρτυρία για το ιστορικό παρελθόν του, με εύφορα εδάφη που καλλιεργούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η γειτνίαση της πόλης με τη θάλασσα ενισχύει τον αγροτικό της πλούτο, καθιστώντας την ιδανική τοποθεσία για αμπελώνες. Ο αρχαιολογικός χώρος του Ραμνούς, εντός του Μαραθώνα, προσφέρει ένα μοναδικό ιστορικό πλαίσιο, καθιστώντας τους αμπελώνες εδώ διαφορετικούς από οποιονδήποτε άλλο στην Ευρώπη. Ο Ραμνούς ήταν κάποτε μια σημαντική οχυρωμένη πόλη και τα καλοδιατηρημένα ερείπια της παρέχουν ένα εκπληκτικό και ιστορικά πλούσιο σκηνικό για τους αμπελώνες μας.
Ο μοναδικός αμπελώνας του Μαραθώνα
Το terroir του Μαραθώνα είναι εξαιρετικό. Για παράδειγμα η οικογένεια Ζεγγίνη καλλιεργεί με υπερηφάνεια μεγάλη έκταση αμπελώνων σε αυτή την ιστορικά πλούσια και όμορφη περιοχή. Οι αμπελώνες της επωφελούνται σε τεράστιο βαθμό από τη θέση τους εντός του αρχαιολογικού χώρου του Ραμνούς, μιας περιοχής απολύτου προστασίας που διασφαλίζει ότι το τοπίο παραμένει αδιατάρακτο. Το έδαφος στον Μαραθώνα είναι πλούσιο σε μεταλλικά στοιχεία, συμβάλλοντας με μια χαρακτηριστική μεταλλικότητα στα κρασιά της. Επιπλέον, η γειτνίαση με τη θάλασσα σημαίνει ότι οι αμπελώνες της ανανεώνονται τακτικά από ένα απαλό θαλασσινό αεράκι, προσθέτοντας μια τραγανή φρεσκάδα στα σταφύλια της. Αυτός ο μοναδικός συνδυασμός του πλούσιου σε μεταλλικά στοιχεία εδάφους και της θαλάσσιας αύρας δημιουργεί ένα terroir που προσδίδει απαράμιλλο χαρακτήρα και ποιότητα στα κρασιά της.
Παρά τη γενική παρακμή του πρωτογενούς τομέα με την πάροδο των ετών, η περιαστική γεωργία εξακολουθεί να προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα και ευκαιρίες απασχόλησης, ιδίως σε περιόδους οικονομικής αστάθειας. Σύμφωνα με τα εθνικά στατιστικά στοιχεία για το 2017, η συνολική καλλιεργούμενη γεωργική γη στην περιφέρεια Αττικής ήταν 41.315 εκτάρια, με 2.292 εκτάρια αγρανάπαυσης. Οι παραγωγικοί μετασχηματισμοί της αγρανάπαυσης, ιδίως σε πιο προσβάσιμες αγροτικές περιοχές κατά τη διάρκεια κρίσεων, οδήγησαν σε αύξηση των δενδρωδών καλλιεργειών, συμπεριλαμβανομένων των αμπελιών και των ελιών. Σχεδόν το ήμισυ της υφιστάμενης περιφερειακής γεωργικής γης καλύπτεται κυρίως από δενδροκαλλιέργειες (20.077 εκτάρια), με το 14% να αφιερώνεται σε αμπέλια και μόνο το 8% σε καλλιέργεια λαχανικών.
Τα εξαιρετικά κρασιά της Οινοποιείας “Ζεγγίνης”
Στο Οινοποιείο “Ζεγγίνης”, είναι αφοσιωμένοι στην παραγωγή κρασιών που αντανακλούν την πλούσια κληρονομιά και το μοναδικό terroir του Μαραθώνα. Η κύρια ποικιλία της Οινοποιείας είναι το Σαββατιανό, το γηγενές σταφύλι της Αττικής. Το Σαββατιανό φημίζεται για την ανθεκτικότητα και την ευελιξία του, παράγοντας κρασιά με αξιοσημείωτα αρώματα και χαρακτήρα. Το Σαββατιανό κρασί της Οινοποιείας διαθέτει ένα απολαυστικό μπουκέτο εσπεριδοειδών και λουλουδιών, σε συνδυασμό με μια τραγανή οξύτητα και μια δροσιστική μεταλλικότητα. Η επίδραση της θαλασσινής αύρας και του πλούσιου σε μεταλλικά στοιχεία εδάφους προσδίδει μια μοναδική φρεσκάδα και πολυπλοκότητα στο κρασί, καθιστώντας το μια πραγματική έκφραση του terroir του Μαραθώνα. Κάθε ποτήρι από το κρασί Σαββατιανό της Οινοποιείας προσφέρει μια γεύση από την ιστορία, την παράδοση και τη φυσική ομορφιά αυτής της αρχαίας γης.
Επισκεφθείτε την Οινοποιεία “Ζεγγίνης” και ζήστε την κληρονομιά
Η Οινοποιεία “Ζεγγίνης” σας προσκαλεί να επισκεφθείτε τον αμπελώνα της στον Μαραθώνα, να εξερευνήσετε τα αρχαία τοπία και να απολαύσετε τα εκλεκτά κρασιά της. Είτε είστε κάτοικος της περιοχής, είτε ταξιδιώτης, είτε λάτρης του κρασιού, ο περιαστικός αυτός αμπελώνας της Αθήνας προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να συνδεθείτε με την ιστορία, τον πολιτισμό και τη φύση.
Ελάτε, ανακαλύψτε την κληρονομιά του Μαραθώνα και της Αθήνας μέσα από τα κρασιά της πςριοχής όπως αυτά της Οινοποιείας “Ζεγγίνης” και αφήστε το πνεύμα της αρχαίας Ελλάδας να αιχμαλωτίσει τις αισθήσεις σας. Επισκεφθείτε το Οινοποιείο “Ζεγγίνης” και γνωρίστε τη διαχρονική παράδοση της ελληνικής οινοποιίας.
Πηγή: Sofia Nikolaidou “Peri-urban agriculture and alternative food networks in Athens: Solidarity dynamics, spatial planning challenges and institutional reforms”, https://journals.openedition.org/cdlm/14009, Athens 2021
*Η Χρυσάνθη Ζεγγίνη είναι Οινολόγος, MSc Enology Viticulture, ISVV
