«Έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 102 ετών ο ήρωας πιλότος Τσαρλς Βίβιαν Χάουαρντ που έλαβε μέρος στο σχέδιο της «Μεγάλης Απόδρασης» από το στρατόπεδο συγκέντρωσης αιχμαλώτων πολέμου που διοικούσε η Luftwaffe κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο πιλότος του βρετανικού βασιλικού ναυτικού που είχε τον βαθμό του λοχαγού καταρρίφθηκε από γερμανικά πυρά το 1941 πέφτοντας στα χέρια των SS. Αμέσως οδηγήθηκε στο διαβόητο στρατόπεδο Stalag Luft III που βρίσκεται στη σημερινή Πολωνία. Τον Μάρτιο του 1944, δεκάδες κρατούμενοι με επικεφαλής τον σμηναγό της RAF Ρότζερ Μπουσέλ, κατάφεραν να διαφύγουν μέσα από σήραγγα που είχαν σκάψει κρυφά.
Το σχέδιό τους είχε την κωδική ονομασία η «Μεγάλη Απόδραση» και το 1963 μεταφέρθηκε στην κινηματογραφική οθόνη με πρωταγωνιστή τον Στίβ ΜακΚουίν. Η ταινία αφηγείται πως όλοι οι κρατούμενοι – πλην τριών – αφού κατάφεραν να διαφύγουν έπεσαν και πάλι στα χέρια των SS και 50 εξ αυτών εκτελέστηκαν.
Οι κρατούμενοι κατάφεραν κάτω από τη μύτη των Γερμανών να σκάψουν τρεις σήραγγες που ονομάστηκαν Τομ, Ντικ και Χάρι. Το σχέδιό τους ήταν απλό. Έάν οι Ναζί ανακάλυπταν είτε τη μία, είτε την άλλη θα είχαν μια εφεδρική οδό διαφυγής.
Ο Χάουαρντ για να αποσπάσει την προσοχή των φρουρών άρχισε να συνομιλεί με τους φύλακες χρησιμοποιώντας τα άπταιστα γερμανικά του. Έτσι το έργο των συγκρατούμενών του έγινε πιο εύκολο. Εκτός από τη «Μεγάλη Απόδραση» ο Χάουαρντ βοήθησε και σε άλλο ένα επιτυχημένο σχέδιο διαφυγής το 1943 (και αυτή η απόδραση έγινε ταινία το 1950 με την ονομασία «White Horse».
Τότε ήταν ανάμεσα στους κρατούμενους οι οποίοι πηδούσαν πάνω από ένα άλογο που κάλυπτε το σημείο μίας σήραγγας που βρισκόταν υπό κατασκευή. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης απόδρασης τρεις άνδρες κατάφεραν να διαφύγουν επιστρέφοντας στη Μεγάλη Βρετανία.
Το 2019 όταν ο Χάουαρντ έκλεισε τα 100 μίλησε στο BBC για εκείνες τις ημέρες και περιέγραψε τις συνθήκες που επικρατούσαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Στην ίδια συνέντευξη μίλησε και ο γιος του ο οποίος τόνισε ότι ο πατέρας του αναφέρθηκε στις περιπέτειές του όταν άρχισε να γερνάει.
We have lost one of the few remaining living links with the legendary Great Escape with the passing of Capt Vyvyan Howard.
The naval aviator distracted guards during the breakout and went on to serve @RNASCuldrose post-war and was decorated after Suez.
🔗https://t.co/2BPeGCJJFC pic.twitter.com/xTTifosZ5j
— Royal Navy (@RoyalNavy) September 21, 2022
Συμμετείχε στην «Μεγάλη Πορεία»
Τον Ιανουάριο του 1945 ο λοχαγός μαζί με άλλους κρατούμενους κινήθηκαν εν μέσω βαρύ χειμώνα προς τα δυτικά. Επρόκειτο για τη «Μεγάλη Πορεία» η οποία ήταν μία από τις δεκάδες που αποκαλούνταν «πορείες θανάτου», στις οποίες οι Ναζί ανάγκασαν τόσο τους αιχμαλώτους όσο και τους επιζώντες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης να μετακινηθούν την ώρα που οι δυνάμεις του «Κόκκινου Στρατού« πλησίαζαν από τα ανατολικά.
Πέντε μήνες αργότερα ο Χάουαρντ και άλλοι αιχμάλωτοι κατάφεραν να απελευρωθούν από τις βρετανικές δυνάμεις στο Λούμπεκ. Πολύ αργότερα ο λοχαγός δήλωσε ότι χρωστούσε τη ζωή του σε μία συμβουλή που του είχε δώσει ένα Πολωνός στρατιώτης (σσ του είχε πει ότι δεν έπρεπε να βγάλει τις μπότες του καθώς εάν το έκανε τότε θα πάθαινε κρυοπαγήματα και το αποτέλεσμα θα ήταν ότι δεν θα μπορούσε να τις φορέσει ξανά).
Μετά το πέρας του πολέμου ο Χάουαρντ συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον βρετανικό στρατό ενώ του απονεμήθηκε ο Σταυρός Διακεκριμένων Υπηρεσιών για τις ενέργειές του κατά τη διάρκεια της κρίσης του Σουέζ το 1956. Η κηδεία του θα τελεστεί στο Μπάνμπερι στις 30 Σεπτεμβρίου. Η κηδεία του τελείται στην εκκλησία Mollington Parish στο Banbury στις 30 Σεπτεμβρίου.
Ποιος σχεδίασε τη «Μεγάλη Απόδραση»
Ο ιθύνων νους της «Μεγάλης Απόδρασης» από τη Stalag Luft ήταν ο σμηναγός Busell. Μετά τη «Μεγάλη Απόδραση» ακολούθησαν και άλλες απόπειρες οι οποίες ήταν αποτυχημένες. Τον Σεπτέμβριο του 1943, ανακαλύφθηκε το τούνελ Τομ ενώ παρά τις επισταμένες έρευνες των Γερμανών τα άλλα δύο τούνελ δεν βρέθηκαν ποτέ.
Στα τέλη Μαρτίου του 1944 από τη στιγμή που η σήραγγα «Ντικ» είχε αποκλειστεί ως οδός διαφυγής, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες στο τούνελ «Χάρι». Η είσοδος της σήραγγας βρισκόταν κάτω από μία σόμπα στην καλύβα 104 του στρατοπέδου, ενώ οι τοίχοι του τούνελ είχαν κατασκευαστεί από σανίδες κρεβατιών. Το σχέδιο του σμηναγού ήταν να φύγουν από το στρατόπεδο πάνω από 200 κρατούμενοι.
Εν τέλει το βράδυ της απόδρασης κατάλαβε ότι η σήραγγα δεν ήταν αρκετά μεγάλη. Για να μειωθεί ο κίνδυνος αποκάλυψης του σχεδίου αποφασίστηκε να φεύγουν 10 άτομα την ώρα αντί για ένα άτομο το λεπτό. Στο τέλος κατάφεραν να διαφύγουν 76 άνδρες ενώ ο 77ος ανακαλύφθηκε το επόμενο πρωί.
Η καλύβα 104 ήταν η τελευταία που ερευνήθηκε από τους Γερμανούς και αυτό βοήθησε τους συνεργάτες του Busell που είχαν μείνει πίσω να καταστρέψουν ότι στοιχεία υπήρχαν.Εν τέλει όταν έγιναν οι έρευνες στην καλύβα η είσοδος του τούνελ εντοπίστηκε όταν ένας Γερμανός προσπάθησε να συρθεί πίσω από το τούνελ. Οι κρατούμενοι άνοιξαν την είσοδο και για να τον αφήσουν να βγει. Από τους 76 πολύ γρήγορα συνελήφθησαν οι 73. Οι 17 εξ αυτών γύρισαν στο στρατόπεδο και άλλοι 50 ανάμεσα στους οποίους βρισκόταν και ο σμηναγός εκτελέστηκαν.
Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες ήταν και ο Έλληνας υποσμηναγός Σωτήρης Σκάντζικας ο οποίος συνελήφθη από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια της μάχης της Κρήτης. Σημειώνεται πως οι Ναζί τους πυροβόλησαν πισώπλατα ισχυριζόμενοι ότι οι συλληφθέντες επιχείρησαν να αποδράσουν. Μάλιστα για να εξαφανίσουν τα ίχνη τους, αποτέφρωσαν τις σορούς των κρατουμένων.
Ένας από τους άνδρες που συνελήφθησαν, ο Γάλλος Λανγκλουά, στάθηκε τυχερός και δεν εκτελέστηκε. Ωστόσο έμεινε για πάνω από τρεις εβδομάδες στην απομόνωση στη Stalag Luft και παρέμεινε αιχμάλωτος για το υπόλοιπο του πολέμου. Σημειώνεται πως κανένας από τους τρεις άνδρες που κατάφεραν στο τέλος να διαφύγουν δεν ήταν Βρετανός. Ήταν δύο Νορβηγοί – Per Bergsland και Jens E. Muller – και ο Ολλανδός υπολοχαγός Bram van der Stok.
