Με ένα σλόγκαν περί «νομιμότητας παντού», ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε από τη ΔΕΘ για ένα κύμα μεταρρυθμίσεων. “Με τη Δικαιοσύνη στο επίκεντρο, να πολεμά πριν από όλα την ατιμωρησία”, όπως είπε χαρακτηριστικά. Και απαρίθμησε:
-”Σήμερα πρακτικά κάθε φυλάκιση ως πέντε χρόνια αναστέλλεται ή μετατρέπεται. Όσοι παρανομούν δεν έχουν τελικά το φόβο της ποινής, αποθρασύνονται, ξανακάνουν τα ίδια εγκλήματα. Δρομολογούμε με το Υπουργείο Δικαιοσύνης μια σειρά από στοχευμένες παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα. Παραβάτες αδικημάτων που θεωρούνται μικρά αλλά κοστίζουν ζωές και περιουσίες μπορούν να φυλακίζονται και με την πρωτόδικη απόφαση. Από τον οδηγό που με ευθύνη του σκοτώνει στο δρόμο μέχρι τις συμμορίες διαρρηκτών και από τους εξ αμελείας εμπρηστές μέχρι τους τραμπούκους των πανεπιστημίων και των γηπέδων”, είπε.
Τι εννοεί:
Εννοεί ότι ο σχεδιασμός του νέου κώδικα, εισαγάγει το μέτρο της μερικής έκτισης ποινής ακόμα και για μικρές ποινές έως 3 χρόνια. Δηλαδή κάποιος που καταδικάστηκε σε μικρή πλημμεληματική ποινή θα εκτίει ένα μέρος της ποινής. Συγκεκριμένα πρόκειται για εξαγγελία που είχε κάνει πολλάκις και ο Γιώργος Φλωρίδης με την ανάληψη των καθηκόντων του και επανέλαβε με έμφαση με αφορμή την υπόθεση (και το αδίκημα) των εμπρησμών. Έτσι πλέον όποιος καταδικαστεί για πλημμέλημα με ποινή έως 3 χρόνια μπορεί να οδηγηθεί στις φυλακές από 10 μέρες έως 3 μήνες.
Συγκεκριμένα στο άρθρο 100 ΠΚ σχεδιάζεται προσθήκη σύμφωνα με την οποία αν το δικαστήριο κρίνει ότι η μετατροπή της ποινής σε χρηματική ή σε παροχή κοινωφελούς εργασίας δεν θα είναι επαρκής για να τον αποτρέψει από την τέλεση άλλων αξιόποινων πράξεων “και ότι για τον σκοπό αυτόν είναι απολύτως αναγκαία η έκτιση μέρους της στερητικής της ελευθερίας ποινής, μπορεί να διατάξει την πραγματική εκτέλεση του μέρους αυτού, η διάρκεια του οποίου δεν μπορεί να είναι κατώτερη των δέκα (10) ημερών ούτε ανώτερη των τριών (3) μηνών, και την αναστολή εκτέλεσης του υπολοίπου”.
Μάλιστα αν παραβιάσει τους περιοριστικούς όρους που του επιβλήθηκαν μετά την έκτιση του μέρους της ποινής μπορεί να διαταχθεί “έως και πραγματική έκτιση μέρους της ποινής φυλάκισης που επιβλήθηκε, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες”.
Ο εμπρησμός και άλλα αδικήματα
Η διάταξη αυτή ουσιαστικά βρίσκει εφαρμογή (πέραν από τα αδικήματα της αποκαλούμενης χαμηλής παραβατικότητας) και στα εξ αμελείας αδικήματα (χωρίς δόλο) συμπεριλαμβανομένου και του εμπρησμού. Έτσι και ο εμπρησμός εξ αμελείας μπορεί να οδηγήσει στις φυλακές κάποιον που καταδικάστηκε με ποινή έως 3 χρόνια (άρθρο 264 ΠΚ παρ 2 που αναφέρει πως “…όποιος στις περιπτώσεις της προηγούμενης παραγράφου προκαλεί από αμέλεια την πυρκαγιά από την οποία μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα ή κίνδυνος για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία (3) έτη”).
Παράλληλα όμως σχεδιάζεται και παράγραφος 3 που καθιστά ποινικά κολάσιμη την παράλειψη καθαρίσματος οικοπέδων κλπ δηλαδή τα μλέτρα πυροπροστασίας που αποφασίζουν οι αρμόδιες αρχές. Η ποινή εδώ είναι έως 1 έτος ( με δυνατότητα δηλαδή να οδηγηθεί όποιος δεν καθαρίζει για ένα διάστημα στις φυλακές) και με 3 έτη αν αυτό συνετέλεσε στο να εξαπλωθεί η φωτιά. Η συγκεκριμένη παράγραφος αναμένεται να αναφέρει πως “…όποιος παραβαίνει τις διατάξεις που εκδίδει η αρμόδια αρχή για τη λήψη προληπτικών μέτρων πυροπροστασίας, ιδίως, οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων εντός ή εκτός ρυμοτομικού σχεδίου, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα (1) έτος και εάν η ανωτέρω παράλειψη συνέβαλε ουσιωδώς στην εξάπλωση πυρκαγιάς, με την ποινή της προηγούμενης παραγράφου (σ.σ 3 έτη)”..
Οι ποινές
Η δεύτερη αναφορά ή κατεύθυνση αφορά την πραγματική έκτιση των ποινών. Όπως είπε ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης “δεν είναι το βάρος των ποινών, όσο η εφαρμογή τους. Κάποιος καταδικάζεται για 15 χρόνια και αποφυλακίζεται στα πέντε”.
Βέβαια ο συνολικός σχεδιασμός της κυβέρνησης , σύμφωνα τουλάχιστον με τους μέχρι τώρα σχεδιασμούς ,φέρνει αυτή την αύξηση στην έκτιση των ποινών μέσω της αύξησης των ορίων ανωτάτων ποινών. Δηλαδή δεν προβλέπεται αύξηση των ποσοστών έκτισης που είναι ήδη ψηλά (4/5 με την πλασματική έκτιση σε βαριά αδικήματα, με νομοσχέδιο του Κ.Τσιάρα) αλλά προβλέπεται αύξηση των ορίων συνολικής αλλά και ανώτατης πρόσκαιρης κάθειρξης στα προ του 2019 επίπεδα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του dikastiko.gr τροποποιούνται τα άρθρα 52 και 94 του ΠΚ και :
-Αυξάνεται το όριο των ποινών πρόσκαιρων καθείρξεων και ορίζεται πια από 5 έως 20 έτη, όταν μέχρι τώρα ήταν έως 15 έτη. Όσον αφορά στην συνολική ποινή (για περισσότερες της μιας επιμέρους ποινές) αυτή επιστρέφει στα 25 έτη. Συγκεκριμένα, για κάθειρξη από 20 έτη που ήταν το μέγιστο όριο πλέον γίνεται 25 και για τα πλημμελήματα από 8 έτη μέγιστο όριο γίνεται δέκα έτη.
-Τροποποιείται το άρθρο 42 για την απόπειρα: Έτσι ενώ ως γνωστόν η απόπειρα οδηγεί στην επιβολή μειωμένης ποινής κατ’ άρθρο 83 ΠΚ, η νέα ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα επιβολής της ίδιας ποινής και στην απόπειρα και στην τετελεσμένη πράξη όταν η μειωμένη ποινή δεν κρίνεται αρκετή για να αποτρέψει το δράστη από την τέλεση άλλων αξιόποινων πράξεων. Επίσης – κατ’ επέκταση αλλάζει το άρθρο 83ΠΚ και αυξάνονται τα πλαίσια όσον αφορά τη μειωμένη ποινή. Συγκεκριμένα, όπου ο νόμος όριζε ως μέγιστη ποινή τα 8 έτη πλέον αυξάνει σε 12 έτη.
Ταχύτητα
Όπως είπε ο κ. Μητσοτάκης βασικό ζητούμενο επίσης είναι “οι γρήγορες αποφάσεις. Με μέτρα όπως η καθιέρωση της μίας και μόνης αναβολής στις δίκες, η ψηφιοποίηση των διαδικασιών, ώστε να προσεγγίσουμε έως το 2027 τους χρόνους αποφάσεων στην Ευρώπη”.
Για το δεύτερο σκέλος το είχε περιγράψει προ μηνός ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ι. Μπούγας : «Έχουμε πλέον ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα, η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός έχει πει ότι θα έχουμε τελεσίδικες αποφάσεις σε ένα χρονικό διάστημα 500 ημερών, επομένως με αυτό το χρονικό πλαίσιο θα κινηθούμε για να κάνουμε και τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που επιβάλλονται αλλά και τις απαραίτητες υποδομές έτσι ώστε να έχουμε πετύχει αυτόν τον χρόνο στην έκδοση τελεσίδικης απόφασης. Για τις υποθέσεις που εκκρεμούν, θα υπάρξει ένα μεταβατικό στάδιο το οποίο θα ρυθμιστεί».
Όσον αφορά στο σκέλος των αναβολών , που αποκάλυψε το dikastiko.gr η προσθήκη στο άρθρο του 349 ΚΠΔ αφορά επιβολή “χρηματικού” κόφτη στις αναβολές, αφού για να αναβληθεί ένα δικαστήριο για κώλυμα του δικηγόρου, θα πρέπει να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Η συζήτηση αυτή τη στιγμή πιθανόν αφορά το ύψος των παραβόλων αλλά δύσκολα θα ανασκευαστεί.
Η τελευταία φράση του πρωθυπουργού για τη Δικαιοσύνη ανέφερε: “Το ξέρετε καλά όσοι ξέρετε από δικαστήρια: καθυστέρηση, έξοδα, ταλαιπωρία, γενική διαμαρτυρία και πίσω από όλα αυτά, τερτίπια όσων φροντίζουν η υπόθεσή τους να ξεχαστεί, να παραγραφεί, να «πέσει στα μαλακά». Είναι κάτι το οποίο αδικεί τη μεγάλη πλειοψηφία και των δικαστών και των δικηγόρων. Πριονίζει όμως και την ασφάλεια δικαίου όλης της χώρας, γιατί η Θέμις παύει να είναι τυφλή όταν είναι τόσο αργή”.
