Του Βασίλη Ταλαμάγκα

Στις 23 Ιουνίου 1996, η Ελλάδα αποχαιρέτησε έναν από τους σημαντικότερους πολιτικούς ηγέτες της σύγχρονης ιστορίας της: τον Ανδρέα Παπανδρέου. 29 χρόνια μετά τον θάνατό του, η μορφή του συνεχίζει να προκαλεί αναλύσεις, συγκρίσεις και –όλο και πιο συχνά– μια αίσθηση κενού. Καθώς το πολιτικό προσωπικό της χώρας αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό, αναποτελεσματικότητα ή και αδιαφορία από μεγάλο μέρος της κοινωνίας, η απουσία ηγετικών μορφών όπως ο Παπανδρέου γίνεται όλο και πιο αισθητή.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν ήταν απλώς ένας Πρωθυπουργός ή ένας ηγέτης κόμματος. Υπήρξε ο πολιτικός που αναμόρφωσε τον πολιτικό χάρτη της Μεταπολίτευσης, καθιερώνοντας ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης. Ήταν ο άνθρωπος που κατάφερε να εκφράσει τις αγωνίες και τις ελπίδες των μη προνομιούχων Ελλήνων, δημιουργώντας το ΠΑΣΟΚ ως ένα κόμμα μαζικό, λαϊκό και ριζοσπαστικό. Με συνθήματα όπως το «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», κατάφερε να δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με τον λαό και να μετατρέψει τις πολιτικές του θέσεις σε κοινωνικό αίτημα.

Η παρακαταθήκη του είναι βαριά, πολυσήμαντη και, σε μεγάλο βαθμό, ακόμα ενεργή. Η εδραίωση του κοινωνικού κράτους, η αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, η αναδιανομή του πλούτου και η ενίσχυση των περιφερειών υπήρξαν πολιτικές επιλογές που άφησαν βαθύ αποτύπωμα.

Ωστόσο, αυτό που καθιστά την απουσία του πιο έντονη σήμερα δεν είναι μόνο οι πολιτικές του, αλλά κυρίως το πολιτικό του ανάστημα. Ο Παπανδρέου είχε την ικανότητα να εμπνέει, να κινητοποιεί και να καθοδηγεί. Είχε το χάρισμα του λόγου, τη στρατηγική σκέψη και τη δυνατότητα να αφουγκράζεται τις ανάγκες της κοινωνίας. Σε μια εποχή που η πολιτική συχνά εξαντλείται σε επικοινωνιακά σλόγκαν και πρόχειρες λύσεις, η σύγκριση με προσωπικότητες του παρελθόντος, όπως ο Παπανδρέου, είναι αναπόφευκτη.

Η σύγχρονη πολιτική σκηνή δείχνει να αδυνατεί να παράξει νέες, ισχυρές φυσιογνωμίες. Οι ηγέτες φαίνονται περισσότερο διαχειριστές παρά οραματιστές. Η κοινωνία διψά για πολιτικό λόγο με ουσία, για ιδέες που να υπερβαίνουν την τεχνοκρατική προσέγγιση και να απαντούν στα μεγάλα διλήμματα της εποχής. Μέσα σ’ αυτό το κενό, η μνήμη του Ανδρέα Παπανδρέου δεν λειτουργεί μόνο ως νοσταλγία, αλλά και ως υπενθύμιση του τι σημαίνει πραγματική ηγεσία.

Η Ιστορία, ασφαλώς, δεν επαναλαμβάνεται. Αλλά οι ηγέτες που σημάδεψαν μια εποχή αφήνουν πίσω τους ένα μέτρο σύγκρισης – και ο Ανδρέας Παπανδρέου, 29 χρόνια μετά τον θάνατό του, εξακολουθεί να είναι σημείο αναφοράς. Για πολλούς, παραμένει το πρόσωπο που, ακόμη και σήμερα, θα ήθελαν να είχαν απέναντι στα σύγχρονα αδιέξοδα.

Παρακάτω σας παρουσιάζουμε ένα ειδικό αφιέρωμα συνεργάτη μας για τον Ανδρέα Παπανδρέου:

Σαν Σήμερα, 23 Ιουνίου 1996 «έφυγε» ο Ανδρέας Παπανδρέου

Τι ανέφερε σήμερα για τον Ανδρέα ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης

Ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου (5 Φεβρουαρίου 1919 – 23 Ιουνίου 1996) ήταν ένας από τους μεγάλους Έλληνες πολιτικούς, Πρόεδρος και Ιδρυτής του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ), του οποίου η ιδρυτική διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση». Διετέλεσε πρωθυπουργός τις περιόδους 1981-1989 και 1993-1996.

Ήταν γιος του επίσης πρώην Πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, ο οποίος ήταν γνωστός και ως «Γέρος της Δημοκρατίας». Μητέρα του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν η Σοφία Μινέικο (κόρη του Πολωνού μηχανικού Ζίγκμουντ Μινέικο).

Υπήρξε ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή: σε έρευνα της εφημερίδας Καθημερινή το 2007, η πρώτη Κυβέρνησή του αναδείχθηκε η καλύτερη της Μεταπολίτευσης και ο ίδιος ο σημαντικότερος Πρωθυπουργός της Μεταπολιτευτικής περιόδου. Ομοίως, σε δημοσκόπηση για την εφημερίδα Real News το 2010 και σε έρευνα της εταιρείας ALCO το 2013, ψηφίσθηκε ως ο καλύτερος Πρωθυπουργός μετά το 1974.

Από την άλλη δημιούργησε πολλούς φανατικούς εχθρούς στο εσωτερικό, και προκάλεσε συχνά την αγανάκτηση της δυτικής κοινής γνώμης και σωρεία επικριτικών κειμένων στα δυτικά ΜΜΕ.

Ήταν ίσως ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση του πολιτικού και κομματικού συστήματος στη σύγχρονη Ελλάδα. Ανέτρεψε τον κυρίαρχο πολιτικό διαχωρισμό «Εθνικόφρονες-Κομμουνιστές» και στη θέση του επέβαλλε το δίπολο «Δεξιά-Αντιδεξιά».

Το ΠΑΣΟΚ που δημιούργησε ήταν το πρώτο κόμμα εξουσίας στην ελληνική ιστορία με μαζική οργάνωση (στα πρότυπα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας), αντί του παραδοσιακού κόμματος στελεχών, ένα πρότυπο οργάνωσης που θα υιοθετούσε από τον Παπανδρέου και η Νέα Δημοκρατία.

Από το κυβερνητικό του έργο ξεχωριστή θέση στη νεοελληνική πολιτική ιστορία έχουν η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του Συνδικαλιστικού Κινήματος, αλλά και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) και η Συνταγματική Αναθεώρηση του 1985-1986, η οποία παγίωσε το σύστημα κοινοβουλευτικής εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα, περιορίζοντας δραστικά τις «βασιλικές» εξουσίες του Προέδρου.

Άλλες σημαντικές τομές των κυβερνήσεών του ήταν η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος γραφής (1982), η κατάργηση της σχολικής ενδυμασίας (1982), η θέσπιση των επιδομάτων (τέκνων, αναπηρίας κτλ), η αναγνώριση του εργατικού ατυχήματος, οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο όπως η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, η κατάργηση πλείστων μεταξικών και μετεμφυλιακών νόμων, όπως αυτοί του τεντιμποϊσμού και της Κατασκοπείας, η άσκηση ακηδεμόνευτης και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και η μεγάλη ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και η παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες του Δημοκρατικού Στρατού.

Οι αντίπαλοι του Ανδρέα Παπανδρέου από τον συντηρητικό και τον φιλελεύθερο χώρο αναγνώρισαν τις προσπάθειές του να αποκαταστήσει μεγάλα τμήματα της κοινωνίας που είχαν υποστεί διώξεις και ταπεινώσεις από το αυταρχικό μετεμφυλιακό κατεστημένο και να χτίσει κράτος πρόνοιας, αλλά επέκριναν την μεγάλη αύξηση των δημοσίων δαπανών και του δημοσίου χρέους στην οικονομική του διαχείριση, την προσπάθεια επιβολής στη δημόσια διοίκηση που του καταλόγισαν και την εξωτερική του πολιτική, την οποία θεωρούσαν μαξιμαλιστική και επικίνδυνη στις μεθόδους και τους στόχους της, ενώ από τον χώρο της Αριστεράς υπήρξαν επικρίσεις για την αθέτηση προεκλογικών υποσχέσεων καθώς και για το καθεστώς προσωπολατρίας με το οποίο τον περιέβαλλαν τα πλήθη των πολιτικών οπαδών του.

Εκτός από πολιτικός, ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν και «σταρ» και συχνά απασχολούσε τα ΜΜΕ με την κοινωνική του ζωή, ενώ πτυχές από το προσωπικό «στυλ ζωής» του έγιναν αντικείμενο μίμησης από πολλούς Έλληνες.

Οι δε πολιτικές προεκλογικές συγκεντρώσεις του υπήρξαν οι μεγαλύτερες στην πολιτική ιστορία της Ελλάδος σε όλες της μεγάλες πόλεις… Και αυτές της Αθήνας από τις μεγαλύτερες στον κόσμο…

Δείτε κάποιες από αυτές τις απίστευτα συγκλονιστικές συγκεντρώσεις, τις οποίες κινηματογράφησε ο αείμνηστος Τάσος Μπιρσίμ:

Διαβάστε περισσότερα εδώ

ΕΡΤ/ΕΤ-1 ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ/1989: «Η προσωπογραφία ενός Ηγέτη»

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ: ΕΡΤ/ΕΤ-1 «Η προσωπογραφία ενός Ηγέτη» ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ (26/10/1989), σε δημοσιογραφική έρευνα-επιμέλεια και πρόλογο από τον εξαιρετικό δημοσιογράφο Γιώργο Δουατζή. Η έναρξη γίνεται από την αιώνια φίλη και αγαπημένη του, Μελίνα. ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ!.

ΕΡΤ Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ 23/6/1996

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ: Το πρωινό της 23ης Ιουνίου 1996 οι Έλληνες ξύπνησαν ακούγοντας από τα ΜΜΕ τη θλιβερή είδηση του θανάτου του ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ.

Ενός αδιαμφισβήτητα ιστορικού πολιτικού ηγέτη, διεθνούς βεληνεκούς, που σφράγισε με τις ιδέες και τα έργα του την πορεία αυτού του τόπου, κάνοντας τους Έλληνες να νοιώθουν υπερήφανοι για αυτό που είναι, καταργώντας τις ανισότητες που τους ταλαιπώρησαν για δεκαετίες ανάλογα με την πολιτική ιδεολογία τους.

Η ΕΡΤ σε εθνικό δίκτυο καλύπτει τις εξελίξεις σε συνεχή ροή, προβάλλοντας αφιερωματικά video στη μνήμη του προέδρου του κυβερνώντος κόμματος ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργού μέχρι πριν από δύο μήνες.

Το συγκεκριμένο video, που ασχολείται με τον ΑΝΔΡΕΑ και την ΙΣΤΟΡΙΑ, έχει επιμεληθεί η δημοσιογράφος ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ.

Βίντεο από: LAMBROS PAPAXENAKIS

Ανδρέας Παπανδρέου – Αφιέρωμα.

Βίντεο από: GorillaGrodd1979

1919 – 2019: 100 Χρόνια από την γέννηση του Ανδρέα Παπανδρέου (08/02/2019)

1919 – 2019: 100 Χρόνια από την γέννηση του Ανδρέα Παπανδρέου – «Ζωντανοί Διάλογοι» με τον Ανδρέα. Αφιέρωμα του Τηλεοπτικού Σταθμού της Βουλής των Ελλήνων για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ανδρέα Παπανδρέου.

«Ζωντανοί Διάλογοι» – συνεισφορά στην ιστορική έρευνα για την προσωπικότητα, το ρόλο και το έργο του ιστορικού ηγέτη του ΠΑΣΟΚ.

Με τη φροντίδα του Δημοσιογράφου Τάκη Κάμπρα ρίχνεται ο προβολέας της μνήμης στο πρόσωπο, το οποίο με την πολιτική του ενόραση σημάδεψε με την παρουσία του επί 35 περίπου χρόνια, την μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας μας. Για πρώτη φορά θα προβληθούν άγνωστα ντοκουμέντα από τη ζωή και τη δράση του, εντός και εκτός Ελλάδος..

Hellenic Parliament TV

Ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ για τον Ανδρέα Παπανδρέου

Ας δούμε τι ανέφερε σήμερα σε ανάρτησή του, ο νυν Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Νίκος Ανδρουλάκης για τον ιδρυτή και ιστορικό ηγέτη του Κινήματος Ανδρέα Παπανδρέου.