Του Άλκη Ν. Δερβιτσιώτη*
Κατά τη γενικώς επικρατούσα αντίληψη στις αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες η πολιτειακή εξουσία διακρίνεται σε τρεις λειτουργίες. Αντιστοίχως στην Ελληνική δημοκρατία το άρθρο 1 παρ. 3 Συντ. ορίζει ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα.
Περαιτέρω το άρθρο 26 Συντ. ορίζει ότι τη νομοθετική λειτουργία ασκεί η Βουλή και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, την εκτελεστική λειτουργία ασκεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η Κυβέρνηση, τη δικαστική λειτουργία ασκούν τα δικαστήρια, οι αποφάσεις των οποίων εκτελούνται στο όνομα του Ελληνικού Λαού, πιστοποιώντας έτσι ότι ο Λαός είναι ο κυρίαρχος. Χρήσιμη είναι η υπόμνηση των άρθρων 81 παρ. 1 εδ. α και 82 παρ. 1 Συντ. τα οποία δια των διατάξεών τους επέλυσαν κρίσιμα ζητήματα του συνταγματικού και πολιτειακού παρελθόντος μας. Συγκεκριμένα το άρθρο 81 παρ. 1 εδ. α ορίζει ότι την Κυβέρνηση αποτελεί το Υπουργικό Συμβούλιο που απαρτίζεται από τον Πρωθυπουργό και τους Υπουργούς. Με τη διάταξη αυτή καθορίζονται εννοιολογικά η κυβέρνηση υπό λειτουργική και η Κυβέρνηση υπό οργανική έννοια. Υπό λειτουργική έννοια κυβέρνηση σημαίνει τη διαδικασία λήψης απόφασης. Κυβέρνηση υπό οργανική έννοια σημαίνει το όργανο που είναι επιφορτισμένο από το Σύνταγμα να λαμβάνει τις αποφάσεις. Πάντως ο όρος Κυβέρνηση υποδηλώνει την εξουσία λήψης αποφάσεων, στοιχείο που άλλωστε αποσαφηνίζει το άρθρο 82 παρ. 1 Συντ. η διάταξη του οποίου ορίζει ότι η Κυβέρνηση καθορίζει και κατευθύνει τη γενική πολιτική της χώρας σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους.
Τμήμα της θεωρίας ταυτίζει την Κυβέρνηση με τη διοίκηση αρνούμενο την ύπαρξη ειδικής περιοχής κυβερνητικής δράσης. Η κρατούσα γνώμη πανευρωπαϊκά όμως δέχεται ότι η Κυβέρνηση είναι η πολιτική εξουσία στο συνταγματικό κράτος, η οποία υπερβαίνει τα στενά όρια της εκτελεστικής λειτουργίας. Η εκτελεστική λειτουργία κατανοείται ως η εκπλήρωση των νόμων δια των αρμοδίων διοικητικών υπηρεσιών.
Αντιθέτως η κυβερνητική λειτουργία εκτείνεται από τη διεύθυνση και το συντονισμό των δημόσιων υπηρεσιών έως και τη νομοθετική πρωτοβουλία που διαθέτει η Κυβέρνηση δια του αρμοδίου ή των συναρμοδίων Υπουργών. Στην κυβερνητική λειτουργία εμπίπτει η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας – που ως αρμοδιότητα ανήκει στη Βουλή – ως προς τη βαρύτητα της υποψηφιότητας που προτείνει ο Πρωθυπουργός, επίσης η πρόωρη λήξη της θητείας της Βουλής, καθώς και πράξεις που ανάγονται στην εξωτερική πολιτική.
Με άλλες λέξεις η κυβερνητική λειτουργία χαρακτηρίζεται από το ουσιαστικό περιεχόμενο της ακολουθητέας πολιτικής, δηλαδή τη μέθοδο που επιλέγεται για την επίτευξη το κοινού καλού και του γενικού συμφέροντος. Η διαδικασία αυτή συντελείται εντός της εκτελεστικής λειτουργίας και έναντι της πράξης της διοίκησης διαφοροποιείται λόγω του καθοδηγητικού και αποφασιστικού χαρακτήρα της. Για να καταστεί περισσότερο ευκρινής η διάσταση μεταξύ της κυβερνητικής και απλής εκτελεστικής λειτουργίας αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβερνητική λειτουργία περιλαμβάνει κάθε ενέργεια και δράση η οποία αποσκοπεί στο σχεδιάζειν, το κατευθύνειν και διευθύνειν τη δημόσια διοίκηση, το πρωτοβουλιακώς δραν και ηγείσθαι στη νομοθετική διαδικασία αφενός και αφετέρου στην περιοχή που αφορά στην έκφραση της πολιτειακής εξουσίας συνολικά.
Εν κατακλείδι: α) Η κυβερνητική λειτουργία ενυπάρχει στην εκτελεστική με τρόπο ώστε οι τέσσερεις λειτουργίες (κυβερνητική, διοικητική, νομοθετική, δικαστική) να αντιστοιχούν οργανικά σε τρεις. β) Η εκτελεστική λειτουργία αποτελείται από την κυβερνητική και τη διοικητική. γ) Στο πλαίσιο της κυβερνητικής λειτουργίας λαμβάνονται αποφάσεις, ενώ στο πλαίσιο της διοικητικής εφαρμόζονται οι αποφάσεις του οργάνου της κυβερνητικής λειτουργίας.
*Ο κ. Άλκης Δερβιτσιώτης είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στην Νομική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
