Ο Ειδικός Πραγματογνώμονας σε θέματα πυρκαγιών και Τεχνικός Σύμβουλος Συγγενών Θυμάτων των Τεμπών, Βασίλειος Κοκοτσάκης, δημόσια απευθύνει έκκληση – πρόταση για τα διεθνή πρότυπα και πρωτόκολλα που θα πρέπει να αιτηθούν οι Συγγενείς που θα αποδεχτούν να γίνει εκταφή και δειγματοληψία με εργαστηριακές εξετάσεις σε θύματα των Τεμπών…
Πρόταση Τεχνικού Συμβούλου για Εκταφή, Δειγματοληψία & Εργαστηριακές Εξετάσεις
Υπόθεση Τεμπών
1. Σκοπός της Εκταφής και Επιστημονική Τεκμηρίωση
Ζητούμε την έκδοση εντολής Εισαγγελέα για την εκταφή και δειγματοληψία συγκεκριμένων δειγμάτων (οστό, λίπος, τρίχες, ρούχα, έδαφος) ώστε να διενεργηθούν ανεξάρτητες εργαστηριακές αναλύσεις. Η εκταφή κρίνεται αναγκαία για την αποκατάσταση της πραγματογνωμοσύνης και την επιβεβαίωση ταυτοτήτων.
Οι βασικοί στόχοι, σύμφωνα με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, είναι:
Επαναληπτική Ταυτοποίηση Θυμάτων Καταστροφών (DVI): Διασφάλιση της ταυτότητας μέσω δευτερογενούς μοριακής ανάλυσης. Ζητείται επανέλεγχος DNA (STR, mtDNA, SNP panels) για την επαλήθευση των ταυτοτήτων και τη διασφάλιση ότι δεν έχουν υπάρξει λάθη κατά την ταφή. Πολλαπλές διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι DNA μπορεί να εξαχθεί επιτυχώς ακόμη και μετά από χρόνια ταφής και έκθεση σε φωτιά.
Δικανική Διερεύνηση Υπολειμμάτων Εύφλεκτων Υγρών (ILR): Εργαστηριακή διερεύνηση για πιθανή παρουσία επιταχυντών καύσης/πυρκαγιάς (υδρογονανθράκων/καυσίμων).
Υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση ότι μοριακοί βιοδείκτες υδρογονανθράκων (hopanes, steranes, PAHs) μπορούν να ανιχνευθούν σε λείψανα μετά από καύση και ταφή, ειδικά υπό συνθήκες σφράγισης/υγειονομικών σάκων.
Οι τεχνικές HS-SPME GC–MS και GC×GC–TOF–MS εφαρμόζονται παγκοσμίως σε εγκληματολογική ανάλυση πυρκαγιών.
Αποσαφήνιση Αιτίων Θανάτου: Διενέργεια ανεξάρτητης πραγματογνωμοσύνης, κατά προτίμηση εκτός Ελλάδας , για τον καθορισμό του μηχανισμού και των αιτίων θανάτου, συμπεριλαμβανομένης της διάκρισης αν ο θάνατος προκλήθηκε πριν ή μετά την πυρκαγιά.
2. Διαδικαστικές Εγγυήσεις και Πλαίσιο Ποιότητας
Η εκταφή και η δειγματοληψία πρέπει να πραγματοποιηθούν υπό τις ακόλουθες εγγυήσεις, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα:
Παρουσία και Τεκμηρίωση: Η εκταφή να πραγματοποιηθεί με παρουσία εισαγγελικού λειτουργού, ανεξάρτητου πραγματογνώμονα (Τεχνικού Συμβούλου) και εκπροσώπων των οικογενειών.
Τεκμηρίωση: Να γίνει πλήρης φωτογραφική και βιντεοσκοπική τεκμηρίωση της διαδικασίας.
Πρωτόκολλο: Να εφαρμοστεί το συνημμένο Πρότυπο Διεθνές Πρωτόκολλο Δειγματοληψίας και Εργαστηριακών Εξετάσεων , ώστε να διασφαλιστεί η αξιοπιστία και η αποδεικτική ισχύς.
Διαπίστευση Εργαστηρίων: Τα δείγματα πρέπει να αποσταλούν σε ανεξάρτητα, διαπιστευμένα εργαστήρια (ISO/IEC 17025) που λειτουργούν εντός του πλαισίου Δικτύων Εγκληματολογικών Ινστιτούτων (π.χ. ENFSI), για εγγύηση της ποιότητας των αναλύσεων.
3. Πρότυπο Πρωτόκολλο Δειγματοληψίας & Εργαστηριακών Εξετάσεων
3.1 Δείγματα ανά Θύμα (Εγκληματολογική Δειγματοληψία)
Οστό: ≥5 g από δύο διαφορετικά σημεία (Ιδανικά για DNA και δείκτες ILR).
Λίπος/Μαλακός Ιστός: 2–5 g όπου υπάρχει (Ιδανικά για τοξικολογικούς δείκτες).
Τρίχες: ≥50 mg (20–30 τριχες).
Νύχια: ≥0.5 g.
Ρουχισμός: Τεμάχιο 10×10 cm από καμένες ή ύποπτες περιοχές (Προτεραιότητα για ανίχνευση ILR).
Υλικά Φέρετρου/Σάκων: Δείγμα 10×10 cm από ύφασμα/πλαστικό (Σημαντικό για πιθανή ανίχνευση).
Έδαφος εντός τάφου (Control Sample): ≥250 g από 2–3 σημεία (Σημαντικό για σύγκριση τυχόν μολύνσεων).
3.2 Δοχεία, Συντήρηση και Blanks (Διασφάλιση Ποιότητας)
Δοχεία: Υποχρεωτική χρήση γυάλινων φιαλιδίων προ-πλυμένων με διαλύτες (hexane/acetone) και μεταλλικών δοχείων για έδαφος/ρούχα.
Αποφυγή Μόλυνσης: Απαγόρευση χρήσης πλαστικών (PVC, butyl rubber) που εκλύουν υδρογονάνθρακες.
Συντήρηση: Αποθήκευση σε +4 ∘ C (ιστοί, λίπος) ή −20 ∘ C για DNA.
Δείγματα Ελέγχου (Blanks): Υποχρεωτική λήψη Πεδίου blank (ανοικτό δοχείο κατά τη δειγματοληψία), Εργαστηριακού blank (κενό δείγμα) ,
Θετικό control (γνωστό δείγμα καυσίμου) και
Αρνητικό control (μη εκτεθειμένο ανθρώπινο δείγμα).
3.3 Αλυσίδα Φύλαξης (Chain of Custody – CoC)
Η αλυσίδα φύλαξης πρέπει να είναι αδιάσπαστη (unbroken), με:
Καταγραφή ημερομηνίας/ώρας, υπευθύνου, σφραγίδων.
Χρήση μοναδικού κωδικού (Unique Identifier) για κάθε δείγμα.
Υπογραφές παραλαβής/παράδοσης σε κάθε μεταφορά.
3.4 Ζητούμενες Εργαστηριακές Αναλύσεις
Ανάλυση Υδρογονανθράκων:
HS-SPME GC–MS: Έλεγχος πτητικών ενώσεων (BTEX, υδρογονάνθρακες).GC×GC–TOF–MS: Προηγμένη ανάλυση για hopanes/steranes, PAHs (Διαγνωστικοί δείκτες προέλευσης καυσίμου).LC–MS/MS: Εξειδικευμένοι πολυκυκλικοί δείκτες.
Ταυτοποίηση:
DNA: STR, mtDNA, SNP panels για επιβεβαίωση ταυτότητας.
3.5 Τεκμηρίωση Αποτελεσμάτων (Δικαστική Αξιοποίηση)
Τα εργαστηριακά αποτελέσματα πρέπει να συνοδεύονται από πλήρη διαφάνεια:
Παράδοση όλων των πρωτογενών δεδομένων και πλήρων χρωματογραφημάτων.
Αναφορά LOD/LOQ (Όρια Ανίχνευσης/Ποσοτικοποίησης) για κάθε ένωση.
Στατιστική αξιολόγηση (diagnostic ratios, likelihood ratios).
Συμπέρασμα: Ζητούμε την άμεση έγκριση εκταφής ΟΛΩΝ των θυμάτων πυρκαγιάς (εκτός όσων αρνηθούν) με εφαρμογή του ανωτέρω Πρωτοκόλλου Δειγματοληψίας, ώστε να διασφαλιστούν η αξιοπιστία, η επιστημονική εγκυρότητα και η απονομή δικαιοσύνης.
Παράρτημα: Βιβλιογραφία (APA style με DOI)
John, V., Green, S., & Davies, A. (2018). Fate of hopane biomarkers during in-situ burning of crude oils.
Marine Pollution Bulletin, 135, 505–512. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2018.07.025
Yin, F., Wang, C., Li, X., & Chen, J. (2022).
Stability of hopane and sterane fingerprints in soot particles from hydrocarbon combustion. Science of the Total Environment, 819, 152040. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.152040
Ferreiro-González, M., Palma, M., Ayuso, J., Arrebola, F. J., & Barroso, C. G. (2016).
Determination of ignitable liquids in fire debris: A review. Forensic Science International, 261, 61–71. https://doi.org/10.1016/j.forsciint.2016.01.016
Daeid, N. N., & Furton, K. G. (2002). A review of headspace sampling techniques for the analysis of ignitable liquid residues in fire debris.
Forensic Science International, 127(1–2), 1–13. https://doi.org/10.1016/S0379-0738(02)00017-4
Calacal, G. C., Delfin, F. C., Salvador, J. M., Gopez, J. M., & Fontanilla, I. K. (2005).
DNA typing of exhumed remains: Experience in the Philippines. Forensic Science International, 152(2–3), 233–237. https://doi.org/10.1016/j.forsciint.2004.07.003
ENFSI (European Network of Forensic Science Institutes). (2015). Best practice manual for the forensic examination of fire debris and ignitable liquids.
ENFSI-BPM-Fire-01. Retrieved from https://enfsi.eu/documents
Lentini, J. J. (2012). Scientific protocols for fire investigation (2nd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press. https://doi.org/10.1201/b11618
Stauffer, E., Dolan, J. A., & Newman, R. (2007). Fire debris analysis. Amsterdam: Elsevier Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-012663971-1/50000-5
Furton, K. G., & Almirall, J. R. (1999). Analysis of volatile organic compounds in forensic science.
Journal of Chromatography A, 844(1–2), 181–194. https://doi.org/10.1016/S0021-9673(99)00290-1
Cavanagh, J. B., & Gibson, A. M. (2019). The role of exhumation in forensic investigations: Lessons from case studies.
Forensic Sciences Research, 4(3), 245–252. https://doi.org/10.1080/20961790.2019.1627068
Για την έρευνα-επεξεργασία
Κοκοτσάκης Βασίλειος
Τεχνικός Σύμβουλος
