Του Γιάννη Καρούζου*
Ιδιοκτήτης εστιατορίου προσέφυγε κατά προστίμου του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, το οποίο του είχε επιβληθεί για «αδήλωτη εργασία» των υπαλλήλων του, δηλαδή για «μη υποβολή συμπληρωματικού πίνακα προσωπικού και ωρών εργασίας σε περίπτωση της τροποποίησης του ωραρίου για μερικώς απασχολούμενο ή εκ περιτροπής εργαζόμενο». Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών με την σχετική υπ’ αρ. 14138/2024 απόφασή του οριοθέτησε την επιβολή τέτοιων κυρώσεων, εξειδικεύοντας την απαίτηση για ειδική και επαρκή αιτιολογία στο πρόστιμο.
Πιο συγκεκριμένα, το δικαστήριο παρέθεσε, αρχικώς, το πλέγμα των εφαρμοστέων διατάξεων. Βάσει αυτών, η πρόσθετη απασχόληση είναι δυνατή, εφόσον, μεταξύ άλλων, ο εργοδότης την δηλώσει στο σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» πριν την έναρξή της, διαφορετικά επιβάλλεται πρόστιμο. Η σχετική κύρωση πρέπει να φέρει ειδική αιτιολογία, ενώ το ύψος της προκύπτει από την συνεκτίμηση διαφόρων κριτηρίων (π.χ. η σοβαρότητα της παράβασης, η τυχόν επαναλαμβανόμενη μη συμμόρφωση στις υποδείξεις των αρμόδιων οργάνων, ο βαθμός υπαιτιότητας κ.λπ.). Βάσει δε της ειδικής κατηγοριοποίησης για τις εργοδοτικές παραβάσεις του νόμου, η αδήλωτη εργασία χαρακτηρίζεται ως «πολύ υψηλή» παράβαση, με πρόστιμο 2.000€ για κάθε θιγόμενο εργαζόμενο.
Εξ άλλου, ως προς την έκθεση ελέγχου, βάσει της οποίας επιβάλλεται το πρόστιμο, διευκρινίστηκε πως όσα γεγονότα βεβαιώνει ο Επιθεωρητής ότι έπραξε ο ίδιος ή ότι συνέβησαν ενώπιόν του, θεωρούνται πλήρως αποδεδειγμένα και άρα δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι δεν συνέβησαν. Εντούτοις, οι εκτιμήσεις και τα συμπεράσματα του Επιθεωρητή για τα γεγονότα αυτά δεν δεσμεύουν το δικαστήριο, εκτιμώνται ελεύθερα και άρα μπορεί να αποδειχθεί ότι ισχύει κάτι διαφορετικό.
Στην προκειμένη περίπτωση, κατόπιν ελέγχου της Επιθεώρησης Εργασίας, βρέθηκαν στον χώρο του εστιατορίου ορισμένοι μερικώς απασχολούμενοι, χωρίς να έχει προηγηθεί δήλωση ότι θα απασχολούνταν εκείνη την ώρα. Ο προσφεύγων κλήθηκε να υποβάλει γραπτές εξηγήσεις, που όμως δεν κρίθηκαν ικανοποιητικές και έτσι του επιβλήθηκε το σχετικό πρόστιμο. Τούτο προσέβαλε δικαστικά, επαναλαμβάνοντας όσα είπε στις γραπτές εξηγήσεις του και συγκεκριμένα ότι την ώρα του ελέγχου το κατάστημά του δεν λειτουργούσε, εξ ου και δεν υπήρχαν πελάτες σε εκείνο τον χρόνο. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι που υποτίθεται πως ήταν «αδήλωτοι» δεν παρείχαν κάποια εργασία την ώρα του ελέγχου, αφού άλλωστε τούτη θα προϋπέθετε τη λειτουργία του εστιατορίου, ενώ, αντιθέτως, βρέθηκαν να πίνουν καφέ. Τέλος, όπως τονίζει ο προσφεύγων, στο δελτίο ελέγχου δεν αναλύονται τα γεγονότα από τα οποία προκύπτει η παράβαση και, ειδικότερα, οι εργασίες που κατελήφθησαν να παρέχουν οι εν λόγω εργαζόμενοι κατά τον χρόνο του ελέγχου.
Το δικαστήριο δέχθηκε την προσφυγή, κρίνοντας ότι ο εργοδότης δεν υπέπεσε στη συγκεκριμένη παράβαση. Βασίστηκε δε πλήρως στους ισχυρισμούς του, εστιάζοντας στην αιτιολογία του προστίμου. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε πως όντως δεν περιγράφονται συγκεκριμένες εργασίες που κατελήφθησαν να εκτελούν οι εργαζόμενοι, προκειμένου αυτές να αποτελούσαν πλήρη απόδειξη, ως ενέργειες που έγιναν ενώπιον των Επιθεωρητών. Το δε συμπέρασμα ότι οι εργαζόμενοι απασχολούνταν εκείνη την ώρα, εκτιμάται ελεύθερα, ως συμπέρασμα των Επιθεωρητών.
Το κρισιμότερο σημείο, ωστόσο, στην συγκεκριμένη απόφαση είναι ότι μόνη η παρουσία των ανωτέρω εργαζομένων στον χώρο εργασίας δεν αποτελεί απόδειξη ότι πράγματι εργάζονταν κατά τον χρόνο του ελέγχου, αλλά απαιτείται επιπρόσθετα να περιγράφονται οι συγκεκριμένες εργασίες που κατελήφθησαν να παρέχουν. Το Διοικητικό Πρωτοδικείο συντάσσεται, έτσι, με τη σχετική νομολογία που τείνει να παγιωθεί (βλ. ΔΕφΑθ 2122/2024, πρβ. ΔΕφΑθ 4232-3/2022, 2493, 2301, 1253/2021) και η οποία αποκαθιστά την έμμετρη προστασία του εργαζομένου, υπό την έννοια ότι εξακολουθεί να διάκειται ευνοϊκά ως προς αυτόν, αλλά χωρίς να φτάνει σε υπερβολική και παράλογη επιβάρυνση του εργοδότη. Τέτοια θα ήταν η περίπτωση που και μόνη η παρουσία του εργαζομένου στον χώρο εργασίας θα σήμαινε άνευ ετέρου ότι εργάζεται, επιτάσσοντας την εκπλήρωση όλων των υποχρεώσεων που συναρτώνται με τη διαπίστωση αυτή (εν προκειμένω, τη δήλωση στο «ΕΡΓΑΝΗ», αλλά και τη μισθοδοσία, την ευθύνη για εργατικό ατύχημα κ.λπ.).
*Γιάννης Καρούζος, Δικηγόρος- Εργατολόγος
