Του Βασιλη Ταλαμαγκα
Ο Αλέξης Τσίπρας αποτελεί μία από τις πιο χαρακτηριστικές πολιτικές φυσιογνωμίες της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Ανήλθε στο προσκήνιο ως ηγετική μορφή της ριζοσπαστικής Αριστεράς, διαμόρφωσε ως πρωθυπουργός την πολιτική ατζέντα για σχεδόν μια δεκαετία και εξακολουθεί να διατηρεί σημαντική επιρροή στον κεντροαριστερό χώρο. Το ερώτημα αν μπορεί να θεωρηθεί σήμερα η «πιο ισχυρή προσωπικότητα της Κεντροαριστεράς» και αν είναι δυνατό να μετακινηθεί από τον ριζοσπαστισμό προς έναν πιο κεντρώο προσανατολισμό, παραμένει αντικείμενο πολιτικής ανάλυσης και συζήτησης.
Ο Τσίπρας ξεκίνησε από το φοιτητικό κίνημα και εξελίχθηκε σε ηγετικό στέλεχος μιας Αριστεράς που διαφοροποιούνταν από τον παραδοσιακό χώρο του ΠΑΣΟΚ. Με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, βρέθηκε στο κέντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, αντανακλώντας την αλλαγή συσχετισμών μετά την κρίση του 2008. Η πρώτη φάση της διακυβέρνησής του χαρακτηρίστηκε από έντονη ριζοσπαστική ρητορική, συγκρούσεις με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και το δημοψήφισμα του 2015. Ωστόσο, μετά τη συμφωνία του καλοκαιριού της ίδιας χρονιάς, ο ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Τσίπρα ακολούθησε μια περισσότερο πραγματιστική και μετριοπαθή γραμμή.
Αυτή η μετάβαση από τη ριζοσπαστική αντιπολίτευση στη διαχείριση της εξουσίας έδειξε ότι ο Τσίπρας μπορούσε να επαναπροσδιορίζει τη στάση του με βάση τις ιστορικές συνθήκες. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την ανάλυση της δυνατότητάς του να μετακινηθεί ακόμη πιο κεντρικά στο πολιτικό φάσμα.
Η επιρροή του στον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς παραμένει κυρίαρχη . Παρά τον κομματικό ανταγωνισμό, δύσκολα μπορεί να βρεθεί άλλη προσωπικότητα που να συγκεντρώνει αντίστοιχη αναγνωρισιμότητα, εμπειρία εξουσίας και πολιτικό κεφάλαιο. Η σκιά του Τσίπρα καλύπτει τόσο την αριστερή πλευρά του πολιτικού φάσματος όσο και μεγάλο μέρος του κεντροαριστερού χώρου, ο οποίος αναζητεί σταθερή ταυτότητα και ηγεσία.
Ωστόσο, η έννοια της «ισχυρότερης προσωπικότητας» στην πολιτική δεν είναι μόνο θέμα δημοτικότητας. Συνδέεται με την ικανότητα συγκρότησης συμμαχιών, διαμόρφωσης προγραμματικού λόγου και διαχείρισης της πολυφωνίας. Σε αυτά τα επίπεδα, ο Τσίπρας έχει αποδείξει ότι μπορεί να επιβληθεί ως πόλος έλξης, χωρίς όμως να σημαίνει ότι επικρατεί αδιαμφισβήτητα στον κεντροαριστερό χώρο.
Ο όρος «ακροκεντρώος» περιγράφει μια πολιτική ταυτότητα που κινείται στο άκρο του κέντρου: ένας πολιτικός που προσαρμόζει τον λόγο του σε συναινετική, πραγματιστική και θεσμικά προσανατολισμένη κατεύθυνση, διατηρώντας όμως ορισμένες ιδεολογικές αναφορές. Η πορεία του Τσίπρα μετά το 2015 δείχνει ότι μπορεί να μετατοπιστεί σε πιο μετριοπαθή στάση όταν το απαιτούν οι συνθήκες.
Ωστόσο, η πλήρης υιοθέτηση μιας «ακροκεντρώας» ταυτότητας θα έθετε το ερώτημα της απώλειας του πυρηνικού αριστερού χαρακτήρα του. Εκεί βρίσκεται και το όριο: πόσο μπορεί να μετακινηθεί χωρίς να αποξενώσει το κοινό που τον ανέδειξε;
Η απάντηση εξαρτάται από τις πολιτικές εξελίξεις, την κατάσταση της ελληνικής Κεντροαριστεράς και την ικανότητά του να συνθέσει διαφορετικές παραδόσεις.
Ο Αλέξης Τσίπρας παραμένει μια από τις πιο καθοριστικές φυσιογνωμίες της ελληνικής Κεντροαριστεράς. Το ενδεχόμενο να εξελιχθεί σε πλήρως κεντρώο πολιτικό δεν μπορεί να αποκλειστεί, αλλά θα απαιτούσε λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στην πολιτική του κληρονομιά και τις νέες ανάγκες του εκλογικού σώματος.
Το αν τελικά θα μπορέσει να ενσαρκώσει μια νέα «ακροκεντρώα» ταυτότητα θα κριθεί από τις συνθήκες και από τις επιλογές του ίδιου μέσα στο μεταβαλλόμενο πολιτικό τοπίο.
