Η φετινή Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης αναμένεται να έχει έναν ξεχωριστό συμβολισμό για τους συνταξιούχους, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός ετοιμάζεται να ανακοινώσει την πολυαναμενόμενη κατάργηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις. Μια εξέλιξη που αφορά περίπου 670.000 συνταξιούχους, οι οποίοι μέχρι σήμερα έβλεπαν τις συντάξεις τους καθηλωμένες, παρά τις γενικές αυξήσεις που δίνονταν τα τελευταία χρόνια.
Η «προσωπική διαφορά» αποτέλεσε προϊόν των μνημονιακών χρόνων και του περιβόητου νόμου Κατρούγκαλου . Στόχος της ήταν να προστατευτούν οι παλαιότεροι συνταξιούχοι από μεγάλες περικοπές μετά τον επανυπολογισμό των συντάξεων. Έτσι, η διαφορά που προέκυπτε μεταξύ της «παλιάς» και της «νέας» σύνταξης κατοχυρωνόταν ως «προσωπική διαφορά». Όμως αυτή η τεχνική λύση είχε ως αποτέλεσμα, όταν δίνονταν αυξήσεις στις συντάξεις, οι συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά να μη λαμβάνουν πραγματική αύξηση, αφού το ποσό συμψηφιζόταν. Έβλεπαν δηλαδή στον τραπεζικό τους λογαριασμό μια στασιμότητα, ακόμη κι αν οι υπόλοιποι συνταξιούχοι εισέπρατταν αναπροσαρμογές.
Η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς σημαίνει πρακτικά ότι όλοι οι συνταξιούχοι θα ενταχθούν στο ίδιο καθεστώς και θα δικαιούνται πραγματικές αυξήσεις. Με άλλα λόγια, η σύνταξή τους θα πάψει να είναι «παγωμένη» και θα αρχίσει να αναπροσαρμόζεται με βάση τα ετήσια ποσοστά αύξησης.
Τι σημαίνει η αλλαγή στην πράξη
Για να γίνει πιο κατανοητό, ας δούμε μερικά παραδείγματα:
Παράδειγμα 1: Συνταξιούχος με κύρια σύνταξη 1.100 ευρώ και προσωπική διαφορά 120 ευρώ. Μέχρι σήμερα, όταν δινόταν αύξηση 3% στις συντάξεις, αυτός ο συνταξιούχος δεν έπαιρνε τίποτα, καθώς η αύξηση (33 ευρώ) «εξαφανιζόταν» στον συμψηφισμό με την προσωπική διαφορά. Με την κατάργηση, η σύνταξη θα αυξηθεί κατά το πλήρες ποσοστό, δηλαδή στα 1.133 ευρώ.
Παράδειγμα 2: Συνταξιούχος με 950 ευρώ και προσωπική διαφορά 80 ευρώ. Σε αύξηση 4%, η σύνταξή του θα ανέβει στα 988 ευρώ, ποσό που μέχρι σήμερα δεν θα έβλεπε λόγω του συμψηφισμού.
Παράδειγμα 3: Συνταξιούχος με χαμηλή κύρια σύνταξη 720 ευρώ και προσωπική διαφορά 50 ευρώ. Σε μια αύξηση 5%, η σύνταξή του θα φτάσει στα 756 ευρώ, κάτι που για τα πιο αδύναμα νοικοκυριά είναι μια πραγματική ανάσα.
Ποιοι ωφελούνται
Η κατάργηση αφορά περίπου 670.000 συνταξιούχους που μέχρι σήμερα διατηρούσαν προσωπική διαφορά. Πρόκειται κυρίως για:
Παλαιούς συνταξιούχους που βγήκαν στη σύνταξη πριν από τον Μάιο του 2016.
Συνταξιούχους του Δημοσίου, που λόγω ειδικών καθεστώτων είχαν υψηλότερες προσωπικές διαφορές.
Συνταξιούχους ΔΕΚΟ και τραπεζών, με σημαντικές προσωπικές διαφορές που «πάγωναν» τις αυξήσεις.
Αντίθετα, οι νεότεροι συνταξιούχοι, όσοι δηλαδή βγήκαν μετά το 2016, δεν είχαν προσωπική διαφορά, άρα ήδη λάμβαναν τις αυξήσεις που δίνονταν.
Το κοστος από την πλήρη κατάργηση της προσωπικής διαφοράς ανέρχεται σε 160 εκατ. ευρώ ετησίως ενώ με κούρεμα 50% το κόστος πέφτει στα 85 με 90 εκατ. ευρώ, ενώ αν καταβληθεί το επίδομα προσωπικής διαφοράς το συνολικό κόστος θα είναι μικρότερο από 84 εκατ. που ήταν πέρυσι, καθώς κάθε χρόνο μειώνονται οι δικαιούχοι του επιδόματος οι οποίοι συμψηφίζουν την προσωπική διαφορά και αρχίζουν να λαμβάνουν για πρώτη φορά τις ετήσιες αυξήσεις.
Πάντως η όποια ανακοίνωση αναμένεται να συνοδευτεί από συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το πιθανότερο σενάριο είναι να ξεκινήσει η κατάργηση σταδιακά από το 2025, ώστε οι αυξήσεις να ενσωματωθούν ομαλά στον προϋπολογισμό και να μην υπάρξει αιφνίδιος δημοσιονομικός κλυδωνισμός.
Ωστόσο, υπάρχουν και ανοιχτά ζητήματα:
-Ο ρυθμός ενσωμάτωσης των αυξήσεων. Αν η κατάργηση γίνει σταδιακά, οι συνταξιούχοι ίσως χρειαστεί να περιμένουν ένα διάστημα για να δουν ουσιαστική διαφορά στο πορτοφόλι τους.
-Η συνολική στήριξη των χαμηλοσυνταξιούχων και μέσω αλλων επιδομάτων
-Η διαφάνεια στον υπολογισμό. Είναι κρίσιμο οι συνταξιούχοι να έχουν σαφή εικόνα για το πώς προκύπτει το νέο ποσό της σύνταξής τους.
Η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς συνιστά μια από τις πιο ουσιαστικές παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα της τελευταίας δεκαετίας. Αν υλοποιηθεί όπως αναμένεται, θα δώσει τέλος σε μια μακροχρόνια στρέβλωση και θα προσφέρει πραγματικές αυξήσεις σε 670.000 συνταξιούχους που μέχρι σήμερα ένιωθαν αποκλεισμένοι από κάθε θετική αλλαγή.
Η κοινωνική σημασία του μέτρου είναι μεγάλη, καθώς έρχεται σε μια συγκυρία που η ακρίβεια πιέζει τα νοικοκυριά και η εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος δοκιμάζεται. Η οικονομική διάσταση είναι εξίσου σημαντική, καθώς απαιτεί προσεκτική διαχείριση ώστε να μην διαταραχθεί η δημοσιονομική σταθερότητα.
Αν η εξαγγελία υλοποιηθεί, η κυβέρνηση θα μπορεί να υποστηρίξει ότι δίνει «πραγματικές αυξήσεις σε όλους τους συνταξιούχους χωρίς εξαιρέσεις». Αυτό, πέρα από την οικονομική διάσταση, έχει και ισχυρό πολιτικό αντίκτυπο.
Για τους ίδιους τους συνταξιούχους, η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια τεχνική ρύθμιση. Είναι αποκατάσταση μιας αδικίας. Χιλιάδες συνταξιούχοι αισθάνονταν ότι τιμωρούνταν επειδή έτυχε να βγουν στη σύνταξη σε παλαιότερο καθεστώς. Η αλλαγή αυτή θα ενισχύσει το διαθέσιμο εισόδημα σε δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά, δίνοντας πραγματική «ανάσα» σε ανθρώπους που παλεύουν να τα βγάλουν πέρα με τις συνεχείς αυξήσεις σε τρόφιμα, ενέργεια και υπηρεσίες.
