Οι αρνητικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας –Κύπρου δεν θα έπρεπε να μας προκαλούν εντύπωση. Είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης στρατηγικού οράματος για την αντιμετώπιση της αναθεωρητικής Τουρκίας.
Καταρχήν μερικά στοιχεία για το έργο. Στο πλαίσιο της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ το 2017 αποφασίστηκε το έργο, το οποίο προβλέπει υποβρύχιο καλώδιο 898 χιλιόμετρα από την Κύπρο μέχρι την Κρήτη και 310 χιλιόμετρα υποβρύχιο καλώδιο από το Ισραήλ μέχρι την Κύπρο.
Το κόστος, αρχικά, προϋπολογιζόταν στο 1,5 δισ. ευρώ, ενώ το 2023 το έργο πέρασε στον ΑΔΜΗΕ, οποίος ανέλαβε την υλοποίησή του και με σημερινό εκτιμώμενο κόστος τα 2 δισ. ευρώ. Η χρηματοδότηση από την ΕΕ ανέρχεται στα 780 εκατ. ευρώ. Το καλώδιο κατασκευάζεται στην Ολλανδία από την εταιρεία Γαλλικών συμφερόντων Nexans.
Και φτάνουμε στο σήμερα και στο βραχυκύκλωμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας –Κύπρου. Ο πρόεδρος της Κύπρου κ. Νίκος Χριστοδουλίδης απέφυγε πριν λίγες μέρες να δώσει μια σαφή απάντηση, λέγοντας πως η Κύπρος θέλει τη διασύνδεση, αλλά για να είναι βιώσιμη πρέπει ο ΑΔΜΗΕ να υλοποιήσει κάποιες δεσμεύσεις, χωρίς να τις κατονομάζει.
Προηγήθηκαν οι δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών της Κύπρου, κ. Μάκη Κεραυνού ο οποίος ανέφερε ότι το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης δεν είναι βιώσιμο με τους συγκεκριμένους όρους, επικαλούμενος τις δύο ανεξάρτητες μελέτες που έχει ενώπιον του.
Δυστυχώς η αδυναμία συνεννόησης μεταξύ των δύο χωρών, η παθητική εξωτερική πολιτική απέναντι στην Τουρκία, αλλά και τα συμφέροντα εισαγωγέων και εμπόρων πετρελαίου της Κύπρου, πιθανόν να οδηγήσουν στην ματαίωση ενός εμβληματικού έργου με τεράστια γεωπολιτική σημασία για τον Ελληνισμό Ελλάδας και Κύπρου.
Είναι γνωστό ότι η κυπριακή ηλεκτροπαραγωγή εξαρτάται κατά περίπου 90% από καύσιμα πετρελαίου (μαζούτ και ντίζελ), με εισαγωγές που ξεπερνούν τα 600 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Η αγορά αυτή αποτελεί έναν από τους πιο κερδοφόρους τομείς για συγκεκριμένους εμπορικούς ομίλους που δραστηριοποιούνται στην εισαγωγή, αποθήκευση και διακίνηση πετρελαιοειδών. Η διασύνδεση με το ελληνικό δίκτυο συνεπάγεται μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου για ηλεκτροπαραγωγή και, κατά συνέπεια, απώλεια μεριδίου αγοράς για τους εμπόρους καυσίμου.
Ωστόσο αυτό είναι εσωτερικό πρόβλημα της Κύπρου που οφείλει να το επιλύσει μόνη της. Ταυτόχρονα, η Τουρκία με κάθε μέσο έχει διακηρύξει πως δεν θα επιτρέψει την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου.
Δεν αποκλείουμε όλα τα παραπάνω να είναι τελικά προφάσεις για να ακυρωθεί το έργο για να μην υπάρξει αντιπαράθεση με την Τουρκία, αλλά κάτι τέτοιο θα ήταν απολύτως καταστροφικό για την χώρα μας και δεν θα θέλαμε να πιστέψουμε ένα τέτοιο σενάριο.
Το Κίνημά μας κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου για το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων τον Σεπτέμβριο του 2024, στην τροπολογία που κατατέθηκε τελευταία στιγμή σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, αναφέρθηκε ιδιαιτέρως στην περίπτωση που οριζόταν ότι αν καθυστερήσει ή ματαιωθεί εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων εκτός του ελέγχου, της ευθύνης και της υπαιτιότητας του φορέα υλοποίησης και των συμβαλλόμενων με αυτόν προμηθευτών και αναδόχων, ο φορέας υλοποίησης ανακτά, μέσω του κρατικού προϋπολογισμού, ποσοστό δεκατρία τοις εκατό (13%) του συνόλου των πραγματοποιηθεισών και μη ανακτηθεισών επενδυτικών και λειτουργικών δαπανών.
Δηλαδή μέρος της ζημιάς μεταφέρεται στον Κρατικό προϋπολογισμό, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της παραμένει στον φορέα υλοποίησης, που είναι ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) Α.Ε., όπου βασικός μέτοχος είναι το Ελληνικό Δημόσιο με το 51% .
Εμείς είχαμε προτείνει ότι αφού πρόκειται για Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος του οικείου καταλόγου βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΕ) 869/2022, θα πρέπει να προβλέπεται ότι στη συνέχεια η ανάκτηση θα πραγματοποιηθεί από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Μια τέτοια πρόβλεψη θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως μοχλός πίεσης προς την ΕΕ, που δεν επιθυμεί ουδεμία ανάμιξη στην ολοκλήρωση του έργου για να μην ενοχληθεί η Τουρκία.
Η μόνη διέξοδος για να ολοκληρωθεί το έργο, είναι μια νέα συμφωνία ηλεκτρικής διασύνδεσης της χώρας μας με το Ισραήλ, έργο με την βέβαιη την στήριξη των ΗΠΑ.
Η ηλεκτρική διασύνδεση να γίνει αρχικά μεταξύ Ελλάδας – Ισραήλ, με το ηλεκτρικό καλώδιο να ξεκινάει από το Ισραήλ, να φτάνει στο έδαφος της Κύπρου χωρίς διασύνδεση με το τοπικό ηλεκτρικό σύστημα και να συνεχίζει προς την Ελλάδα.
Το ηλεκτρικό καλώδιο να ποντιστεί από πλοίο αμερικανικών συμφερόντων, με την συνοδεία μιας Ελληνικής και μιας Ισραηλινής Φρεγάτας. Σε μια τέτοια περίπτωση όλοι καταλαβαίνουμε πως το έργο θα ολοκληρωθεί, μοιάζει εντελώς απίθανο η Τουρκία να προκαλέσει αντιπαράθεση και να προσπαθήσει να εμποδίσει πλοίο με την αμερικάνικη σημαία, συνοδευόμενο από μια Ελληνική και μιας Ισραηλινή Φρεγάτα. Όσον αφορά την Κύπρο, θα μπορεί να διασυνδεθεί στο μέλλον και όταν θα επιλύσει τα όποια εσωτερικά της προβλήματα.
Το ζήτημα είναι αν η Ελλάδα μπορεί να δείξει τις ικανότητές στο διπλωματικό πεδίο και να πετύχει μια τέτοια συμφωνία που θα ήταν εγγύηση ολοκλήρωσης του έργου και να αφήσει πίσω της την παθητική διπλωματία που ασκεί εδώ και δεκαετίες και με τέλειο εκφραστή της τον κ. Γεραπετρίτη.
Αλλά και σε στρατιωτικό επίπεδο, θα πρέπει να αποδείξουμε ότι προστατεύουμε τα συμφέροντά μας ακόμα και με στρατιωτικά μέσα. Μόνο έτσι θα κερδίσουμε τον σεβασμό φίλων και εχθρών μας.
Δεν θέλουμε να πιστεύουμε ότι υπάρχουν κάποιοι κυβερνητικοί παράγοντες που προεξοφλούν την ακύρωση του έργου, προτείνοντας εναλλακτικές λύσεις όπως το ηλεκτρικό καλώδιο να χρησιμοποιηθεί για την ηλεκτρική διασύνδεση Αλεξανδρούπολης – Ρόδου!!!
Αν το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου δεν υλοποιηθεί, η Κύπρος θα παραμείνει ενεργειακά απομονωμένη, η Ελλάδα θα χάσει έναν στρατηγικό μοχλό στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία θα ενισχυθεί προβάλλοντας εναλλακτικά σενάρια διασύνδεσης, ενώ η ΕΕ θα εκτεθεί ως ανίκανη να προωθήσει την ενεργειακή ενοποίηση και την απεξάρτηση από τρίτες χώρες.
Η οικονομική ζημιά θα ανέρχεται σε περισσότερο από 2 δισ. ευρώ, η οποία θα καλυφθεί από τους κρατικούς προϋπολογισμούς Ελλάδας και Κύπρου, ενώ θα πρέπει να επιστραφούν στην ΕΕ το ποσά που έχουν εκταμιευτεί για το έργο.
Συνολικά, θα πρόκειται για γεωπολιτικό πισωγύρισμα που θα αποδυναμώσει τον άξονα Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ και την αξιοπιστία τους στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Του Ανδρέα Βορύλλα, Βουλευτή Β2 Δυτικού Τομέα Αθηνών με τη ΝΙΚΗ
