Του Βασιλη Ταλαμαγκα
Πενήντα ένα χρόνια έχουν περάσει από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, και το νησί παραμένει μέχρι σήμερα διχοτομημένο, τραγική υπενθύμιση της αδυναμίας της διεθνούς κοινότητας — και ειδικά της Ευρώπης — να δώσει λύση σε ένα από τα μακροβιότερα πολιτικά και ανθρωπιστικά ζητήματα της σύγχρονης ιστορίας.
Η Κύπρος, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2004, εξακολουθεί να βιώνει την κατοχή σχεδόν του 37% του εδάφους της από τουρκικά στρατεύματα. Περισσότεροι από 200.000 Ελληνοκύπριοι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, και οι αγνοούμενοι παραμένουν μια ανοιχτή πληγή. Η ευρωπαϊκή κοινότητα, αν και καταδίκασε στα λογια την εισβολή, ουδέποτε επέβαλε ουσιαστικές κυρώσεις στην Τουρκία, ούτε κατόρθωσε να ασκήσει αποφασιστική πίεση για την επανένωση του νησιού.
Η τουρκική παρουσία στα κατεχόμενα εδάφη έχει ενισχυθεί με την πάροδο των δεκαετιών: εποικισμός, οικονομική εξάρτηση και απόπειρες αλλοίωσης της πολιτιστικής ταυτότητας της περιοχής καθιστούν τη λύση ακόμη πιο δύσκολη. Τα Βαρώσια, σύμβολο εγκατάλειψης και πολιτικού κυνισμού, χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα ως εργαλείο προπαγάνδας.
Η αδράνεια της Ε.Ε. απέναντι σε αυτή την παρατεταμένη αδικία αποκαλύπτει δύο μέτρα και δύο σταθμά στην εξωτερική της πολιτική. Σε άλλες περιπτώσεις, η Ευρώπη κινητοποιείται άμεσα όταν παραβιάζεται η εδαφική ακεραιότητα κράτους-μέλους. Στην Κύπρο, όμως, η «πραγματικότητα επί του πεδίου» μοιάζει να έχει γίνει αποδεκτή, προς όφελος γεωπολιτικών συμφερόντων.
Αυτή η στάση δεν είναι απλώς ντροπιαστική· υπονομεύει το ίδιο το θεμέλιο της ευρωπαϊκής ενότητας: το κράτος δικαίου. Δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική ένωση όταν ένα μέλος παραμένει ημικατεχόμενο, χωρίς ουσιαστική προοπτική επίλυσης.
Η διχοτόμηση της Κύπρου δεν είναι εσωτερικό κυπριακό ζήτημα· είναι ευρωπαϊκό. Είναι ζήτημα αξιών, ιστορικής δικαιοσύνης και πολιτικής συνέπειας. Το να ζητάς από άλλους να τηρήσουν το διεθνές δίκαιο, όταν το αγνοείς σε δική σου αυλή, είναι τουλάχιστον υποκριτικό.
Το 2025, οι νέες γενιές στην Κύπρο έχουν μεγαλώσει χωρίς να γνωρίζουν άλλο νησί πέρα από αυτό των οδοφραγμάτων, των χαμένων πατρίδων και των ξεχασμένων υποσχέσεων. Αν η Ευρώπη θέλει να είναι κάτι περισσότερο από μια οικονομική ένωση, οφείλει να αναλάβει ενεργό ρόλο στην επανένωση της Κύπρου — με πολιτική βούληση, κυρώσεις όπου χρειάζεται, και σαφή θέση υπέρ του διεθνούς δικαίου.
Μέχρι τότε, η Κύπρος θα παραμένει το ανοιχτό τραύμα της Ευρώπης. Και η Ευρώπη, συνένοχη στη σιωπή της.
