Σημαντικές αλλαγές στο τοπίο της επαγγελματικής ασφάλισης φέρνει ο νέος νόμος που προωθεί η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως, με στόχο τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση της συμπληρωματικής ασφάλισης στη χώρα. Η μεταρρύθμιση εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική ενίσχυσης του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης, που επιδιώκει να δημιουργήσει περισσότερο ανταγωνιστικά, διαφανή και βιώσιμα επαγγελματικά ταμεία.
Ένα από τα βασικά στοιχεία του νέου πλαισίου είναι η διεύρυνση των επιλογών για εργαζομένους και εργοδότες, τόσο σε επίπεδο φορέων όσο και επενδυτικών προϊόντων. Στόχος είναι να δοθεί μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά και να ενισχυθεί η συμμετοχή, ιδίως από κλάδους που μέχρι σήμερα δεν είχαν ενεργή παρουσία στον θεσμό των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ). Παράλληλα, επιχειρείται η ενίσχυση της εποπτείας, με πιο αυστηρούς κανόνες διακυβέρνησης και έμφαση στην προστασία των ασφαλισμένων.
Η κ. Κεραμέως μετά το κλείσιμο της κοινωνικής συμφωνίας, για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας με τους κοινωνικούς εταίρους, προτίθεται να αλλάξει τα δεδομένα και στον 2ο Πυλώνα Ασφάλισης στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, κάνοντας μια από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις των τελευταίων χρόνων .
Τον τελευταίο καιρο έχει τονίσει ότι η επαγγελματική ασφάλιση αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των εργαζομένων στο μέλλον, αλλά και για τη διασφάλιση ενός πιο ανθεκτικού ασφαλιστικού συστήματος. Παράλληλα, η μεταρρύθμιση συνδέεται με την ανάγκη προσέλκυσης επενδύσεων, καθώς τα ΤΕΑ μπορούν να λειτουργήσουν ως μοχλός ανάπτυξης μέσω των κεφαλαίων που διαχειρίζονται.
Αξιόπιστες πληροφορίες αναφέρουν ότι η υπουργός εποπτεύει την κατάρτιση ενός νέου νομοσχεδίου που αφενός θα διορθώνει τις ανορθογραφίες του Ν.5078/2023 και αφετέρου θα θωρακίζει θεσμικά τον κλάδο της επαγγελματικής ασφάλισης με σύγχρονο, εμπειρικά δοκιμασμένο και προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα, νέο νομοθετικό πλαίσιο. Η νομοθετική πρωτοβουλία της υπουργού Εργασίας αναμένεται να εκδηλωθεί πολύ σύντομα αφού προηγήθηκαν διαβουλεύσεις με τους θεσμικούς φορείς και τους κοινωνικούς εταίρους.
Θα περιλαμβάνει τη δημιουργία ισότιμου ρυθμιστικού πλαισίου μεταξύ των φορέων του 2ου πυλώνα, καθιέρωση ισότιμων και εναρμονισμένων υποχρεώσεων ενημέρωσης προς τα ασφαλισμένα τους μέλη, φορητότητα μεταξύ ΤΕΑ και των Ομαδικών Ασφαλιστηρίων Συμβολαίων, αναμόρφωση των κινήτρων συμμετοχής και ανασχεδιασμό του φορολογικού πλαισίου. Επίσης, αναμένεται να εξεταστεί η θέσπιση της εισαγωγής συστήματος αυτόματης εγγραφής των εργαζομένων σε πολυεργοδοτικά επαγγελματικά ταμεία με δυνατότητα εξόδου μετά από 1 ή 2 χρόνια, στοιχείο που αποτελεί και πρόσφατη ισχυρή σύσταση της Κομισιόν προς τα κράτη-μέλη για την ενίσχυση των συμπληρωματικών συντάξεων κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα.
Σύμφωνα με τις ιδιες πληροφορίες προωθείται η δημιουργία ενός νέου προϊόντος το Ομαδικό Ασφαλιστικό Προϊόν Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΟΑΠΕΣ), με αυξημένη θεσμική θωράκιση και κανόνες διαφάνειας, που θα λειτουργεί με όρους αντίστοιχους με αυτούς των ΤΕΑ. Ακόμη, μεταξύ των αλλαγών που προωθούνται, είναι μια σειρά από διευκολύνσεις στην ανταλλαγή ασφαλισμένων μεταξύ Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) και ομαδικών συμβολαίων, αλλά και μέτρα για την ενιαία πλέον αντιμετώπιση Επαγγελματικών Ταμείων και Ομαδικών Ασφαλιστήριων Συμβολαίων.
Το νέο νομοσχέδιο θα επιχειρεί να διορθώσει στρεβλώσεις του ισχύοντος συστήματος και να ξεμπλοκάρει την ανάπτυξη των επαγγελματικών ταμείων, τα οποία παραμένουν στάσιμα λόγω φορολογικών αντικινήτρων και περιοριστικών προϋποθέσεων συμμετοχής.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι η συνολική αξία του ενεργητικού των ΤΕΑ αυξήθηκε κατά 3,8% στο τέλος του β’ τριμήνου του 2025, φτάνοντας τα 2,639 δισ. ευρώ από 2,543 δισ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο. Η άνοδος αυτή επιβεβαιώνει ότι τα επαγγελματικά ταμεία, ως θεσμοί συμπληρωματικής ασφάλισης, παραμένουν οικονομικά υγιή και αποδοτικά. Ωστόσο, η ανάπτυξή τους είναι περιορισμένη. Παρά το θεσμικό πλαίσιο του 2023, δεν έχει συσταθεί ούτε ένα νέο ταμείο, γεγονός που σύμφωνα με ειδικούς οφείλεται κυρίως στο φορολογικό καθεστώς των παροχών τους.
Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Εργασίας, εξετάζεται ακόμη και η πλήρης αναδιάρθρωση της φορολόγησης, με στόχο να υπάρχει προοδευτικά χαμηλότερος φόρος για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας εισόδου.
Σήμερα, ο νόμος 5078/2023 προβλέπει φορολόγηση των παροχών με συντελεστές που κρίνονται υψηλοί, ειδικά για όσους μπαίνουν σε ΤΕΑ σε μεγαλύτερη ηλικία. Για ασφάλιση έως 5 έτη, ο φόρος φτάνει το 20% για εφάπαξ και το 10% για περιοδική παροχή. Για 6 έως 10 έτη, οι συντελεστές είναι 15% και 7,5% αντίστοιχα, ενώ για 11 έως 20 έτη πέφτουν στο 10% και 5%. Μόνο μετά τα 20 έτη ασφάλισης υπάρχει πραγματικά ευνοϊκό πλαίσιο, με φορολογία 5% για εφάπαξ και 2,5% για σύνταξη.
Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι ασφαλισμένοι που σκέφτονται να ενταχθούν σε ένα επαγγελματικό ταμείο βρίσκονται ήδη σε ηλικία που δεν προλαβαίνουν να συμπληρώσουν τέτοια μακρά περίοδο ασφάλισης.
Μεγάλη αλλαγή θα αποτελέσει και η άρση των ηλικιακών εμποδίων. Στο νέο πλαίσιο θα δίνεται η δυνατότητα σε ασφαλισμένους μεγαλύτερης ηλικίας να ενταχθούν χωρίς η παραμονή τους να φορολογείται με τόσο υψηλούς συντελεστές.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους ελεύθερους επαγγελματίες, για τους οποίους τα επαγγελματικά ταμεία μπορούν να λειτουργήσουν ως «σωσίβιο». Οι περισσότεροι ασφαλίζονται στην πρώτη κατηγορία εισφορών του ΕΦΚΑ, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να ξεπεράσουν μελλοντικά μια σύνταξη των 700–800 ευρώ.
Γι’ αυτό και το υπουργείο εργασίας ετοιμάζει ρυθμίσεις που θα διευκολύνουν τη σύσταση νέων ΤΕΑ, χωρίς τον σημερινό περιορισμό των 100 ατόμων. Τα νέα ταμεία θα μπορούν να δημιουργούνται με μικρότερο αριθμό μελών, ακόμη και από επαγγελματίες που δεν ανήκουν στον ίδιο κλάδο.
Παράλληλα, θα επιτρέπεται η μεταφορά από ομαδικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο σε επαγγελματικό ταμείο, ώστε εργαζόμενοι που καλύπτονται από συμβάσεις ιδιωτικών εταιρειών να μπορούν να προστατεύουν το ασφαλιστικό τους κεφάλαιο με μεγαλύτερη ευελιξία. Όποια φορολογικά κίνητρα θεσπιστούν θα αφορούν αυτομάτως και τα ομαδικά ασφαλιστήρια των επιχειρήσεων.
Χωρίς αμφιβολία ο νέος νόμος αναμένεται να διαμορφώσει έναν πιο δυναμικό και ανταγωνιστικό χώρο επαγγελματικής ασφάλισης, εισάγοντας ένα πλαίσιο που συνδυάζει ευελιξία, ασφάλεια και προοπτικές ανάπτυξης για εργαζομένους και εργοδότες.
