Εκτενές ρεπορτάζ για την Ελλαδα «που πεθαίνει» λόγω της μείωσης-κατάρρευσης του πληθυσμού, που την οδηγεί σε πρόβλημα «συνέχισης της ύπαρξής της» πραγματοποίησε το CNBC.
Τονίζει μάλιστα ότι αυτό οφείλεται στο τρομακτικό χρέος της χώρας και στην «διάσωσή» της από τους δανειστές με τα εθνοκτόνα Μνημόνια.
«Οι εγκαταλειμμένες πόλεις και χωριά «φαντάσματα» της Ελλάδας προσφέρουν μια απόκοσμη ματιά στο μέλλον μιας χώρας, της οποίας ο πρωθυπουργός έχει προειδοποιήσει για «υπαρξιακή» πληθυσμιακή κατάρρευση» λέει χαρακτηριστικά.
«Χρόνια μείωσης των γεννήσεων, οικονομικής δυσπραγίας και μαζικής μετανάστευσης έχουν αφήσει κενές τεράστιες περιοχές της χώρας.
Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η μείωση του πληθυσμού επιβαρύνει πλέον σημαντικά την κοινωνία – καθώς δεν υπάρχουν αρκετοί νέοι εργαζόμενοι για την ανάπτυξη της οικονομίας και την υποστήριξη των ηλικιωμένων».
Και συνεχίζει: «Ένα καφέ προσφέρει μια ματιά στο παρελθόν στο εγκαταλελειμμένο χωριό Λάστα. Δεν υπάρχει προσωπικό, αλλά αντίθετα ένα σύστημα τιμής, το οποίο επιτρέπει στους επισκέπτες να σερβιριστούν έναν καφέ με αντάλλαγμα μια δωρεά.
Απλώς πιείτε ένα ποτό, αφήστε μια δωρεά και απολαύστε τα λείψανα μιας περασμένης εποχής.
Φωτογραφίες ζωηρών κατοίκων στους τοίχους διαψεύδουν την πραγματικότητα έξω, όπου μια έρημη πλατεία, εγκαταλελειμμένο σχολείο και εγκαταλελειμμένα σπίτια προσφέρουν μια απόκοσμη ματιά στο μέλλον μιας χώρας που κινδυνεύει από κατάρρευση πληθυσμού.
Η Λάστα είναι μόνο μία από τις εκατοντάδες ερημωμένες ή εγκαταλειμμένες πόλεις και χωριά «φαντάσματα» διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα, λόγω ετών μείωσης των γεννήσεων, οικονομικής δυσπραγίας και μαζικής μετανάστευσης.
Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η μείωση του πληθυσμού ασκεί πλέον μεγάλη πίεση σε μια χώρα που μόλις βγαίνει από την κρίση — με ανεπαρκείς νέους για να στηρίξουν την οικονομία στις επόμενες γενιές.
«Ενώ η Ελλάδα βλέπει πολύ σταθερή ανάπτυξη αυτή τη στιγμή, κοιτάζοντας μπροστά, με λιγότερους ανθρώπους να κάνουν τη δουλειά, αυτό θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί», δήλωσε στο CNBC ο Bert Colijn, επικεφαλής οικονομολόγος της ING.
Η Ελλάδα φιλοξενεί ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας στην Ευρώπη:
Στο 1,3, είναι το μισό από αυτό που καταγράφηκε το 1950 και πολύ κάτω από το 2,1 που απαιτείται για την αντικατάσταση του πληθυσμού.
«Πέρυσι, η χώρα κατέγραψε λίγο περισσότερες από 71.400 γεννήσεις, ο χαμηλότερος αριθμός από τότε που ξεκίνησαν τα αρχεία πριν από σχεδόν έναν αιώνα, και μειωμένος περίπου 6% σε σχέση με το 2022.
Η Ελλάδα έχει τώρα περίπου μία γέννηση για κάθε δύο θανάτους και το μερίδιο του πληθυσμού ηλικίας άνω των 65 ετών είναι σχεδόν διπλάσιο από αυτό της ηλικίας 0 έως 14 ετών».
«Η αλήθεια είναι ότι σήμερα ο λαός μας είναι από τους πιο ηλικιωμένους στην Ευρώπη», είπε πέρυσι ο Μητσοτάκης, μιλώντας σε ελληνικό δημογραφικό συνέδριο.
Αυτή η παρακμή είναι πιο ορατή μέσω της εμφάνισης πολλών πόλεων και χωριών-φαντάσματα – τοποθεσίες με κανέναν ή σχεδόν καθόλου κατοίκους, ερημικές καθώς οι τοπικοί πληθυσμοί φεύγουν ή πεθαίνουν.
Μπορεί να είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί ο ακριβής αριθμός τέτοιων τοποθεσιών, δεδομένης της συχνά απομακρυσμένης φύσης τους, αλλά πρόσφατες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των τελείως εγκαταλειμμένων πόλεων και χωριών κοντά στα 200.
Στην τελευταία απογραφή της Ελλάδας το 2021, το χωριό Λάστα είχε μόνιμο πληθυσμό 12 κατοίκων, αλλά όταν το CNBC επισκέφθηκε το 2024 δεν υπήρχαν ενδείξεις μόνιμων κατοίκων.
«Η πρόσφατη δημογραφική πτώση της Ελλάδας μπορεί να αναχθεί σε μεγάλο βαθμό στην κρίση δημόσιου χρέους της χώρας του 2009.
Τα προγράμματα διάσωσης που προκάλεσαν προκάλεσαν χρόνια λιτότητας και χρηματοοικονομικής δυστυχίας για τη χώρα, με την οικονομία να συρρικνώνεται έως και το ένα τέταρτο την επόμενη δεκαετία.
Οι νέοι ήταν από τους περισσότερους που επλήγησαν από την ύφεση, με την ανεργία των νέων να κορυφώνεται στο 59,5% το πρώτο τρίμηνο του 2013 — περισσότερο από το διπλάσιο του εθνικού υψηλού περίπου 27%.
Ως αποτέλεσμα, πολλοί δεν μπορούσαν να δημιουργήσουν νέες ζωές έξω από τα σπίτια της οικογένειάς τους. Από αυτούς που το έκαναν, πολλοί το έκαναν στο εξωτερικό, με εκτιμώμενους περισσότερους από 400.000 ανθρώπους – ή το 9% του εργατικού δυναμικού – να μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια της περιόδου.
Μεγάλο μέρος των υπολοίπων μετακόμισε στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, αναζητώντας καλύτερη δουλειά και εκπαίδευση».
Σήμερα, περισσότερο από το μισό (53,5%) του ελληνικού πληθυσμού ζει στην πρωτεύουσα, την Αθήνα, και τη γύρω περιοχή της Αττικής, καθώς και στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, τη Θεσσαλονίκη.
Εν τω μεταξύ, όλες οι άλλες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των πολύτιμων νησιών της Ελλάδας, έχουν καταγράψει μείωση πληθυσμού τα τελευταία αρκετά χρόνια.
Πολλοί δημογράφοι λένε ότι η μείωση του πληθυσμού της χώρας προέρχεται ακόμη πιο πίσω στη δεκαετία του 1980 – μια άλλη περίοδος οικονομικής παρακμής.
Η πτώση των γεννήσεων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οδήγησε έκτοτε σε μείωση των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία, με το ποσοστό των γυναικών ηλικίας 20 έως 40 ετών τώρα να είναι 150.000 λιγότερες από ό,τι πριν από πέντε χρόνια.
Η κυβέρνηση προβλέπει επί του παρόντος ότι ο πληθυσμός μπορεί να μειωθεί από περίπου 10,4 εκατομμύρια σήμερα σε 7,5 εκατομμύρια έως το 2050 – μείωση μεγαλύτερη από το ένα τέταρτο.
Πρωτοφανής δημογραφική μετάβαση
«Οι δημογραφικές εξελίξεις είναι απολύτως βασικές για την οικονομική ανάπτυξη γενικά. Έχει να κάνει με το πόσα χέρια πρέπει να δουλέψεις και πόσο παραγωγικά μπορεί να είναι αυτά τα χέρια», είπε ο Colijn, τονίζοντας μια «ισχυρή συσχέτιση» μεταξύ της αύξησης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας και του κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
«Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη μέση μιας άνευ προηγουμένου δημογραφικής μετάβασης, όπου η παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού επιβραδύνεται συνεχώς, με ελάχιστες προφανείς ενδείξεις ότι η τάση πρόκειται να μετατοπιστεί», γράφει ο Τζιμ Ριντ, παγκόσμιος επικεφαλής μακροοικονομικής έρευνας της Deutsche Bank, σε έκθεση του Νοεμβρίου.
«Δεδομένου ότι τα δημογραφικά στοιχεία σχεδόν σίγουρα επιδεινώνονται περαιτέρω το QC 2024-2049 [τρίμηνο του αιώνα], είναι λογικό ότι … θα περιμένατε άλλο ένα QC χαμηλότερης του μακροπρόθεσμου μέσου όρου αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ και πραγματικών αποδόσεων των ιδίων κεφαλαίων, ειδικά στο γερμανικό μάρκο [ αναπτυγμένη αγορά] κόσμο», πρόσθεσε.
Η Ελλάδα δεν είναι μόνη της σε αυτό το φαινόμενο: Η δημογραφική συρρίκνωση είναι ένα ζήτημα που αντιμετωπίζουν πολλές ανεπτυγμένες χώρες. Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, με ποσοστά γονιμότητας 1,2 και 0,72 το 2023, αντίστοιχα, είναι από τα πιο γνωστά παραδείγματα χωρών σε δημογραφική παρακμή. Επίσης, μεγάλο μέρος της Δύσης, αλλά και η Κίνα, έχουν ταχέως γηράσκοντα πληθυσμό και ανάγκη για μεγαλύτερη κρατική υποστήριξη.
