Το αδιέξοδο μηνών σχετικά με την αποζημίωση των χωρών της Ε.Ε. για τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία λύθηκε την Τετάρτη (13/03), αφού οι πρεσβευτές συμφώνησαν να στηρίξουν ένα νέο Ταμείο ύψους 11 δισεκατομμυρίων ευρώ συνολικά.
Με τη συμφωνία, όπως αναφέρει το Politico, δημιουργείται το Ταμείο Βοήθειας για την Ουκρανία – μέρος του εκτός προϋπολογισμού Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ειρήνης (EPF) της Ε.Ε. που χρησιμοποιείται για τη μερική επιστροφή των χρημάτων των χωρών-μελών για τα όπλα που παρέχουν στην Ουκρανία.
«Τα καταφέραμε!», έγραψε στο Χ ο κορυφαίος διπλωμάτης της Ε.Ε., Ζοσέπ Μπορέλ, προσθέτοντας: «Το μήνυμα είναι σαφές: Θα υποστηρίξουμε την Ουκρανία με ό,τι χρειαστεί για να επικρατήσει».
Η συμφωνία της Τετάρτης (13/03) αυξάνει τα διαθέσιμα χρήματα του EPF στα 17 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 11 δισ. ευρώ διατίθενται στην Ουκρανία, ενώ τα υπόλοιπα σε άλλες περιοχές, όπως η Αφρική. Μέχρι στιγμής, το EPF έχει καταβάλει 6,1 δισ. ευρώ για βοήθεια στην Ουκρανία. Υπάρχει η προσδοκία ότι το Ταμείο Βοήθειας για την Ουκρανία θα λάβει άλλα 5 δισ. ευρώ το επόμενο έτος.
Επισημαίνεται ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις τους να προμηθεύσουν το Κίεβο με στρατιωτικό εξοπλισμό σε μια ευαίσθητη στιγμή του πολέμου, με τους Ουκρανούς αξιωματούχους να ανησυχούν ότι τα ρωσικά στρατεύματα μπορεί να διαπεράσουν την άμυνά τους μέχρι το καλοκαίρι.
Το Κίεβο χρειάζεται απεγνωσμένα τα μετρητά – ιδιαίτερα με την αμερικανική βοήθεια να εμποδίζεται από κομματικές διαμάχες στην Ουάσινγκτον – αλλά χρειάστηκαν εβδομάδες διαπραγματεύσεων για να αμβλυνθούν οι αντιρρήσεις της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ουγγαρίας.
Ποια η στάση της Γερμανίας και της Γαλλίας
Αναλυτικά, το Βερολίνο επιθυμούσε η άμεση βοήθεια προς την Ουκρανία να αφαιρεθεί από τις εισφορές στο EPF – κάτι που είχε πολιτικό νόημα για τη Γερμανία, καθώς είναι μακράν ο μεγαλύτερος χορηγός στρατιωτικού εξοπλισμού της Ε.Ε. προς το Κίεβο. Η Γερμανία ήταν, επίσης, ενοχλημένη που χώρες δωρίζουν παλιό εξοπλισμό στην Ουκρανία και στη συνέχεια χρεώνουν το Ταμείο με την πλήρη αξία του ολοκαίνουργιου εξοπλισμού αντικατάστασης.
Το αίτημα της Γερμανίας προκάλεσε σοκ στις Βρυξέλλες. Δεδομένου ότι το Βερολίνο είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης του EPF (οι εισφορές καθορίζονται με βάση το μέγεθος του ΑΕΠ), πολλοί διπλωμάτες ανησυχούσαν ότι θα μηδενίζονταν οι πληρωμές της Γερμανίας στο EPF και ενδεχομένως θα σήμαινε το τέλος της στρατιωτικής βοήθειας της Ε.Ε. προς την Ουκρανία.
Παρ’ όλα αυτά, το Βερολίνο, το οποίο είχε την υποστήριξη της Τσεχίας, ανακάλεσε εν μέρει το αίτημά του. Αντί να απαιτήσει να αναγνωριστεί το 100% της διμερούς βοήθειας ως ισοδύναμο με τις εισφορές του EPF, θα συμφωνήσει σε ένα επίπεδο κάτω από το 50%, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες.
Η Γαλλία, υποστηριζόμενη από την Ελλάδα, την Κύπρο και σε κάποιο βαθμό την Ισπανία, είχε υποστηρίξει ότι για την από κοινού προμήθεια εξοπλισμού στην Ουκρανία, οι παραδόσεις θα πρέπει να προέρχονται μόνο από την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα και μίλησαν στο Bloomberg υπό τον όρο της ανωνυμίας. Για τις μονομερείς προμήθειες, οι χώρες αυτές πίεζαν ώστε οι παραδόσεις να προέρχονται κατά προτεραιότητα από τον ευρωπαϊκό αμυντικό τομέα.
Η τελική συμφωνία προβλέπει ότι, μεσοπρόθεσμα, οι κοινές προμήθειες από το εσωτερικό του μπλοκ θα γίνουν ο κανόνας, αλλά θα υπάρχει ευελιξία κατά την ενδιάμεση περίοδο. Το κείμενο, σύμφωνα με το «Politico», δεν ορίζει ημερομηνία λήξης της ενδιάμεσης περιόδου. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για προσπάθειες όπως αυτή της οποίας ηγείται η Τσεχία για την αγορά 800.000 βλημάτων από χώρες εκτός της Ε.Ε. για να σταλούν γρήγορα στην Ουκρανία.
«Ύστερα από μήνες διπλωματικής διελκυστίνδας, μπορούμε επιτέλους να δώσουμε την απαραίτητη ώθηση στη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, με αρκετή ευελιξία για να τους στείλουμε ό,τι χρειάζονται, όταν το χρειάζονται», δήλωσε διπλωμάτης της Ε.Ε. Η επίτευξη συμφωνίας σήμαινε, επίσης, να βρεθεί τρόπος να παρακαμφθεί η αντίσταση της Ουγγαρίας, του πιο φιλορωσικού μέλους της Ε.Ε.
Η Ουγγαρία συμφώνησε να χρησιμοποιήσει εποικοδομητικά την αποχή – δηλαδή να μην συμμετάσχει στην τελική ψηφοφορία ώστε να μην μπλοκαριστεί το μέτρο – γεγονός που επέτρεψε τη δημιουργία του Ταμείου Βοήθειας για την Ουκρανία. Παρ’ όλα αυτά, η Βουδαπέστη εξακολουθεί να μπλοκάρει την επιστροφή 500 εκατομμυρίων ευρώ από το EPF. Τέλος, η επίσημη έγκριση του μέτρου θα πραγματοποιηθεί σε σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. τη Δευτέρα (18/03), όπως δήλωσε η βελγική προεδρία του Συμβουλίου.
