Την στάση που κρατάει η Τουρκία εντός του ΝΑΤΟ αναλύει το περιοδικό Foreign Policy, κάνοντας λόγο για «επαμφοτερίζουσα» στάση και σημειώνοντας πως ορισμένα μέλη της Συμμαχίας θα πρέπει να πιέσουν την Τουρκία να τηρήσει την συμφωνία που έκανε, τον περασμένο Ιούνιο στη Μαδρίτη, με την Σουηδία και τη Φινλανδία.
Όπως αναφέρει, οι «νόμιμες ανησυχίες» της Τουρκίας στη Συρία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω ξεχωριστής οδού, και με τρόπο που να λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες και άλλων συμμάχων του ΝΑΤΟ στην περιοχή.
Μεταξύ των παραδειγμάτων που χρησιμοποιεί το περιοδικόγια να αποδείξει την διττή στάση της Τουρκίας εντός του ΝΑΤΟ είναι και αυτό της Ανατολικής Μεσογείου.
Όπως σημειώνει, η Τουρκία επιδιώκει «αμφιλεγόμενες (και παράνομες) γεωτρητικές δραστηριότητες, έχει υπογράψει συμφωνία ενέργειας με την Λιβύη, και εφαρμόζει επιθετική ρητορική και επίδειξη δύναμης προς την Ελλάδα, η οποία είναι σύμμαχος στο ΝΑΤΟ».
Ωστόσο, επισημαίνεται, υπάρχει μια σιωπηρή κατανόηση εντός του ΝΑΤΟ ότι η Τουρκία είναι μια ειδική περίπτωση και παρά το γεγονός ότι είναι ένας απρόβλεπτος σύμμαχος είναι «προτιμότερο να βρίσκεται εντός παρά εκτός» του ΝΑΤΟ.
Γιατί δεν μπορεί να υπάρξει «Turxit»
Παρόλα αυτά, οι φόβοι ότι η ειλικρινής κριτική προς την Τουρκία θα προκαλούσε ένα «Turxit» είναι εσφαλμένοι για μια σειρά από λόγους:
Πρώτον, η Τουρκία έχει περισσότερα να χάσει φεύγοντας από το ΝΑΤΟ, παρά να κερδίσει. Περιβάλλεται από επίδοξες περιφερειακές δυνάμεις και ανταγωνιστικές αναθεωρητικές πρώην αυτοκρατορίες, οι οποίες διάκεινται εχθρικά προς τα συμφέροντά της.
Ως εκ τούτου, το να είναι μέλος στην ισχυρότερη στρατιωτική συμμαχία στον κόσμο, με το όφελος της συλλογικής αμυντικής εγγύησης, είναι ζωτικής σημασίας πλεονέκτημα για την Τουρκία.
Δεύτερον, η σιωπή του ΝΑΤΟ σηματοδοτεί την συναίνεσή του. Η Τουρκία έχει ιστορικό εκβιασμών και απειλών στο ΝΑΤΟ, χωρίς κόστος.
Οι αναλυτές του περιοδικού θυμίζουν την παραχώρηση από το ΝΑΤΟ της Συμμαχικής Χερσαίας Διοίκησης στην Σμύρνη, ως αντάλλαγμα για την άρση των αντιρρήσεων της Τουρκίας προς το νέο στρατηγικό δόγμα του ΝΑΤΟ στη Λισαβώνα το 2010, καθώς και την περίπτωση των εμποδίων που έθετε η Άγκυρα στα αμυντικά σχέδια που θα ωφελούσαν την Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής, σε μια αποτυχημένη προσπάθεια να βάλει το PYD/YPG στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων.
Είναι φανερό ότι η Τουρκία δεν έχει κανένα λόγο να σταματήσει αυτές τις πρακτικές, έως ότου αντιληφθεί ότι η υπομονή των άλλων συμμάχων έχει αρχίσει να εξαντλείται.
Τρίτον, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε, τονίζει το Foreign Policy, ότι η προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν γίνεται πρωτίστως σε ανταλλακτική βάση.
Ο Ερντογάν «τρώει τα καρότα» του ΝΑΤΟ, αλλά διατηρεί το μαστίγιο
Το ΝΑΤΟ απέτυχε να κατανοήσει ότι ο υπολογισμός της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στις ευρωατλαντικές σχέσεις βρίσκεται εκ παραλλήλου με τα συμφέροντά της στη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και τον Καύκασο.
Το ΝΑΤΟ θεωρεί ότι με το να προσφέρει στην Τουρκία πολλά «καρότα», θα την κάνει να χαλαρώσει το μαστίγιο, αλλά η Τουρκία έχει καταφέρει να τρώει όλα τα καρότα και το μαστίγιο να παραμένει σταθερό!
Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν να δέχονται τους όρους που θέτει η Τουρκία ή θα αποφασίσουν ότι χρειάζεται ένας ειλικρινής διάλογος μεταξύ των μελών, προκειμένου να επαναπροσδιοριστούν οι όροι της εξίσωσης.
Και σε περίπτωση που αποφασιστεί να εμπλακεί η Τουρκία σε διάλογο, ποια χώρα θα αναλάβει την πρωτοβουλία; Η αλήθεια είναι ότι μόνο όταν οι ΗΠΑ πιέζουν την Τουρκία, οι άλλοι σύμμαχοι τολμούν να γνεύσουν καταφατικά.
Οι αναλυτές του περιοδικού εκτιμούν ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ θα πρέπει να ζητήσουν από ορισμένους Ευρωπαίους ηγέτες να μπουν στη μάχη, ώστε να υπάρχει ένα ενωμένο μέτωπο εναντίον της Τουρκίας.
Με εξαίρεση την Ελλάδα και την Γαλλία, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες φαίνεται να προσπαθούν να κατευνάσουν την Τουρκία, αντί να αμφισβητούν την προβληματική συμπεριφορά της, επισημαίνεται στην ανάλυση.
Παρ’όλα αυτά όμως, ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Βρετανία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία, έχουν πραγματική επιρροή στην Άγκυρα. Η συντονισμένη δράση μεταξύ αυτών των κρατών θα είχε κάποιο αποτέλεσμα ή τουλάχιστον θα έστελνε το μήνυμα στην Ουάσιγκτον, το Ελσίνκι και την Στοκχόλμη ότι προσπαθούν να προωθήσουν το σκοπό της συμμαχίας.
Στόχος θα έπρεπε να ήταν να κατανοήσει η Τουρκία τι πρόκειται να χάσει, παρά τι πρόκειται να κερδίσει, καταλήγει το Foreign Policy.
«Η Τουρκία του Ερντογάν, Δούρειος Ίππος του ΝΑΤΟ»
Από την άλλη πλευρά, τo Gatestone Institute δημοσιεύει ένα ενδιαφέρον άρθρο του Burak Bekdil, ενός δημοσιογράφου που απολύθηκε από τη μεγαλύτερη εφημερίδα της Τουρκίας, με τίτλο «Η Τουρκία του Ερντογάν, Δούρειος Ίππος του ΝΑΤΟ».
Στο άρθρο υποστηρίζεται ότι οποιαδήποτε αντιπαράθεση της Δύσης με την Τουρκία αυτή την περίοδο θα ενισχύσει τον Ερντογάν στις εκλογές, σημειώνοντας πάντως ότι και ο ίδιος χρειάζεται το ΝΑΤΟ ως πηγή τροφοδοσίας της αντιδυτικής ρητορικής του.
Στον ετήσιο κατάλογο του Freedom House για την Ελευθερία στον Κόσμο το 2022, η Τουρκία κατατάσσεται στην κατηγορία των «μη ελεύθερων χωρών», μαζί με το Αφγανιστάν, την Αγκόλα, την Καμπότζη, την Σομαλία, το Σουδάν, την Συρία, την Κίνα, την Λευκορωσία και πολλά άλλα αδίστακτα καθεστώτα του τρίτου κόσμου.
Αυταρχικό καθεστώς αλλά… «σημαντικός» σύμμαχος
Θα μπορούσε κανείς, με τα κριτήρια της δημοκρατίας, να φανταστεί κάποια από αυτές τις χώρες ως κράτος μέλος του ΝΑΤΟ; Αλλά η Τουρκία είναι, αναφέρει χαρακτηριστικά ο αρθρογράφος.
Επίσης, στο προοίμιο του ΝΑΤΟ επισημαίνεται ότι ο Οργανισμός βασίζεται στις αρχές της δημοκρατίας, της ατομικής ελευθερίας και του κράτους δικαίου. Το κατάφωρα αυταρχικό καθεστώς στην Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, δεν περιλαμβάνει τίποτα από αυτά.
Σύμφωνα με τον δείκτη 2021 Democracy Index που εκπόνησε η Economist Intelligence Unit (EIU), η Τουρκία κατατάσσεται στην 103η θέση μεταξύ 167 χωρών.
Από την άποψη της ασφάλειας, επίσης, η Τουρκία είναι παράγοντας ανωμαλίας στη συμμαχία του ΝΑΤΟ. Το 2012, εντάχθηκε στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) ως «εταίρος διαλόγου». Το 2022, ο Ερντογάν δήλωσε ότι ελπίζει να γίνει η χώρα του πλήρες μέλος της SCO.
Επίσης, η Τουρκία είναι η μόνη νατοϊκή χώρα στην οποία επέβαλαν κυρώσεις οι ΗΠΑ, στο πλαίσιο του νόμου CAATSA, επειδή προμηθεύτηκε τους S-400 από την Ρωσία.
Ο εθνικισμός «τροφή» στους Τούρκους ψηφοφόρους
Ο Özer Sencar, πρόεδρος της δημοσκόπησης Metropoll, είπε ότι η ενίσχυση των θεμάτων ασφάλειας εξωτερικής πολιτικής πριν από τις εκλογές επιτρέπει στον Ερντογάν να εδραιώσει τη βάση των ψηφοφόρων του. «Δημιουργεί την αντίληψη ενός ισχυρού ηγέτη εντός της Τουρκίας», εξήγησε, προσθέτοντας ότι «απέναντι σε ένα πρόβλημα ασφάλειας, οι άνθρωποι συσπειρώνονται πίσω από τον ισχυρό ηγέτη».
Ο John R. Deni, καθηγητής ερευνητής στο Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών του U.S. Army War College, γράφοντας στο The Hill, συμβουλεύει «στρατηγική υπομονή».
«Υπάρχουν κάποια βήματα που η Ουάσιγκτον θα μπορούσε τουλάχιστον να δείξει ότι εξετάζονται, εάν η Άγκυρα δεν έχει υποχωρήσει έναντι της Φινλανδίας και της Σουηδίας μέχρι τα τέλη της άνοιξης.
»Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν την υποβάθμιση της αξίας της τουρκικής λίρας, δημοσιοποιώντας τη δυσαρέσκεια και τη βούληση της Ουάσιγκτον να δράσει, την εφαρμογή ενός ακόμη γύρου κυρώσεων σε βασικές τουρκικές εξαγωγές, υπουργεία και ηγέτες, την εκ νέου επιβολή περιορισμών στην πώληση στρατιωτικού υλικού των ΗΠΑ στην Τουρκία και τη σηματοδότηση της προθυμίας να επανεξεταστεί η στρατιωτική στάση του ΝΑΤΟ απέναντι στη χώρα, καθώς και η αμερικανική παρουσία εκεί.
»Και παρότι υπάρχει κίνδυνος τέτοιες κινήσεις να παίξουν θετικό ρόλο στο εσωτερικό πολιτικό αφήγημα του Ερντογάν, μπορεί επίσης να επιτύχουν τον πιο σημαντικό στόχο της σταθεροποίησης της ένταξης Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Σε κάθε περίπτωση, προς το παρόν, η στρατηγική υπομονή εμφανίζεται ως μια πιο συνετή πολιτική επιλογή».
Η τουρκική «παιδαριώδης» αντίληψη που θεωρεί άπαντες εχθρούς
Οποιαδήποτε ασύνετη δημόσια αντιπαράθεση Τουρκίας-Δύσης, λίγους μήνες πριν από τις τουρκικές εκλογές, επιβεβαιώνει ο Τούρκος δημοσιογράφος, θα προσθέσει ψήφους υπέρ του Ερντογάν.
Και σημειώνει χαρακτηριστικά: «Οι περισσότεροι Τούρκοι εξακολουθούν να πιστεύουν αυτό που τους έμαθαν στο δημοτικό σχολείο: Ο μόνος φίλος ενός Τούρκου είναι ένας άλλος Τούρκος. Εξακολουθούν να ζουν σε έναν ξενοφοβικό εξωπραγματικό κόσμο, όπου κάθε άλλο έθνος είναι εχθρός της γης τους και συνωμοτεί εναντίον της Τουρκίας.
»Αυτή η παιδαριώδης αντίληψη με όρους συλλογικής ψυχολογίας, τους αναγκάζει να συσπειρωθούν πίσω από τον ηγέτη. Αν υπάρξουν προβλήματα με τη Δύση, τότε ο Ερντογάν θα τροφοδοτήσει την αντιδυτική και αντινατοϊκή ρητορική του για να νικήσει στις εκλογές», τονίζει ο αρθρογράφος.
