Η 28η Φεβρουαρίου ήταν μια μέρα γιορτής για τη Δημοκρατία. Η επέτειος των δύο χρόνων από το τραγικό συμβάν των Τεμπών προκάλεσε κάτι πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα. Γίναμε μάρτυρες ενός φαινομένου όπου παλιοί πολιτικοποιημένοι πολίτες που έχουν φάει τις διαδηλώσεις με το τσουβάλι, συνέκριναν μόνο με τη διαδήλωση του Πολυτεχνείου, 51 χρόνια πριν.
Παρομοιώσεις
Κάποιοι εξ αυτών είχαν την εκτίμηση ότι οι χθεσινές διαδηλώσεις έφτασαν στο σημείο να ξεπεράσουν εκείνη την εποχή, ενώ άλλοι την παρομοίαζαν με τον ερχομό του Καραμανλή και την αρχή της Μεταπολίτευσης.
Το κυρίαρχο σύνθημα τότε ήταν το «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία», με τη χώρα να βγαίνει από τον επτάχρονο γύψο της Χούντας τιμώντας τους νεκρούς του Πολυτεχνείου. Χθες, το κυρίαρχο σύνθημα ήταν το «Δεν έχω οξυγόνο», το κυρίαρχο αίτημα ήταν αυτό της Δικαιοσύνης, την οποία αναζητά ο λαός στα πλαίσια όχι κάποιου χουντικού καθεστώτος, αλλά στα όρια που θέτει η Δημοκρατία.
Μαζικό και ανεξέλεγκτο
Ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, από την κυβέρνηση έως τα κόμματα της αντιπολίτευσης εμφανίζεται μουδιασμένο απέναντι στην εξέλιξη του φαινομένου. Πρόκειται για κάτι τόσο μαζικό και τόσο ορμητικό που ούτε να ελέγξουν μπορούν, αλλά ούτε και να το κατανοήσουν στην ολότητά του. Προφανώς ανάμεσα στους εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες υπήρξαν οι πολιτικοποιημένοι, οι οπαδοί κομμάτων, ακόμα και οι φανατικοί κάθε παράταξης. Υπήρξε όμως κι ένα μεγάλο κομμάτι το οποίο είτε δεν είναι «πιστό δια βίου» σε κανένα κόμμα, είτε απέχει από τις εκλογικές διαδικασίες, είτε είναι αναποφάσιστο.
Θυμός
Βασικά στο σύνολό του, ο λαός βγήκε στους δρόμους να διαδηλώσει για το θυμό του, απέναντι σε μια κυβέρνηση που οι πρακτικές της άρχισαν να θυμίζουν επικίνδυνα καθεστώς.
Μιλώντας με δύο πολιτικούς επιστήμονες χθες, μου ανέφεραν πως αν όλος αυτός ο κόσμος πήγαινε και στις κάλπες, τα πράγματα θα ήταν εντελώς διαφορετικά για τα κόμματα αλλά και για την ίδια τη Δημοκρατία. Εκτιμώντας πως είναι ακόμα «νωρίς» να κάνουμε συνολική αποτίμηση του φαινομένου – υπό το πρίσμα αν θα έχει συνέχεια, συνέπεια και την ίδια ή παρόμοια μαζικότητα – δεν παρέλειψαν να σημειώσουν πως η χθεσινή μέρα αποτελεί «ορόσημο» για τη Δημοκρατία στη χώρα.
Η κοινωνική αντιπολίτευση πήρε τα ηνία
Γιατί; Επειδή ο λαός, η κοινωνική αντιπολίτευση είναι αυτή που για πρώτη φορά έπειτα από πάρα πολύ καιρό βγαίνει καθαρά απέναντι σε μια κυβέρνηση που σχεδόν δύο χρόνια πριν εξελέγη με σχεδόν 40%, αφήνοντας πίσω τα υπόλοιπα κόμματα, ζητώντας απαντήσεις και προβάλλοντας απαιτήσεις – δεν ήταν λίγες οι φορές που ακούστηκε το σύνθημα «Μητσοτάκη παραιτήσου», κάτι που μέχρι σήμερα δεν είχε τολμήσει να πει ευθέως κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης. To εκστόμισαν αφού προηγουμένως ακούστηκε απ’ το λαό.
Από εκεί και πέρα το ζητούμενο είναι πως θα χειριστούν την επόμενη μέρα κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Με δεδομένο ότι όλοι θα περιμένουν να δουν την εξέλιξη του φαινομένου, η λογική λέει τα εξής:
Γκρίνιες στην κυβέρνηση
Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση απομακρύνεται προς το παρόν κάθε σκέψη για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, καθώς μια τέτοια κίνηση έχει μεγάλη πιθανότητα να της γυρίσει μπούμερανγκ. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι αρκετά στελέχη της κυβέρνησης είναι ενοχλημένα από τους χειρισμούς των τελευταίων ημερών από το Μαξίμου, θεωρώντας ότι διάφορες δηλώσεις υπουργών -π.χ. Βορίδης, Γεωργιάδης – έριξαν αναίτια λάδι στη φωτιά κι έκαναν μεγαλύτερη ζημιά στο ήδη τραυματισμένο προφίλ της.
Αναζητείται λύση για το αδιέξοδο
Ομοίως έχει ενοχλήσει το γεγονός ότι το Μαξίμου δεν έχει σταθερή γραμμή το τελευταίο διάστημα. Αλλάζει αφηγήματα σαν τα πουκάμισα και αυτό εκλαμβάνεται ως αδυναμία και κυρίως ένδειξη πανικού. Το πάλαι ποτέ επικοινωνιακό χάρισμα της κυβέρνησης έχει πάει περίπατο. Το άσχημο γι’ αυτήν είναι ότι δεν υπάρχει πλέον καμία «λίστα Πέτσα» προκειμένου να της δώσει ανάσες, αλλά ούτε και κάποια άλλη «μαγική λύση» που θα μπορούσε να τη βγάλει απ’ το αδιέξοδο.
Οι πληροφορίες αναφέρουν επίσης ότι τις επόμενες μέρες η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να ρίξει τους τόνους, ελπίζοντας ότι το φαινόμενο της κοινωνικής δυσαρέσκειας θα εκτονωθεί. Ένα χαρτί που έχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι αυτό του ανασχηματισμού, αλλά μάλλον αποδεικνύεται λίγο. Ως γνωστόν οι ανασχηματισμοί, όσο σαρωτικοί και αν είναι, δύσκολα σώζουν κυβερνήσεις που βρίσκονται για μεγάλο διάστημα με την πλάτη στον τοίχο.
Το πρόβλημα είναι ότι την επόμενη εβδομάδα το θέμα των Τεμπών θα έρθει στη Βουλή. Αυτό σημαίνει νέο γύρο αντιπαραθέσεων τις οποίες η κυβέρνηση θεωρεί ότι μπορεί να διαχειριστεί, λόγω της έλλειψης μια πραγματικά ισχυρής αντιπολίτευσης. Μένει να το δούμε στην πράξη.
Ο αστάθμητος παράγοντας
Ωστόσο, υπάρχει κι ένας αστάθμητος παράγοντας. Αυτός των πορισμάτων που αναμένονται για το δυστύχημα, αλλά και ενδεχόμενες νέες αποκαλύψεις για το παρασκήνιο αλλά και την ουσία των όσων συνέβησαν εκείνη την περίοδο. Αυτό το σενάριο είναι κάτι που πραγματικά τρέμει η κυβέρνηση, καθώς στην περίπτωση που βγουν στο φως και άλλα δεδομένα εις βάρος της, τότε η κατάστασή της θα είναι τουλάχιστον απελπιστική.
Και θα είναι απελπιστική γιατί πολύ απλά δεν μπορεί να γνωρίζει πως θ’ αντιδράσει ο κόσμος κι αν θα έχουμε νέα έξαρση του φαινομένου. Με απλά λόγια, «ο φόβος έχει αλλάξει στρατόπεδο» όπως έγραφε ένα πλακάτ στη διαδήλωση. Το παιχνίδι αυτή τη στιγμή γίνεται «από τα κάτω» και όχι «από τα πάνω».
Αξιοπιστία στο ναδίρ
Στο Μαξίμου γνωρίζουν ότι η αξιοπιστία τους βρίσκεται στο ναδίρ. Γνωρίζουν επίσης ότι η πλειονότητα του κόσμου θεωρεί ότι έχει υπάρξει «συγκάλυψη» στα Τέμπη, αλλά και ότι η κυβέρνηση δεν έκανε τις σωστές κινήσεις να χειριστεί το ζήτημα. Να ανακτήσει την αξιοπιστία της μοιάζει κομματάκι δύσκολο, να μην πούμε ακατόρθωτο. Οπότε θα πάει στη λογική του να κερδίσει χρόνο και θα περιμένει τις εξελίξεις. Δύσκολα μπορεί να βγει στην αντεπίθεση.
Πάντως, με φράσεις «δίνουμε μάχη για να νικηθεί το «βαθύ κράτος» του παρελθόντος», σαν αυτή που συμπεριλαμβανόταν στο μήνυμα του πρωθυπουργού για την επέτειο, η κυβέρνηση δεν πρόκειται να πάει μπροστά. Η απάντηση είναι δεδομένη: «Έξι χρόνια τί ακριβώς κάνεις στο Μαξίμου;».
Η αντιπολίτευση, ατού του Μητσοτάκη
Κι ερχόμαστε στην αντιπολίτευση. ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Πλεύση Ελευθερίας, ΚΚΕ, κόμματα της Ακροδεξιάς, Νέα Αριστερά κλπ. Τόσοι πολλοί αρχηγοί και ουδείς αυτή τη στιγμή μπορεί να βγει μπροστά και να αμφισβητήσει ευθέως τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Και αυτό είναι το μοναδικό ατού του πρωθυπουργού στην παρούσα συγκυρία.
Στο ΠΑΣΟΚ μάθαμε ότι θα καταθέσουν πρόταση δυσπιστίας, αλλά «δεν ζητάνε εκλογές». Μετά τις διαδηλώσεις ζήτησαν την παραίτηση του πρωθυπουργού, αλλά κάποια στιγμή πρέπει ν’ αντιληφθούν στη Χαριλάου Τρικούπη ότι δεν πέφτουν τυχαία στις δημοσκοπήσεις. Με το να πατάς και στις δύο βάρκες το πιο πιθανό είναι να βρεθείς στο νερό. Ο κ. Ανδρουλάκης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το παράδειγμα της λαϊκής απαίτησης για να ξεκαθαρίσει μια και καλή το τοπίο στο εσωτερικό του κόμματός του και να σταματήσει το ανούσιο παιχνίδι των ισορροπιών πριν η ιστορία και η ευκαιρία τον ξεπεράσουν.
Θέλουν αλλά….
Στον ΣΥΡΙΖΑ, θέλουν, αλλά δεν μπορούν. Σήμερα πληρώνουν τις συνέπειες της τραγικής απραξίας τους όταν επί ενάμισι χρόνο έπαιζαν τις εσωκομματικές κουμπάρες. Ποιός να τους πιστέψει και γιατί από τη στιγμή που το κόμμα γελοιοποιήθηκε και διασύρθηκε στα μάτια του κόσμου;
Πλεύση Ελευθερίας και Ακροδεξιά κόμματα εμφανίζονται τα μόνα κερδισμένα στις δημοσκοπήσεις. Μένει να δούμε εάν αυτή η άνοδος θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα και ειδικά στις μετρήσεις που θα βγουν τις επόμενες μέρες προσμετρώντας τον αντίκτυπο των διαδηλώσεων. Αυτό είναι ένα στοιχείο που αφορά όλα τα κόμματα.
Το ΚΚΕ είναι πάντα το ΚΚΕ. Με περιχαρακωμένο κοινό, μπετοναρισμένο ως εκεί που δεν παίρνει, ό,τι πάρει απ’ τους άλλους -και δείχνει να τσιμπάει- θα είναι καλοδεχούμενο.
Στα όρια
Υπάρχουν, τέλος και τα κόμματα που βρίσκονται στο όριο της εκπροσώπησης ή μη στην επόμενη Βουλή. Νέα Αριστερά, Κίνημα Δημοκρατίας, Νίκη κλπ. Εδώ και αν είναι θολό το τοπίο με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα. Με βάση την εικόνα τους οι πρωτοβουλίες που μπορούν να πάρουν είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Τη μεγαλύτερη τύχη ίσως να την έχει η Νέα Αριστερά και μόνο στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συνεργασίας με ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ ως μοναδική, ικανή απάντηση απέναντι στη Δεξιά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η επιτυχία του εγχειρήματος είναι εξασφαλισμένη.
Καλό πάντως είναι να έχουν όλοι στο μυαλό τους ότι τίποτε δεν είναι ίδιο πια. Το γεγονός ότι ο κόσμος επέστρεψε στους δρόμους -με τεράστια συμμετοχή της νεολαίας- αποδεικνύει ότι το πολιτικό σκηνικό εισήλθε σε μια νέα εποχή. Και οι εκπλήξεις παραμονεύουν για όλους. Αλλά, εν τέλει, αυτή είναι η γοητεία της Δημοκρατίας.
