Ως πολυπαραγοντική εξίσωση με ακόμη πολλούς άγνωστους συντελεστές και άρα δύσκολα προβλέψιμη τροχιά αντιμετωπίζεται το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ τόσο από τον πολιτικό όσο και από τον νομικό κόσμο. Οι 3.000 σελίδες που βρίσκονται στην Αίθουσα 168 της Βουλής, από τη στιγμή που περιλαμβάνουν ονόματα υπουργών, αποτελούν την πρώτη δικογραφία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, με προδιαγεγραμμένο και δεύτερο γύρο αποκαλύψεων, αφού δεν έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγηση του υλικού της έρευνας. Η υπόθεση έχει τέσσερις διαστάσεις – πολιτικές, ποινικές, ευρωπαϊκές αλλά και οικονομικές –, με το Μέγαρο Μαξίμου και τη ΝΔ σε δυσχερή θέση, καθώς εμφανίζονται ως εμπλεκόμενοι τόσο κυβερνητικά στελέχη όσο και μεσαία και μικρά κομματικά στελέχη, ενόσω τρέχουν δικαστικές εξελίξεις για τα μη πολιτικά πρόσωπα. Στην πολυεπίπεδη υπόθεση όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά: άγνωστο το πού θα φτάσει ο αριθμός των κατηγορουμένων μη πολιτικών προσώπων, άγνωστο το εάν και για πόσους βουλευτές ενδέχεται να προκύψει ζήτημα και άγνωστο το ποια κατεύθυνση θα πάρουν οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες (προανακριτική επιτροπή, εξεταστική). Μέσα από ένα αναλυτικό «ερωτηματολόγιο» για την αμαρτωλή ιστορία, «ΤΑ ΝΕΑ» εξηγούν τις εξελίξεις.
Τι ακριβώς ερευνά η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία;
Υπήρξε σειρά αποκαλύψεων, αναδεικνύοντας χρόνια διαφθορά και κακοδιαχείριση ευρωπαϊκών αγροτικών ενισχύσεων στην Ελλάδα μέσω του Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ). Χρήματα έφταναν στις τσέπες εμφανιζομένων ως αγροτών και κτηνοτρόφων, χωρίς να πληρούν τις προϋποθέσεις. Το χρονικό εύρος της έρευνας είναι η περίοδος 2019-2024.
Γιατί είναι σκάνδαλο;
Διότι η υπόθεση αφορά πολιτικά και μη πολιτικά πρόσωπα, υπουργούς, βουλευτές και κομματικούς παράγοντες, αλλά και ψηφοφόρους (τους). Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, φαίνεται διασπάθιση κονδυλίων και προκύπτουν πελατειακές συμπεριφορές με άγνωστο – επί του παρόντος – αριθμό μη δικαιούχων, που εμφανίζονται να βάζουν το χέρι στο βάζο με το «εθνικό απόθεμα». Πρόκειται για τον «κουμπαρά» ενίσχυσης των παραγωγών – κυρίως για νέους αγρότες ως κίνητρο ένταξής τους στον πρωτογενή τομέα.
Πώς δρούσαν οι επιτήδειοι;
Τα κονδύλια προς την Ελλάδα για την αγροτική παραγωγή αγγίζουν τα 3 δισ. ευρώ ετησίως. Αιτήσεις για «εθνικό απόθεμα» μπορούν να κάνουν οι νέοι αγρότες μόνο μία φορά. Ωστόσο άνθρωποι φέρονται μέσα από «γνωριμίες» και ρουσφετολογικές πρακτικές να αποφεύγουν διασταυρωτικούς ελέγχους ενώ εμφανίζονταν οι ίδιες εκτάσεις να αλλάζουν ιδιοκτήτες από χρόνο σε χρόνο – άλλοι ζητούσαν χρήματα για συντήρηση βοσκοτόπου μέσω «τεχνικής λύσης», άλλοι έπαιρναν θέση για το «εθνικό απόθεμα».
Ποιο ήταν το έναυσμα για την έρευνα;
Αφετηρία για έρευνα σε βάθος, οι ανώνυμες καταγγελίες προς το ελληνικό γραφείο των εντεταλμένων ευρωπαίων εισαγγελέων, οι οποίοι εργάστηκαν μεθοδικά και αθόρυβα, συγκεντρώνοντας πλήθος στοιχείων, λαμβάνοντας καταθέσεις μαρτύρων και προχωρώντας σε άρσεις τηλεφωνικού απορρήτου με βάση βουλεύματα από δικαστικά συμβούλια.
Ποια αδικήματα ερευνώνται;
Ο κύκλος των αξιόποινων πράξεων που βρίσκονται στο μικροσκόπιο των ευρωπαίων εισαγγελέων αφορά απάτη, απιστία, υπεξαίρεση και εγκληματική οργάνωση.
Τι έχει προκύψει;
Εντοπίστηκαν ιδιώτες οι οποίοι δήλωναν εκτάσεις, χωρίς στην πραγματικότητα να τους ανήκουν, για να εισπράττουν τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις εμφανίζονται ακόμα και δημόσιες ή δασικές εκτάσεις ως ιδιωτικές, στην προσπάθεια να θεμελιώσουν δικαιώματα ως γεωργοί, φτάνοντας στο σημείο να εμφανίσουν ακόμα και ετεροχρονισμένες ιδιόγραφες διαθήκες, βαφτίζοντας εαυτούς ως «κληρονόμους» των επίδικων εκτάσεων, τις οποίες μίσθωναν έναντι αμοιβής.
Πόσα επίπεδα υπάρχουν;
Η προκαταρκτική εξέταση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και αφορά τρεις κατηγορίες προσώπων. Πρώτον, ιδιώτες ή υπαλλήλους του ΟΠΕΚΕΠΕ. Δεύτερον, βουλευτές που ελέγχονται προκειμένου να διαπιστωθεί εάν ενδεχομένως έχουν ποινική εμπλοκή. Τρίτον, δύο πρώην υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης, τον Μάκη Βορίδη και τον Λευτέρη Αυγενάκη.
Γιατί είναι στη Βουλή ο φάκελος;
Ο φάκελος πήγε στη Βουλή μόνο για τους δύο πρώην υπουργούς, Βορίδη και Αυγενάκη, και όχι και για βουλευτές που αναφέρονται σε συνομιλίες (δικές τους ή τρίτων). Για τους υπουργούς οι εισαγγελείς έχουν υποχρέωση, βάσει Συντάγματος, να διαβιβάσουν τη δικογραφία αμελλητί, καθώς δεν μπορούν να διενεργήσουν επί της ουσίας έρευνα – ο έλεγχος για τυχόν ποινικές ευθύνες ανήκει αποκλειστικά στη Βουλή. Για τους βουλευτές, εάν και εφόσον προκύψουν ενδείξεις, θα ζητήσουν με αιτιολογημένη διάταξη από τη Βουλή άδεια να κληθούν ξεχωριστά με την ιδιότητα του υπόπτου.
Τελείωσε η ευρωπαϊκή έρευνα;
Το αντίθετο, έχει δρόμο μπροστά της, καθώς οι εισαγγελείς με προσοχή αξιολογούν τα στοιχεία της δικογραφίας και αναμένουν απαντήσεις από την ΕΛ.ΑΣ. για όσα κατέσχεσαν στην πρόσφατη έφοδό τους στα γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Πόσες δίκες έχουν προσδιοριστεί;
Μέχρι σήμερα, επτά υποθέσεις έχουν πάρει ήδη τον δρόμο προς το ακροατήριο. Στα μέσα Ιουλίου αναμένεται η απόφαση για την πρώτη μεγάλη δίκη στο πλαίσιο της οποίας η εισαγγελέας έχει εισηγηθεί την ενοχή και των επτά κατηγορουμένων.
Γιατί το Μαξίμου ανακοίνωσε «λουκέτο» στον ΟΠΕΚΕΠΕ;
Εκ των πραγμάτων έγινε ορατός ο κίνδυνος ακόμα και για άρση της πιστοποίησης του ΟΠΕΚΕΠΕ από τις ευρωπαϊκές αρχές, ενώ η κυβέρνηση είχε ανάγκη από μια δραστική κίνηση, αποφασίζοντας να δώσει αυξημένο ρόλο στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.
Πότε και γιατί επιβλήθηκε πρόστιμο στη χώρα;
Η Ελλάδα καλείται να καταβάλει 415 εκατ. ευρώ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή λόγω συστηματικής κακοδιαχείρισης των αγροτικών ενισχύσεων (2016-2023). Η απόφαση ελήφθη στις 11 Ιουνίου 2025. Η Κομισιόν έκρινε πως παραβιάστηκε η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη χρηματοδότηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (αφορά και άλλα κράτη-μέλη). Επιβλήθηκε οριζόντια διόρθωση 5% στις μελλοντικές επιδοτήσεις, ενώ για ενισχύσεις σε νέους αγρότες την τριετία 2018-2020 το ποσοστό φτάνει το 10%.
Ποιος θα «πληρώσει» τα «κλεμμένα»;
Η κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι ανοίγουν άμεσα οι φάκελοι και συγκροτείται ειδική ομάδα (με οικονομική αστυνομία και ΑΑΔΕ ως κορμό) για την ανάκτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων επιδοτήσεων. Δίνεται ορίζοντας φθινοπώρου και σε προτεραιότητα μπαίνουν φάκελοι και ΑΦΜ που είχαν εμπλακεί στο παρελθόν σε διαδικασίες ελέγχου που δεν είχαν ολοκληρωθεί, ενώ κριτήριο για την προτεραιοποίηση ενός φακέλου είναι και το ύψος της επιδότησης.
Τι θέλει η αντιπολίτευση;
ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ είναι υπέρ της σύστασης προανακριτικής επιτροπής για τους Μάκη Βορίδη και Λευτέρη Αυγενάκη. Η αξιωματική αντιπολίτευση βάζει στο κάδρο τον Κυριάκο Μητσοτάκη. «Είναι απολύτως υπεύθυνος» είπε ο Νίκος Ανδρουλάκης, ρωτώντας τον: «Από πότε γνωρίζει το σκάνδαλο; Γιατί δεν το απέτρεψε; Γιατί παρείχε πολιτική κάλυψη στο κομματικό κύκλωμα της ΝΔ;». Εκλογές, αφότου όμως διασφαλιστεί η μη παραγραφή αδικημάτων, είναι το μήνυμα της Χαριλάου Τρικούπη, εκλογές και προανακριτική είναι το πολιτικό μήνυμα και του ΣΥΡΙΖΑ. Επαφές του προηγούμενου διαστήματος της Νέας Αριστεράς αφορούσαν εξεταστική επιτροπή.
Πώς αντιδρά το Μαξίμου;
Το βάρος των αποκαλύψεων οδήγησε το Μαξίμου σε παραδοχή «αποτυχίας». Δαχωρίζει το πολιτικό από το ποινικό: όχι «κυνήγι μαγισσών», όπου υπάρξει τεκμηριωμένη υποψία θα γίνει περαιτέρω διερεύνηση, λέει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης. Παρατηρούνται αποστάσεις από το «μοντέλο Τριαντόπουλου» (απευθείας παραπομπή στο Δικαστικό Συμβούλιο, ανεξαρτήτως στοιχείων) και οι περιπτώσεις Βορίδη και Αυγενάκη αξιολογούνται χωριστά – άρα πιθανή μια διαφορετική τροπή. «Η ποινική αξιολόγηση ενός προσώπου είναι ατομική υπόθεση» είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης.
Η Ευρωπαία Εισαγγελέας δείχνει φυλακίσεις
Ζήτησε την ενοχή των επτά κατηγορουμένων, ενώ σε αγόρευση – καταπέλτη έβαλε στο κάδρο στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ για κακουργήματα και ανέδειξε τα κενά στη λειτουργία του Οργανισμού. Δεν αίρεται το αξιόποινο για όσους εμπλέκονται, έστω κι εάν επιστρέψουν τα χρήματα
Το «αμαρτωλό» σύστημα λειτουργίας του ΟΠΕΚΕΠΕ που διαχειριζόταν κονδύλια εκατομμυρίων ευρώ για παράνομες επιδοτήσεις από τα ταμεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποτύπωσε με την αγόρευσή της στην πρώτη μεγάλη δίκη η ευρωπαία εισαγγελέας Καλλιόπη Νταγιάντα, εκπέμποντας παράλληλα μηνύματα για την ποινική μεταχείριση ακόμα και όσων αποφάσισαν να επιστρέψουν τα χρήματα λίγο πριν καταστούν κατηγορούμενοι σε μια δίκη που – κατά γενική παραδοχή – θα αποτελέσει «πιλότο» και για συναφείς υποθέσεις στο άμεσο μέλλον.
Με την πρότασή της η εντεταλμένη ευρωπαία εισαγγελέας έδειξε τον δρόμο που οδηγεί στην ενοχή τους επτά κατηγορουμένους, οι οποίοι κάθονται στο εδώλιο για απάτη, άνοιξε τη βεντάλια της έρευνας βάζοντας στο κάδρο στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ για κακουργήματα και ανέδειξε όλα τα κενά στη λειτουργία του Οργανισμού, με αποτέλεσμα να μένουν εκτός της «πίτας» των επιδοτήσεων οι πραγματικοί αγρότες και κτηνοτρόφοι που δικαιούνταν τις επιδοτήσεις.
«Η αγόρευση της εισαγγελέως ήταν ένας μεγάλος καθρέφτης για όλα όσα συνέβαιναν και κυρίως για όσα δεν έκαναν οι αρμόδιοι αφήνοντας διάφορους να… αλωνίζουν και να εισπράττουν εκατομμύρια ευρώ εις βάρος των πραγματικών δικαιούχων», όπως σχολιάζει αρμόδια πηγή, επισημαίνοντας ότι η δίκη αυτή θα αποτελέσει «βαρόμετρο» για τις δίκες που βρίσκονται προ των πυλών της ελληνικής Δικαιοσύνης – επτά στον αριθμό – μέχρι το τέλος του έτους, ενώ έπονται και άλλες που ακόμα βρίσκονται στο στάδιο της προκαταρκτικής έρευνας.
Σε κάθε περίπτωση, η χθεσινή εμπεριστατωμένη αγόρευση της εισαγγελέως έστειλε πολλαπλά μηνύματα προς τους κατηγορουμένους, προς στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ που δεν έκαναν ως όφειλαν τους ελέγχους, αλλά και προς επίδοξους εμφανιζόμενους ως αγρότες ή κτηνοτρόφους, καθιστώντας σαφές ότι θα βρεθούν ενώπιον ποινικών ευθυνών όσοι έβαλαν στις τσέπες τους ευρωπαϊκά κονδύλια χωρίς να πληρούν τις προϋποθέσεις, ανεξάρτητα αν τα επέστρεψαν σε μια ύστατη προσπάθεια να αποφύγουν τις ποινικές κυρώσεις.
«Η αγόρευση της εισαγγελέως διαβάζεται ως τέλος στην ασυλία και την ατιμωρησία», όπως παρατηρούσαν νομικοί, περιμένοντας βέβαια την απόφαση του δικαστηρίου που έχει και τον τελευταίο λόγο ως προς την ενοχή των συγκεκριμένων κατηγορουμένων.
Μισθωτήρια, κληρονομιές και… πλαστογραφία
Κλείνοντας την εισήγησή της, μάλιστα, η Καλλιόπη Νταγιάντα ζήτησε από το δικαστήριο να διαβιβάσει πρακτικά της δίκης στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, βάζοντας στο κάδρο και στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ προκειμένου να ερευνηθεί εάν διέπραξαν το αδίκημα της κακουργηματικής συνέργειας σε απάτη όταν βεβαίωναν ότι όλα βαίνουν καλώς για τη χορήγηση των επιδοτήσεων στους συγκεκριμένους επτά κατηγορουμένους που κάθονται στο εδώλιο, οι οποίοι εμφανίζοντας απλώς μισθωτήρια εκτάσεων κατάφεραν να εισπράξουν χιλιάδες ευρώ χωρίς άλλη προϋπόθεση. Για την Ιστορία να αναφέρουμε ότι τα μισθωτήρια αυτά αφορούσαν εκτάσεις που οι συγκατηγορούμενοί τους φέρονται να κληρονόμησαν με ιδιόγραφη διαθήκη που… ανακάλυψαν μετά τον θάνατο του πατέρα τους, την οποία εμφάνισαν και δημοσίευσαν, αφού είχαν μεσολαβήσει τέσσερα χρόνια. Για αυτόν τον λόγο η εισαγγελέας ζήτησε να ερευνηθεί ως προς τους συγκεκριμένους κατηγορουμένους το αδίκημα της πλαστογραφίας.
«Ενόψει της διάχυτης αντίληψης που αναπτύχθηκε ότι όποιος έχει βοσκότοπο χωρίς γεωργική δραστηριότητα παίρνει ενίσχυση, των ελλιπών δικαιολογητικών που απαιτούσε ο ΟΠΕΚΕΠΕ, κρίνω ότι πρέπει να διερευνηθεί και το ενδεχόμενο απιστίας για τα αρμόδια στελέχη ΟΠΕΚΕΠΕ γιατί δεν έλαβαν αποτελεσματικά μέτρα για τη διασφάλιση του πού πηγαίνουν τα κονδύλια, αλλά και το ενδεχόμενο τέλεσης απάτης για όλους τους έλληνες πολίτες που πήραν με αυτόν τον τρόπο επιδότηση», συμπλήρωσε η Νταγιάντα, καθιστώντας σαφή την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας να ερευνήσει κάθε πτυχή της υπόθεσης.
«Πράξη κατά των συμφερόντων της ΕΕ»
Επιπλέον, η εντεταλμένη ευρωπαία εισαγγελέας έκλεισε τον δρόμο για την ασυλία εκείνων που έχουν επιστρέψει τα χρήματα. Αναγνωρίζοντας ότι καταπιάνεται για πρώτη φορά με ένα νομικό θέμα για το οποίο δεν υπάρχει προηγούμενη κρίση ελληνικού δικαστηρίου, ζήτησε να απορριφθούν οι ισχυρισμοί τους για εξάλειψη του αξιόποινου, επισημαίνοντας πως «δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για την εφαρμογή της σχετικής διάταξης. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν εμπίπτει στην έννοια του ζημιωθέντος, γιατί τα χρηματικά ποσά που καταβάλλει δεν του ανήκουν, αφού η χρηματοδότηση εξασφαλίζεται από τα ευρωπαϊκά γεωργικά ταμεία. Η πράξη που αποδίδεται στους κατηγορουμένους δεν στρεφόταν κατά της περιουσίας του ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά των συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
«Αδικούνται οι πραγματικοί γεωργοί»
Αναφερόμενη στους κατηγορουμένους, επεσήμανε ακόμα ότι «ο μέσος νους αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να γίνει λήψη ενίσχυσης με μόνη την κατοχή έκτασης χωρίς τη διενέργεια γεωργικών εργασιών. Οι κατηγορούμενοι είχαν υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Αδικούνται οι πραγματικοί γεωργοί επειδή μη δικαιούχοι παίρνουν τμήμα από το δικό τους μερίδιο, άκοπα, με την προσκόμιση και μόνο ιδιωτικών μισθωτηρίων». Η δίκη συνεχίζεται την Παρασκευή με αγορεύσεις συνηγόρων υπεράσπισης, ενώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η απόφαση του δικαστηρίου που εκτιμάται ότι θα αποτελέσει νομολογιακή πυξίδα και για άλλες δίκες που έχουν ήδη προσδιοριστεί.
Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ & Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ
