Τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα, απόρροια της οικονομικής κρίσης , ένα μεγάλο ποσοστό νοικοκυριών και επιχειρήσεων «πνίγεται» σε οφειλές προς το Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες ή servicers — με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται οι κατασχέσεις, οι πλειστηριασμοί, αλλά και η κοινωνική ανασφάλεια. Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση , το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης έχει εντοπίσει το πρόβλημα και προτείνει ένα νέο πλέγμα ρυθμίσεων, που δεν θα βασίζεται μόνο στο ύψος της οφειλής, αλλά — σημαντικότερο — στην πραγματική οικονομική δυνατότητα του οφειλέτη.
Η βούληση είναι να συνδεθεί η ρύθμιση οφειλών με εισόδημα, περιουσία, καταθέσεις, και γενικότερα το οικονομικό προφίλ του οφειλέτη — ώστε να μην αφήνονται άνθρωποι «εκτός» μόνο και μόνο επειδή έχουν μια μεγάλη, αλλά μη βιώσιμη οφειλή, ενώ δεν μπορούν να ανταποκριθούν.
Αυτή η λογική — να αξιολογείται η δυνατότητα πληρωμής, όχι μόνο το ποσό οφειλής — αντιπροσωπεύει μια σημαντική στροφή, από τα «σκληρά» σταθερά όρια σε μια πιο ευέλικτη και δίκαιη προσέγγιση.
Οι αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης χρεών και ευρύτερα στο μείζον ζήτημα του ιδιωτικού χρέους, η επέκταση του ισχύοντος πλαισίου των προστίμων και στις νέες μορφές ηλεκτρονικών συναλλαγών όπως το IRIS, οι βελτιώσεις στη διαδικασία εξωδικαστικής επίλυσης των φορολογικών διαφορών με την Εφορία, οι φοροαπαλλαγές για τα ακίνητα των κοινωφελών οργανισμών, καθώς και τα πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας στις συναλλαγές, ενσωματώθηκαν στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για τις σχολάζουσες κληρονομιές .
Στο μέτωπο του εξωδικαστικού μηχανισμού και γενικότερα του ιδιωτικού χρέους «προχωρούν» αλλαγές οι οποίες ενισχύουν την προστασία των οφειλετών στις περιπτώσεις ποινικών διώξεων μετά την πτώχευση, ενώ παρέχεται δωρεάν κρατική συμβουλευτική για να αποφευχθεί η κατάρρευση του οφειλέτη.
Πιο συγκεκριμένα, με την έκδοση της απόφασης της πτώχευσης (ή την εγγραφή στο Μητρώο Φερεγγυότητας), «παγώνει» κάθε ποινική δίωξη για χρέη σε Εφορία και ΕΦΚΑ.
Αν ο οφειλέτης ολοκληρώσει τη διαδικασία της πτώχευσης και απαλλαγεί νόμιμα από τα χρέη του, μετά την παρέλευση 1 ή 3 ετών, το αδίκημα διαγράφεται οριστικά (εξάλειψη του αξιόποινου).
Τι αλλάζει — τα βασικά σημεία των νέων ρυθμίσεων
Ο βασικός μηχανισμός ρύθμισης των οφειλών είναι ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών. Το 2025, μετά από νομοθετικές παρεμβάσεις, διευρύνθηκαν τα κριτήρια για ένταξη σε αυτόν.
Συγκεκριμένα, διπλασιάστηκαν τα εισοδηματικά και περιουσιακά όρια που καθορίζουν ποιοι δικαιούνται υποχρεωτική πρόταση ρύθμισης από πιστωτές.
Τα όρια ανά είδος νοικοκυριού έχουν ως εξής: π.χ. μονοπρόσωπο νοικοκυριό με εισόδημα έως 14.000 €, περιουσία έως 240.000 €, καταθέσεις έως 14.000 €. Για οικογένειες τεσσάρων μελών, τα όρια φτάνουν σε 35.000 € εισόδημα / 330.000 € περιουσία / 35.000 € καταθέσεις.
Η διεύρυνση αυτή σημαίνει ότι πλέον δεν καλύπτονται μόνο οι «ευάλωτοι» οικονομικά , αλλά και μεγάλη μερίδα της μεσαίας τάξης — δηλαδή νοικοκυριά και επαγγελματίες που δεν θεωρούνται φτωχοί, αλλά αδυνατούν να εξυπηρετήσουν άμεσα τις οφειλές τους.
Παράλληλα, o Εξωδικαστικός πλέον προσφέρει ρύθμιση οφειλών προς Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες, servicers κ.λπ. — μια ολιστική λύση για φυσικά και νομικά πρόσωπα.
Με τις νέες διατάξεις, οι πιστωτές υποχρεούνται να υποβάλουν έγγραφη πρόταση ρύθμισης τουλάχιστον τρεις μήνες πριν από πλειστηριασμό — ώστε να δοθεί πραγματική ευκαιρία ρύθμισης · όχι εκ των υστέρων.
Η βασική φιλοσοφία πίσω από τις αλλαγές είναι κοινωνική δικαιοσύνη και προστασία της κοινωνικής συνοχής.
Η διεύρυνση των κριτηρίων σημαίνει ότι περισσότερα νοικοκυριά: τόσο ευάλωτα όσο και μεσαίας τάξης — θα έχουν πρόσβαση σε βιώσιμη ρύθμιση.
Με άλλα λόγια: πρόκειται για μια προσπάθεια να γίνει η διαχείριση χρεών — τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου — πιο ευέλικτη, προσαρμοσμένη στην πραγματικότητα και πιο δίκαιη κοινωνικά.
Η εικόνα στην πράξη — τι δείχνουν τα στοιχεία
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, τον Νοέμβριο 2025 ολοκληρώθηκαν 2.450 νέες ρυθμίσεις μέσω του Εξωδικαστικού, με συνολικό ύψος ρυθμιζόμενων οφειλών που προσεγγίζει τα 600 εκατ. €.
Από την έναρξη λειτουργίας του μηχανισμού, έχουν ολοκληρωθεί έως τώρα 48.414 ρυθμίσεις, που αντιστοιχούν σε αρχικές οφειλές ύψους περίπου 15,26 δισ. €.
Ειδικά για τα ευάλωτα νοικοκυριά και άτομα με αναπηρία φαίνεται ότι ο Εξωδικαστικός προσφέρει πραγματική διέξοδο: πολλές από τις ρυθμίσεις αφορούν τέτοιες περιπτώσεις, ενώ έχουν υπάρξει και ρυθμίσεις που προστατεύουν την κύρια κατοικία από πλειστηριασμό.
Η συμμετοχή πιστωτών (τραπεζών, servicers, Δημοσίου) στην υποχρεωτική αποδοχή ρύθμισης φαίνεται να έχει αυξηθεί — καθιστώντας τον Εξωδικαστικό πιο αποτελεσματικό και προσβάσιμο.
Συνολικά, το νέο πλαίσιο δείχνει ότι απαντά στην ανάγκη όχι μόνο οικονομικής ανάσας, αλλά και κοινωνικής δικαιοσύνης — δίνοντας σε «πραγματικούς ανθρώπους με πραγματικά προβλήματα» την ευκαιρία να ρυθμίσουν τις οφειλές τους με όρους βιώσιμους.
Οι νέες ευέλικτες ρυθμίσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές για:
-Νοικοκυριά χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος, που έχουν συσσωρευμένες οφειλές προς Δημόσιο ή ασφαλιστικά ταμεία.
-Ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν ρευστότητα ή εποχικότητα στην δραστηριότητά τους.
-Οφειλέτες που δεν είναι «υπερχρεωμένοι» με χιλιάδες ευρώ δάνεια, αλλά χρωστούν φόρους, ασφαλιστικές εισφορές ή έχουν μικτά χρέη — και χρειάζονται δόσεις και ευελιξία.
-Όσους κινδυνεύουν με κατασχέσεις ή πλειστηριασμούς — ειδικά αν πρόκειται για κύρια κατοικία.
Οι νέες ευέλικτες ρυθμίσεις οφειλών που προωθούνται αποτελούν μια σημαντική ευκαιρία για πολλούς πολίτες και επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση, όσοι βρίσκονται σε δεινή οικονομική θέση ή απλώς επιθυμούν να τακτοποιήσουν οφειλές — προς Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία ή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα — έχουν σήμερα , για πρώτη φορά , πολύ πιο ρεαλιστική, βιώσιμη και δικαιότερη επιλογή.
