Της Μαριάννας Ράππου*
Είμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού, που όλο το χρόνο περιμέναμε, προσπαθώντας να χαλαρώσουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε τον χειμώνα που έρχεται. Όμως, όταν η ένταση του ανέμου ανεβαίνει το μυαλό μας πάει αμέσως στις πυρκαγιές. Μπορούν τα φυτά να ανακουφίσουν έστω και λίγο την αγωνία μας; Ναι, γιατί υπάρχουν ορισμένα φυτά με περισσότερη ή λιγότερη αντοχή στην δίνη της φωτιάς.
Τα ονομάζουμε βραδυφλεγή ή πυρόφυτα και έχουν την ικανότητα να διατηρούν το νερό σε διάφορα μέρη τους, όπως στις ρίζες, τα φύλλα ή τα βλαστικά στελέχη τους. Το αποτέλεσμα είναι να καίγονται με μικρότερη ταχύτητα ρυθμίζοντας έτσι την ένταση της φωτιάς. Τα πεύκα, που συναντάμε συχνά και στον αστικό ιστό, ανήκουν στην κατηγορία των φυτών με γρήγορο ρυθμό ανάφλεξης (ταχυκαή ή πυρόφιλα), με αποτέλεσμα να συμβάλλουν στην γρήγορη εξάπλωση της φωτιάς. Το πεύκο, αν και είναι ωραίο φυτό, μπορεί να αποδειχθεί αρκετά καταστροφικό, σε περίπτωση φωτιάς, καθώς οι βελόνες του είναι ιδιαίτερα εύφλεκτες, ενώ τα κουκουνάρια του μπορούν να εκτοξευθούν σε μεγάλη απόσταση, δημιουργώντας νέες εστίες. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει και ο ευκάλυπτος. Τα φυτά που αντιστέκονται περιορίζοντας την εξάπλωση της φωτιάς, είναι βραδύκαυστα, αειθαλή με πλατιά φύλλα χλωρά, περιέχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε χυμούς, όπως τα παχύφυτα, και μικρή περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια. Παρακάτω θα γνωρίσετε πέντε από αυτά ώστε να ενισχύσετε τον κήπο και το σπίτι σας έναντια στη φωτιά.
Χαρουπιά, Ceratonia Siliqua της οικογένειας Fabaceae
Η χαρουπιά ή ξυλοκερατιά παίρνει το όνομά της από το σχήμα του καρπού της που θυμίζει ξύλινο κέρατο. Είναι δέντρο αειθαλές, αυτοφυές στην χώρα μας, που μπορεί να φτάσει σε βάθος χρόνου τα 18 μέτρα και αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή είδη για δημιουργία αντιπυρικού φράχτη σε κατοικίες. Όλο και περισσότερο τελευταία κερδίζει έδαφος, τόσο ο εμπορικός της ρόλος με την παραγωγή υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντων, όπως το χαρουπόμελο, όσο και ο σημαντικός περιβαλλοντικός της ρόλος καθώς είναι δέντρο ανθεκτικό στις ξηροθερμικές συνθήκες της χώρας μας, χωρίς ιδιαίτερες -έως καθόλου- απαιτήσεις φροντίδας. Επιπλέον το δυνατό ριζικό σύστημα της χαρουπιάς χρησιμοποιείται στην σταθεροποίηση των εδαφών από τη διάβρωση. Το μόνο που πρέπει να προσέξετε είναι ότι δεν αντέχει σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο, αφού παγώνει όταν η θερμοκρασία πέφτει κάτω από το μηδέν.
Φραγκοσυκιά, Opuntia ficus-indica της οικογένειας Cactaceae
Είναι ένας από τους πιο δημοφιλής μεσογειακούς κάκτους με καταγωγή από το Μεξικό. Είναι πολυετές φυτό με μεγάλα στρογγυλά παχιά φύλλα. Φθάνει σε ύψος περίπου 4 με 5 μέτρα ενώ έχει και οριζόντια ανάπτυξη. Δεν έχει κεντρικό κορμό αλλά αποτελείται από σαρκώδεις ελλειψοειδούς σχήματος βλαστούς που ενώνονται μεταξύ σαν παζλ και φέρουν αγκάθια. Στις άκρες των φύλλων της εμφανίζονται οι νόστιμοι καρποί της που τελευταία κερδίζουν έδαφος στις γαστρονομικές επιλογές, λόγω της ιδιαίτερης γεύσης τους αλλά και της διατροφικής τους αξίας. Είναι φυτό με ελάχιστες απαιτήσεις φροντίδας καθώς ευδοκιμεί στα πιο άγονα πετρώδη εδάφη. Ιδιαίτερα ανθεκτική σε ξηροθερμικές συνθήκες δημιουργεί απροσπέλαστους φυτικούς φράκτες σε κήπους και εξοχικές κατοικίες. Επιπλέον με το 90% του φυτικού μέρους της φραγκοσυκιάς να περιέχει νερό, καίγεται δύσκολα, ενώ γίνεται ασπίδα προστασίας της κατοικίας σας από ενδεχόμενο κίνδυνο φωτιάς.
Γιούκα, Yucca sp. της οικογένειας Asparagaceae.
Δημοφιλές καλλωπιστικό φυτό κατακλύζει τις αυλές μας καθώς είναι πολύ ανθεκτικό είδος χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις φροντίδας. Αειθαλές φυτό μοιάζει με κάκτο χωρίς να είναι. Έχει αργό ρυθμό ανάπτυξης και μπορεί να φτάσει τα τρία μέτρα σε βάθος χρόνου. Σχηματίζει ροζέτες με φύλλα δερματώδη, λογχοειδή που φέρουν αγκάθι στις άκρες τους. Το μικρό ριζικό σύστημα που αναπτύσσει το καθιστά κατάλληλο φυτό και για φύτευση σε γλάστρες. Σχηματίζει εντυπωσιακή κρεμ ταξιανθία “φόβης” (σχήμα καμπάνας) στο κέντρο της ροζέτας των φύλλων από τον Ιούνιο έως των Οκτώβριο. Προσοχή χρειάζεται πού θα το τοποθετήσετε στο χώρο σας καθώς τα φύλλα του είναι αιχμηρά και ενέχει ο κίνδυνος τραυματισμού από μικρά παιδιά ή κατοικίδια. Τέλος, λάβετε υπόψη ότι τα φύλλα του είναι τοξικά για τα κατοικίδια εφόσον καταποθούν.
Λικιδάμβαρη, Liquidambar styraciflua της οικογένειας Altingiaceae
Η λικιδάμβαρη είναι ένα υπέροχο φυλλοβόλο δένδρο με καταγωγή από το Μεξικό που είναι πολύ καλά προσαρμοσμένο στις Μεσογειακές συνθήκες της χώρας μας. Έχει πλούσιο διακοσμητικό φύλλωμα που το φθινόπωρο μας χαρίζει κοκκινοπορτοκαλί αποχρώσεις κάνοντας ιδιαίτερα όμορφη αίσθηση. Μπορεί να ξεπεράσει τα 20 μέτρα για αυτό προσέξτε κατά την φύτευση της να εξασφαλίσετε επαρκή χώρο. Εύκολο και ανθεκτικό φυτό αντέχει στις ξηροθερμικές συνθήκες αλλά και σε χαμηλές θερμοκρασίες. Τα πλατύφυλλα φυλλοβόλα δέντρα έχουν φυσικά υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία και επομένως αντέχουν αρκετά καλά στη φωτιά. Κατάλληλο για φύτευση σε πεζοδρόμια αλλά και ως κεντρικό στοιχείο ενδιαφέροντος.
Κουμαριά, Arbutus unedo, της οικογένειας Ericaceae
Είναι ανθεκτικός θάμνος που φτάνει τα τρία μέτρα και μπορεί να διαμορφωθεί σε δέντρο. Με πλούσιο έντονα πράσινο συμπαγές φύλλωμα, που παραμένει τον χειμώνα, είναι φυτό που αντιστέκεται στις πυρκαγιές. Αυτοφυές σε πολλά μέρη της Ελλάδας είναι άψογα προσαρμοσμένο στις κλιματολογικές συνθήκες της χώρας μας. Σχηματίζει λευκά άνθη στο τέλος του φθινοπώρου που θα δώσουν πορτοκαλί στρογγυλούς καρπούς, τα γνωστά κούμαρα. Προτιμά τις προσήλιες θέσεις και χρειάζεται πότισμα μέχρι να εγκατασταθεί ικανοποιητικά στον κήπο σας. Ανθεκτικό στην ξηρασία αλλά και στον παγετό. Έχει την ιδιότητα να αναβλαστάνει αμέσως σε περίπτωση φωτιάς προστατεύοντας έτσι τα εδάφη από την διάβρωση. Ιδανικό φυτό για το σχηματισμό μπορντούρας μεσογειακού στυλ ή για την οριοθέτηση εξοχικών κατοικιών.
Για ένα όσο το δυνατόν πιο ξένοιαστο καλοκαίρι μην ξεχνάτε να απομακρύνετε από τους κήπους σας ξερά κλαδιά και χόρτα που αποτελούν νεκρά υλικά βοηθώντας στην εξάπλωση ενδεχόμενης πυρκαγιάς.
*Η Μαριάννα Ράππου είναι Garden Coach, Γεωπόνος και Αρχιτέκτων Τοπίου / Instagram:@mariannarappou
