Όταν η Katie Mitchell ανέβασε τη “Δεσποινίς Ζυλί”, για το θέατρο της Σαουμπίνε, πέραν των αναμετρήσεων των σκηνικών μέσων με τα κινηματογραφικά, προχώρησε και σε μια άλλη, ακόμη σημαντικότερη αναμέτρηση: του ποιος είναι ο “πρωταγωνιστής” αυτής της ιστορίας. Ανέτρεψε την οπτική της κεντρικής πλοκής και διερεύνησε την ιστορία μέσα από την ματιά της απατημένης υπηρέτριας Κριστίν.
Η παράσταση είναι ένα πλαίσιο ελευθερίας. Το χάσμα της τέλεσης από το κείμενο (έργο) στη σκηνή μπορεί να είναι μικρό ή μεγάλο, μπορεί να είναι χαντάκι ή χάος. Ο σύγχρονος θεατής είναι εξοικειωμένος με αυτό. Όχι όμως όταν πρόκειται για το Αρχαίο Δράμα. Στην περίπτωση αυτή ο σύγχρονος Έλληνας θεατής (και κριτικός) έχει σκληρές αντιστάσεις. Τα κείμενα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας καλύπτει ένα πέπλο αγιοσύνης, σχεδόν θρησκευτικής.
Όταν λοιπόν ο Γερμανός σκηνοθέτης Ούλριχ Ράσε αποκάλυψε ότι η έρευνα του, για το ανέβασμα της Αντιγόνης του Σοφοκλή, με το οποίο ανοίγει το φετινό Φεστιβάλ Επιδαύρου, τον οδήγησε να δώσει χώρο στον Κρέοντα, οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων έπεσαν βροχή. Πριν ακόμη ανέβει η παράσταση, ένα είδος “υπεράσπισης” της Αντιγόνης είχε ήδη ξεκινήσει. Ο Ούλριχ Ράσε μοιάζει να επιθυμεί να σπάσει τα στερεότυπα που συνοδεύουν τον συγκεκριμένο ήρωα. “Κανείς δεν έχει ακούσει τι είχε να πει, γιατί στέκεται στην λάθος πλευρά της ιστορίας” θα πει μεταξύ άλλων.
Άλλωστε η Αντιγόνη του Σοφοκλή δεν χωρά στο απλοϊκό ερμηνευτικό σχήμα “η επαναστάτρια Αντιγόνη και ο αυταρχικός Κρέων”. Είναι μια πάλη πέραν αυτού. Από την μία η υπεράσπιση των νόμων, που συγκρατούν την κοινωνική συνοχή και τάξη, από την άλλη η υπεράσπιση του ηθικού, που δεν είναι πάντα νόμιμο. Μια πάλη αξίας και αρχής. Αυτήν την πάλη, μοιάζει να επιθυμεί ο σκηνοθέτης Ούλριχ Ράσε να την δούμε ξεκάθαρα ως θεατές. Και αν είναι δυνατόν να μετακινηθούμε μεταξύ των δύο. Πριν ταχθούμε τελικά με την Αντιγόνη (το πιθανότερο).
Ο ηθοποιός Γιώργος Γάλλος που έχει αναλάβει τον “άθλο” της ερμηνείας του Κρέοντα, θα μας πει στην κατ’ ιδίαν συζήτηση μετά την συνέντευξη Τύπου: “Αυτό που προσπαθεί να μας εμφυσήσει ο σκηνοθέτης, είναι η ερώτηση να μην περιλαμβάνει την απάντηση”. Ο Ούλριχ Ράσε δεν μας “παίζει” το τέλος. Μας “παίζει” το έργο. Το τέλος κατά κάποιον τρόπο είναι στο φαντασιακό μας.
Μια λοιπόν από τις μεγαλύτερες παθογένειες που εντοπίζω σε αυτούς που διατυπώνουν αντιρρήσεις του τύπου: “Μα αυτές δεν είναι οι Σφήκες (πχ όταν πριν δύο χρόνια η Λένα Κιτσοπούλου είχε ανεβάσει στην Επίδαυρο το ομώνυμο έργο)”, ή “Το έργο λέγεται Αντιγόνη” κτλ είναι ότι το υποκείμενο που τις εκφράζει, υπονοεί, ότι αυτό γνωρίζει ποιο είναι το έργο. Ότι κατέχει την αλήθεια του έργου. Και η αλήθεια του έργου είναι μια. Αυτή που έχει στο μυαλό του, το υποκείμενο που εκφράζει τις αντιρρήσεις. Αντίθετα εγώ τάσσομαι ξεκάθαρα την ρήση του John Cage που διατυπώθηκε την δεκαετία του ’60 και άλλαξε για πάντα τον τρόπο που βλέπουμε θέατρο: “Το θέατρο είναι στο μυαλό του θεατή”. Δεν υπάρχει μια και μοναδική αλήθεια των έργων, που να χρήζει μάλιστα υπεράσπισης και προστασίας.
Μακάρι λοιπόν ο Ούλριχ Ράσε, να διαφύγει όλων των αντιρρήσεων και να “υπερασπιστεί” τον Κρέοντα του.
Το έργο του Σοφοκλή, ανεβαίνει στην μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου, και θα παρουσιαστεί σε παγκόσμια πρεμιέρα αποκλειστικά στο αργολικό θέατρο και κατ’ εξαίρεση για τρεις μέρες, την Παρασκευή 27, το Σάββατο 28 και την Κυριακή 29 Ιουνίου.
Εισιτήρια εδώ
Συντελεστές
Μετάφραση: Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος • Σκηνοθεσία: – Σκηνογραφία Ulrich Rasche • Δραματουργία: Antigone Akgün • Μουσική – Σχεδιασμός ήχου: Alfred Brooks • Κοστούμια: Άγγελος Μέντης • Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ • Εκπαίδευση και καθοδήγηση χορού: Yannik Stöbener • Βοηθός σκηνοθέτης: David Moser • Βοηθός σκηνογραφίας: Lukas Kötz • Δραματολόγος παράστασης: Έρι Κύργια • Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου • Βοηθός σκηνοθέτη: Θωμαΐς Τριανταφυλλίδου • Βοηθός σκηνογράφου: Ευάγγελος Αγάτσας • Βοηθός συνθέτη: Γιάννης Αράπης • Βοηθός ενδυματολόγου: Σταυρούλα Παπαποστόλου • Βοηθός φωτισμού: Νάσια Λάζου
Παίζουν: Κρέων Γιώργος Γάλλος,
Αίμων Δημήτρης Καπουράνης
Αντιγόνη Κόρα Καρβούνη
Τειρεσίας Φιλαρέτη Κομνηνού
Ισμήνη Κίττυ Παϊταζόγλου
Φύλακας Θάνος Τοκάκης
Χορός (αλφαβητικά): Γιώργος Ζιάκας, Δημήτρης Καπουράνης, Μάριος Κρητικόπουλος, Ιωάννης Μπάστας, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργης Παρταλίδης, Θανάσης Ραφτόπουλος, Γκαλ Ρομπίσα, Γιάννης Τσουμαράκης, Στρατής Χατζησταματίου
Ζωντανή ερμηνεία της μουσικής: Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου κοντραμπάσο, Χάρης Παζαρούλας κοντραμπάσο, Νίκος Παπαβρανούσης κρουστά, Ευαγγελία Σταύρου κρουστά
