Του Νίκου Ι. Νικολόπουλου*
Οι συναντήσεις της 19ης Αυγούστου 2025 στον Λευκό Οίκο, υπό την αιγίδα του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, συνιστούν ιστορική καμπή στη διπλωματική διαχείριση του πολέμου Ρωσίας–Ουκρανίας. Σε αντίθεση με τις άκαρπες συμφωνίες εκεχειρίας του παρελθόντος, η Ουάσιγκτον συγκέντρωσε τους βασικούς δρώντες γύρω από δύο κεντρικούς άξονες: την έναρξη άμεσων συνομιλιών Ζελένσκι–Πούτιν και τη διαμόρφωση δομής εγγυήσεων ασφαλείας με ευρωπαϊκή ευθύνη και αμερικανική καθοδήγηση.
Ο Τραμπ, με τη γνωστή ικανότητά του να παρακάμπτει τη διπλωματική γραφειοκρατία, απέρριψε την εύκολη αλλά ατελέσφορη λύση μιας τυπικής εκεχειρίας και επέμεινε σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις που αντανακλούν τους πραγματικούς συσχετισμούς ισχύος στο πεδίο. Αν και η τακτική αυτή φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με την οπτική του Κρεμλίνου, στην πραγματικότητα κατοχυρώνει την πρωτοβουλία στη Δύση.
Αποτελέσματα: Ενοποίηση ή Υποταγή;
Ο Ζελένσκι εμφανίστηκε ευγνώμων, αναγνωρίζοντας δημόσια τη σημασία της παρέμβασης Τραμπ. Η Ευρώπη, από την άλλη, αποκάλυψε για ακόμη μια φορά την αδυναμία της. Ηγεσίες που μέχρι χθες διαγκωνίζονταν σε φιλοπόλεμη ρητορική, μετατράπηκαν σε χειροκροτητές του Αμερικανού Προέδρου, αποδεχόμενες χωρίς ουσιαστικές αντιρρήσεις το νέο πλαίσιο. Η στάση αυτή δεν αντανακλά συνειδητή ενοποίηση αλλά μάλλον αναγκαστική υποταγή.
Κριτική Ανάλυση: Το Σύνδρομο του Γεωπολιτικού «Νάνου»
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύεται ανίκανη να ασκήσει αυτόνομη γεωπολιτική επιρροή. Αντί να λειτουργεί ως πυλώνας ειρήνης, μετατρέπεται σε χρηματοδότη πολεμικών και διπλωματικών επιλογών που χαράσσονται στην Ουάσιγκτον. Η διαπίστωση του Τραμπ ότι «οι Ευρωπαίοι θα επωμιστούν το μεγαλύτερο μέρος του βάρους» αποτυπώνει την πικρή αλήθεια: η ΕΕ έχει καταστεί γεωπολιτικός νάνος, εγκλωβισμένος σε εξαρτήσεις.
Η Ελλάδα, ειδικά, απουσίασε επιδεικτικά. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης περιορίστηκε σε τηλεδιάσκεψη επαναλαμβάνοντας κοινοτοπίες περί σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας, την ώρα που στο Λευκό Οίκο διαμορφωνόταν το πραγματικό διπλωματικό μέλλον. Η απουσία αυτή συνιστά άλλη μία ένδειξη στρατηγικής ανεπάρκειας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Μελλοντικές Προοπτικές
Το σχέδιο Τραμπ προβλέπει διμερείς συνομιλίες Ζελένσκι–Πούτιν, ακολουθούμενες από τριμερή με αμερικανική συμμετοχή, ενώ οι εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα 100 δισ. δολάρια σε εξοπλιστικά προγράμματα που θα επωμιστεί η Ευρώπη. Αν και ο δρόμος παραμένει γεμάτος κινδύνους, η πρωτοβουλία δημιουργεί νέα δεδομένα που δύσκολα θα αγνοηθούν.
Συμπέρασμα
Οι συναντήσεις στο Λευκό Οίκο ανέδειξαν τη δυναμική της αμερικανικής ηγεσίας και, ταυτόχρονα, τη δραματική υποχώρηση της ευρωπαϊκής γεωπολιτικής βούλησης. Ο ρεαλισμός του Τραμπ, σε αντίθεση με την αδράνεια των Ευρωπαίων, αναπτερώνει ελπίδες για έναν ορίζοντα ειρήνης. Το ερώτημα παραμένει: θα σταθεί η Ευρώπη στο ύψος των περιστάσεων ή θα συνεχίσει να ζει στο σύνδρομο του γεωπολιτικού «νάνου»;
Η ειρήνη δεν είναι αποτέλεσμα ευχών αλλά σκληρής διαπραγμάτευσης. Οι νάνοι χειροκροτούν· οι γίγαντες γράφουν την ιστορία.
*Νίκος Ι. Νικολόπουλος
Πρόεδρος Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ελλάδος,
πρώην Υφυπουργός και πρώην Βουλευτής
